3 7 -§ . XIX asrning 70-yillarigacha bo‘lgan
davrda Eron
Davlat tuzumi.
Eron XIX asrda ham mutlaq monarxiya
edi. Davlat hukmdori shoh cheklanmagan huquqqa ega
bo‘lgan. Butun hokimiyat uning qo‘lida to ‘plangan. Shoh
huzurida maxfiy kengash tuzilgan bo‘lib, uning tarkibiga sadri
a’zam, amin ad-davla, vazir, hakimboshi va shayx ulislom
kirardi.
Davlat viloyatlarga bodingan, ularni beklarbegi boshqardi.
Taxt vorisiga Ozarbayjon ham berilgan bo‘lib, uning qarorgohi
Tabriz shahrida joylashgan edi.
Eronning xalqaro ahvoli.
XIX asr boshlariga kelib Eron
xalqaro siyosatda muhim o‘rin tuta boshladi. Bunga Buyuk
Britaniya va Fransiyaning Sharqda hukmronlikni o‘z qodlariga
olish uchun boshlagan kurashlari hamda Rossiyaning Kavkazni
qo‘lga kiritishga intilayotganligi sabab bo‘ldi.
Buyuk Britaniya va Fransiya Rossiyaning Kavkazda mus-
tahkamlanib olishiga yo‘l qo‘ymaslik maqsadida bu o ‘lkada
katta hududlarni bosib olgan Eronni qo‘llab-quwatlay bosh
ladi. Biroq bu hoi Rossiyaning Kavkazga nisbatan siyosatini
o ‘zgartira olmadi. Aksincha, Rossiya Eron bilan urushda
birin-ketin g‘alaba qozonib, o ‘zi uchun qulay shartnomalar
tuzilishiga erishdi.
Chunonchi, 1813-yilda bu ikki davlat o‘rtasida imzolangan
shartnoma Rossiyaning Kavkazda yanada mustahkamlanib
olishiga imkon berdi.
1826—1828-yillarda bo‘lib o ‘tgan Eron — Rossiya urushida
Eron yana yengildi. Ikki davlat o‘rtasida imzolangan Turk-
manchoy shartnomasiga ko‘ra, Rossiyaning Kavkazdagi mav-
qeyi yanada m ustahkam landi. Eron esa Kavkazorti hu-
dudlariga bo‘lgan da’vosidan voz kechdi.
Dostları ilə paylaş: 
