Jo‘rayev 0 ‘zbekiston tarixi (Milliy istiqlol davri) uchinchi kitob «sharq» nashriy ot-matb aa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati toshkent 2011

«Eski sarqitlardan judo boiish, dun-
yoqarashlar, psixologiyalar, turli da’volar o‘rtasidagi ko‘zga
ko’rinmaydigan, lekin tinkani quritadigan kurashlar bilan
birga bormoqda. Hayotning o‘zi ana shu dunyoqarashlar, psi­
xologiyalar, da’volar orasidan o‘tishga majbur qilmoqda», -
deydi.
Darhaqiqat, bugun 0 ‘zbekiston ana shunday murakkab, ziddi- 
yatli kurashlari orqali yangi asrga qadam qo‘ymoqda. Bu kurashlar 
qanchalik qiyin boim asin, eskicha tafakkumi sindirish, yangilikni 
qabul qilish qanchalik mashaqqatli boim asin, ayni paytda u million- 
lab kishilami o‘ziga ergashtirib bormoqda. Kelajakka qat’iy ishonch 
bilan qaramoqda.
2 1 8

---

3-§. Jamiyatni erkinlashtirishning yangi bosqichi
Mamlakatimizda tub islohotlami bosqichma-bosqich amalga 
oshirish tamoyillarining joriy etilishi aw aliga ayrim muxoliflari- 
mizga unchalik ham xush kelmagan edi. Ular buni sustkashlikka, 
ma’muriy-buyruqbozlik tuzumining illatlariga, yangi hokimiyatning 
demokratik o‘zgarishga qodir emasligiga yo‘yishdi.
Aslini olganda, «Falaj qilib davolash» usuli, ya’ni jamiyatni ol- 
din butunlay chilparchin qilib, tekislab tashlab, so‘ng uning o‘miga 
yangisini qurish, islohotlami inqilobiy yo‘l bilan amalga oshirish 
fojialarga olib kelishini o‘ylamadi. Hissiyot aqldan ustun turishi ja ­
miyatni hammavaqt inqirozga olib kelishini, har qanday islohotlar 
esa asta-sekinlik bilan odamlar qalbi va ongi orqali amalga oshiril- 
gandagina yuksak madaniyat va ma’naviyat mazmunini kasb etishini 
tushunishmas edi.
Oradan birmuncha vaqt o ‘tgach, eng aw alo iqtisodiy islohot- 
laming dastlabki samaralari ko‘zga tashlana boshlandi. Bu davlat 
mulkini xususiylashtirishdan tortib pul va bank-kredit tizimini bu­
tunlay o‘zgartirish, xorijiy sarmoyalami jalb etish, ishlab chiqarishni 
tubdan o ‘zgartirish, sanoatni yangi, ilg‘or, zamonaviy texnologiyalar 
bilan jihozlashgacha bo‘lgan va boshqa jihatlami qamrab oigan islo­
hotlami o‘zida mujassam etadi. Ayni ana shu yangilanish jarayoni- 
da «o‘zbek modeli» wijudga keldi. Bu jahon davlatchiligida yangi 
yo‘nalish boshlanganidan, jahon tajribalarini yangi mazmun bilan 
boyitayotganidan dalolat berar edi.
0 ‘zbekistonning tub islohotlardagi o‘z taraqqiyot yo‘li faqat 
shuginami?
Ijtimoiy hayotimizning barcha sohalarida butunlay yangicha 
munosabatda boiish, jamiyat taraqqiyotining aholi m a’naviy-ruhiy 
va siyosiy-madaniy qarashlaridan kelib chiqqan o‘ziga xos yonda- 
shish usuli shakllana boshlandi. Jumladan, demokratik jarayonlami 
chuqurlashtirishda ham.
Mustaqillikning ilk kunlarida Prezidentimiz huquqiy demokratik 
davlatni barpo etish va fuqarolik jamiyatini shakllantirish masalasini 
dolzarb vazifa qilib o‘rtaga tashladi. Darhaqiqat, ayni ana shu tamo- 
yillar jahon davlatchiligi eng ilg‘or tajribalariga mos keladigan, uni 
dunyo tan oladigan, inson huquqlari har jihatdan kafolatlanadigan 
jamiyat sifatida barpo etish ko‘zda tutilgan edi.
Ayni ana shu paytlarda - 90-yillaming boshlarida mamláfcat 
og‘ir ijtimoiy, iqtisodiy po‘rtanalar girdobiga tushgan, demokratiya 
«o‘yin»lari avj oigan, aholining ayrim guruhlarida ehtiroslar junbish-
2 1 9

---

ga kelgan bir payt edi. Har qanday sharoitda ham oldin ana shu og‘ir 
vaziyatdan eson-omon chiqib olish, Prezident iborasi bilan aytganda