K. B. Urazov buxgalteriya hisobi va

 Tayyor mahsulotlar schyoti: 
a) Doimiy schyot
b) Passiv schyot
v) Tranzit schyot
g) Bunaqa schyot yo‗q.
7.Sotilgan mahsulotning tannarxi qaysi schyotning debetida aks ettiriladi?
a) 2010 –schyotning debetida 
b) 2810 – schyotning debetida
v) 9010 – schyotning debetida 
g) 9110 – schyotning debetida 
 
5.4. Tovarlarning hisobi 
Tovar
deganda
korxonaning sotish uchun sotib olingan yoki ishlab chiqarilgan 
moddiy aktivlari tushuniladi.
Bu turdagi aktivlarning harakterli xususiyatlariga 
quyidagilarni kiritish mumkin: 
Ular iste‘ mol qiymatiga ega bo‗ladi, ya‘ni odamlarning iste‘ mol talablarini 
qondiradi; 
Ular qiymatga ega bo‗ladi, ya‘ni pulda ifodalangan bahoga ega bo‗ladi; 
Aylanma aktivlar bo‗lib hisoblanadi, ya‘ ni ma‘ lum bir sikl davomida ularning 
zahiralari yangilanib turadi; 
Pulga va boshqa aktivlarga almashtiriladi; 
Investitsiya vositasi sifatida qo‗llaniladi; 
Ijaraga berish ob‘ekti hisoblanmaydi. 
Buxgalteriya hisobida tovarlar turgan joyiga, egalik qilish huquqiga, turlariga, 
bahosiga va boshqa belgilariga qarab aks ettiriladi. 
Turgan joyiga qarab tovarlarni omborlardagi, chakana savdo shahobchalaridagi, 
vistavkadagi, komissiyadagi, konsignatorlardagi, yo‗ldagi va boshqa tovarlarga bo‗lish 
mumkin. 
Egalik qilish huquqiga ko‗ra tovarlarni xususiy tovarlar, konsignatsion tovarlar, 
komission tovarlarga ajratish mumkin. 
Tovarlarni sotishning asosan ikki usuli keng qo‗llaniladi: ulgurji va chakana. 
Ulgurji sotish
–bu tovarlarni kelgusida boshqalarga sotish yoki iste‘ mol qilish 
uchun sotilishi. Ushbu savdo turini olib boruvchi xo‗ jalik yurituvchi sub‘ektlar ulgurji 
savdo korxonalari deb ataladi. Ulgurji savdoning harakterli xususiyatlariga quyidagilar 
kiradi: 
Tovarlarni katta partiyalarda naqdsiz sotilishi; 
Har bir sotish muomalasini albatta schyot-faktura bilan qat‘iy rasmiylashtirilishi; 
Tovarlarni faqat omborxonalardan jo‗natilishi; 
Respublikamizda tovarlarni ulgurji sotilishi Vazirlar Mahkamasining 2002 yil 26 
noyabrdagi 407-son qarori bilan tasdiqlangan «Ulgurji va chakana savdo faoliyatini qayd 
etish va olib borish tartibi to‗g‗risida Nizom» ga muvofiq amalga oshirilishi lozim. 
Ushbu Nizomga muvofiq ulgurji savdo bilan shug‗ullanish uchun ulgurji savdo 
korxonalari, shuningdek ulgurji savdo bilan shug‗ullanmoqchi bo‗ lgan boshqa korxonalar 
eng kam ish haqining 6000 miqdoridagi ustav kapitaliga ega bo‗lishi, shundan eng kam 
ish haqining 2000 miqdoridagi mablag‗larni qayd etishgacha bank muassasasida ochilgan 

---

125 
dastlabki hisob-kitob raqamiga pul mablag‗lari bilan kiritgan bo‗lishlari, tovarlarni katta 
partiyada saqlash, saralash, o‗ rash, yuklash, tushirish imkonini beradigan xususiy 
omborxonalar, jihozlar va boshqa moddiy-texnik vositalarga ega bo‗lishi, shuningdek 
mahalliy hokimlikning ruxsatnomasiga ega bo‗lishlari lozim.