Жаxон географияси маърузалар

Mavzu: Horijiy Yevropaning umumiy tavsifi. 
 
Horijiy Yevropa maydoni 51mln.km
2
, aholisi 500mln.Bu yerda tarixiy taqdiri 
umumiy, siyosiy, iqtisodiy, madaniy munosabatlari bir xil bo’lgan 43ta suveren 
davlat joylashgan. 
Yevropa-jahon sivilizasiya markazlaridan biri,buyuk geografik kashfiyotlar, 
sanoat inqiloblari, shahar aglomerasiyalari, madaniy va siyosiy revolyusiyalar, 
xalqaro iqtisodiy integrasiya ro’y bergan qit’a. 
Maydoni shimoldan janubga 5000 km ga, g’arbdan sharqqa 3000 km ga 
cho’zilgan.Horijiy Yevropa mamlakatlarining maydoni asosan o’rta va mayda 
bo’lib,eng kattasi Fransiya (maydoni 551000km
2
), kichigi Vatikan (44gektar). 
Iqtisodiy geografik o’rnining qulayligi: 
-mamlakatlarning bir-biriga nisbatan yaqin qo’shni ekanligi; 
-hududining kichikligi va chegaralarining yaqinligi; 
-transportning yaxshi yo’lga qo’yilganligi; 
-aksariyat mamlakatlarning dengiz bo’yida joylashganligi; 
-hamma rivojlangan davlatlarning bir joyga to’planganligi,ayniqsa ettilikka kiruvchi 
davlatlarning 4tasini shu joyda joylashganligi. 
Horijiy Yevropaning siyosiy xaritasi qadimdan juda ko’p o’zgarib kelgan.Birgina 
XX asrning o’zida regionning siyosiy xaritasi 3marta o’zgardi (1-2-jahon urushidan 
so’ng va 90 yillarda).90 yillardagi siyosiy o’zgarishlardan so’ng Horijiy Yevropa 
siyosiy xaritasida 8ta suveren davlat paydo bo’ldi.(MDH bundan mustasno). 
Horijiy 
Yevropada 
davlat 
tuzumiga 
ko’ra 
respublikalar 
ham 
(Polsha,Fransiya,Gresiya), monarxiyalar ham (Buyuk Britaniya,Belgiya,Daniya), 
federativ (Avstriya,Shveysariya) davlatlar ham bor. 
Horijiy Yevropada sanoatning rivojlanishiga imkon beruvchi tabiiy sharoit va 
resurslar ko’p jihatdan foydali qazilmalar bilan bog’liq.Yirik foydali qazilmalar 

---

70 
quyidagi havzalarda to’plangan: toshko’mir RUR (GFR) va Yuqori Sileziyada 
(Pol
ь
sha), neft-gaz Shimoliy dengiz havzasida, temir Lotaringiya (Fransiya) va 
Karuna (Shvesiya)da. 
Foydali qazilma turlarining ayrim mamlakatlarda to’la emasligi hududning 
tektonik tuzilishi bilan bog’liq. 
Horijiy Yevropaning gidroenergetika resurslari asosan Alp, Dinara va 
Skandinaviya tog’lari joylashgan hududlarga to’g’ri keladi.Masalan: Norvegiya. 
Horijiy Yevropada bir qator harbiy,siyosiy-iqtisodiy blok va tashkilotlar mavjud: 
NATO-Shimoliy Atlantika Harbiy Tashkiloti.1949 yil tuzilgan harbiy-siyosiy 
blok.Shtab kvartirasi Bryusselda, 15 mamlakat a’zo.19ta. 
Varshava 
shartnomasi-harbiy-siyosiy 
tashkilot.1955 
yil 
14 
mayda 
tuzilgan.7mamlakat a’zo.1990 yil tarqatib yuborildi.