Жаxон географияси маърузалар

Aholi jon boshiga neft qazib olish bo’yicha: 
1.BAA (55t.) 
2.Katar (52t.) 
3.Quvayt (44t.)
Neft zapasi bo’yicha etakchi davlatlar: 
1.Saudiya Arabistoni (23 mlrd.t.) 5.Eron (12,7) 
2.Iroq (13,4 mlrd.t.) 6.AQSH (3,6) 
3.BAA (12,9 mlrd.t.) 7.Rossiya 
4.Quvayt (12,8)
Asosiy importchilar: AQSH, Eron, Horijiy Yevropa davlatlari. Jahonda qazib 
olinayotgan barcha neftning 40%i xalqaro savdoga chiqariladi. 
O’zbekistonda 1997 yil 8 mln.t. neft (gaz kondensati bilan) qazib olingan. 
O’zbekistonda 63 ta kondan neft qazib olinmoqda. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

41 
JAHONDA 
ANIQLANILGAN 
NEFT 
ZAXIRASINI 
TAQSIMLANISHI 
(%HISOBIDA) 
Boshqa 
Davlatlar
10%
Liviya
3%
Nigeriya
3%
AQSH
3%
Venesuela
7%
Quvayt
8%
BAA
9%
Iroq
10%
Eron
11%
Rossiya
13%
Saudiya 
Arabistoni
23%
Jahon gaz sanoati XX asrning 2-yarmida rivojlandi.Yaqin vaqtlargacha bu 
sanoat rivojlangan mamlakatlarda tez taraqqiy etdi. Gaz suyultirilgan holda (maxsus 
SN
4 
tashuvchi kemalarda -165
0 
S t da) va quvurlarda tashiladi. Tabiiy gaz metan 
(CN
4
), etan (C
2
N
6 
), propan (C
3
N
8
) kabi izomerlardan tashkil topgan. Tabiiy gaz 
ko’proq neft
ь
konlari bilan birga (yo’ldosh gaz) uchraydi. Jahonning 60 dan ortiq 
mamlakatida gaz qazib olinadi. Hozirda dunyo bo’yicha 2,6 trln.m
3
dan (2005 y) ortiq 
gaz qazib olinib, uning asosiy qismi quyidagi davlatlarga to’g’ri keladi: 
1.Rossiya - 600 mlrd.m
3
6.Jazoir - 59 mlrd.m
3
mlrd.m
3
2.AQSH - 540 mlrd.m
3
7.Indoneziya - 58 mlrd.m
3
3.Kanada - 155 mlrd.m
3
8.O’zbekiston - 58 mlrd.m
3
4.Niderlandiya - 84 mlrd.m
3
9.Saudiya Arabistoni - 36 mlrd.m
3
5.Buyuk Britaniya - 74 mlrd.m
3
Mazkur birinchi o’nlik davlatlariga dunyoda qazib olinayotgan tabiiy gazning 65 % i 
to’g’ri keladi (2005-y). 
Tabiiy gazning asosiy eksportchilari: Rossiya, Niderlandiya, Norvegiya, Kanada, 
Eron, Jazoir, Liviya. 

---

42 
Importchilari: AQSH, Germaniya, Yaponiya, Fransiya. Dastlab tabiiy gazni 
botqoqlik gazi deb atashgan. Botqoqliklarda organik moddalarni chirishi natijasida 
gaz paydo bo’ladi. Gaz ekologik jihatdan eng toza yoqilg’i hisoblanadi. 
Rossiya, AQSH, Kanada kabi mamlakatlarda eng katta gaz quvurlari mavjud. -
165
0
-167
0
da sovutilganda gaz tomchi holatiga o’tadi.