K. B. Urazov buxgalteriya hisobi va

Bir maromda hisoblash usuli.
Ushbu usulning mohiyati shundaki, u 
amortizatsiyalanadigan qiymatni foydali xizmat muddat davomida bir maromda 
(miqdorda) hisoblashni, jamlangan amortizatsiya (eskirish) ni bir maromda ko‗payib 
borishini va qoldiq qiymatini bir maromda kamayib borishini taqozo etadi. 
Yillik amortizatsiya (eskirish) summasi ushbu usulda 180000 so‗ mni tashkil etadi. 
1000000 – 100000
900000 
As = ------------------------------- = -------------- = 180000 so‗ m 
5
5 

---

67 
Ushbu usulda avtomashinaning foydali xizmat muddati yillari bo‗ yicha 
hisoblangan, jamlangan amortizatsiya (eskirish) summasi va qoldiq qiymati 
qo‗ yidagicha: 
Yillar 
Boshlan-
g‗ich 
qiymat 
Amorti-
zatsiyala-
nadigan 
qiymat 
Amorti-
zatsiya 
me‘ yori 
Yillik 
amorti-
zatsiya 
Jamlan-
gan 
amorti-
zatsiya 
Qoldiq 
qiymat 
1 
1000000 
900000 
20% 
180000 
180000 
820000 
2 
1000000 
900000 
20% 
180000 
360000 
640000 
3 
1000000 
900000 
20% 
180000 
540000 
460000 
4 
1000000 
900000 
20% 
180000 
720000 
280000 
5 
1000000 
900000 
20% 
180000 
900000 
100000 
Bir maromda hisoblash usuli Soliq Kodeksiga to‗liq muvofiq keladi. Yillik 
amortizatsiya (eskirish) summasining 1/12 qismi har oyda harajatlar schetiga kiritib 
boriladi va u foyda solig‗ini hisoblash bazasiga qayta qo‗ shilmaydi. 
Bajarilgan ish hajmiga proporsional hisoblash usuli.
Ushbu usulda, avvalom 
bor, bir yillik ish hajmiga to‗g‗ri keladigan amortizatsiya (eskirish) summasi topib 
olinadi. Bizning misolimizda u 90 so‗ mga teng (900000 : 10000 = 90). 
Avtomobilning xizmat muddati yillarida haqiqatda bajargan ish hajmiga 
proporsionlal hisoblanadigan, jamlangan amortizatsiya (eskirish) summasi, shuningdek 
qoldiq qiymat qo‗ yidagicha bo‗ladi: 
Yil-
lar 
Boshlan-
g‗ich 
qiymat 
Amorti-
zatsiyala-
nadigan 
qiymat 
Ish 
hajmi, 
soat 
Amorti-
zatsiya 
me‘ yori, 
so‗ m 
Yillik 
amorti-
zatsiya 
Jamlan-
gan 
amorti-
zatsiya 
Qoldiq 
qiymat 
1 
1000000 
900000 
2000 
90 
180000 
180000 
820000 
2 
1000000 
900000 
3000 
90 
270000 
450000 
550000 
3 
1000000 
900000 
2500 
90 
225000 
675000 
325000 
4 
1000000 
900000 
1500 
90 
135000 
810000 
190000 
5 
1000000 
900000 
1000 
90 
90000 
900000 
100000 
Ushbu usulda ko‗rinib turibdiki, yillik hisoblangan amortizatsiya (eskirish) 
summasi haqiqiy bajarilgan ish hajmiga qarab turlicha bo‗lgan. 1-yilda hisoblangan 
amortizatsiya (eskirish) summasi Soliq Kodeksida belgilangan me‘ yorga mos keladi va u 
soliq solish bazasiga qayta kirmaydi. 2-yilda me‘ yordagidan 90000 so‗ m (270000-
180000) ortiqcha amortizatsiya (eskirish) hisoblangan. Ushbu summa ikkinchi yil soliq 
hisob-kitoblarida foyda solig‗ ini hisoblash bazasiga qayta qo‗shiladi. 3-yilda 
me‘ yordagidan 45000 so‗ m (225000-180000) ortiqcha amortizatsiya (eskirish) 
hisoblangan. Ushbu summa 3-yil soliq hisob-kitoblarida foyda solig‗ini hisoblash 
bazasiga qayta qo‗shiladi. 4- va 5- yillardan me‘ yordan mos ravishda 45000 so‗ m 
(135000-180000) va 90000 so‗ m (90000-180000) amortizatsiya (eskirish) kam 

---

68 
hisoblangan. Ushbu summalar mos ravishda 4- va 5- yillarda soliq solish bazasidan 
kamaytirilishi maqsadga muvofiq yoki kelgusi yillarda avtomobildan qo‗shimcha 
ishlatishda soliq solish bazasiga 2- va 3- yillarda qayta kiritilgan 135000 so‗ m 
(90000+45000) miqdorida amortizatsiya (eskirish) summasi soliqga tortilmasligi kerak. 
Yuqoridagi hol mavjud bo‗lganda soliqga tortilmaydigan amortizatsiya (eskirish) 
summasi miqdori asoslangan holda hisob siyosatida aks ettirilgan bo‗ lishi kerak.