K. Bünyadzadə
Yüklə 1,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
II hissə
MƏQALƏLƏR ESSELƏR HEKAYƏTLƏR -90 - MƏQALƏLƏR Natamamlıq sindromu və ya Ruhumuzu dinləməyi bacarırıqmı? İnsan gözəl sənət əsərləri, bənzərsiz tablolar, böyük şə- hərlər və s. yaratmaqla bir yaradıcıdır. Allahın yaratdığı təbi- ətə alternativ olan, hətta onu əvəz etməyə iddialanan ikinci təbiətin yaradıcısı. Gündən günə inkişaf edən elmlər, texnika bu yaradıcılığın sonsuz olduğuna bir dəlildir. Allah tərəfindən ən gözəl biçimdə yaradılan, ağıl, iradə və dərrakə sahibi olan, bütün yaradılmışların əşrəfi, hətta mələklərin belə qarşısında səcdə etdiyi kamil bir məxluq. Bununla yanaşı, insan bir yaradılmışdır. Öz mövcudlu- ğuna görə Allaha möhtac və yalnız Onun verdiyi imkan və bacarıqlar çərçivəsində nə isə yaratmağa qadir olan, öz varlığına belə hakim olmayıb, özünü sona qədər dərk edə bilməyən aciz bir məxluq. Deyilənlərdə iki fikir istiqaməti seçmək mümkündür: birincisi, insana yaradılışdan kamillik verilib və o, öz ağlı sa- yəsində bu kamilliyə qovuşa bilən yeganə varlıqdır. Digər tə- - 91 - rəfdən, insan bir yaradılmış kimi naqisdir və kamilləşməyə bu səbəbdən meyllidir. İnsanın kamilliyi və ya kamil insan geniş və maraqlı bir mövzudur. Bu barədə müxtəlif əsərlər yazılıb və yazıl- maqdadır. Bizim yazımız ikinci istiqamətə, yəni insanın na- tamamlıq sindromuna və kamilləşmə meylinə həsr edilmişdir. Naqislik hissi insanla bərabər doğulur desək yanılma- rıq. Daim öyrənmək, bilmək, yoxlamaq, öz həyatında tətbiq etmək istəyi buna nümunədir. Deyə bilərlər ki, heyvan balaları da öyrənir, təcrübə toplayır. Lakin o da məlumdur ki, heyvanlar yaşamaq və təbii seçimdə sağ qalmaq üçün instinktiv olaraq qidalanmaq və mübarizə aparmaq bacarıqlarına yiyələnirlər. Gözəlliyə tamaşa etmək və onlardan duyğulanmaq, bəzən nəinki qazanc gətirməyən, onu ac saxlayan, hətta xəstəliyə düçar edən işlərlə yalnız ruhuna xoş gəldiyinə məşğul olmaq isə yalnız insana xasdır. Belə olmasa, nə görkəmli sənətkarlar, şairlər, filosoflar yetişər, nə də əzəmətli kəşflər edilərdi. İnsan böyüdükcə bilik sahəsi də genişlənir, təfəkkürü dərinləşir. Orta və ali məktəblərdə oxuduğu ədəbiyyatları, eşitdiyi informasiyaları, yaşadığı cəmiyyəti araşdırıb anla- dıqca, ilk baxışda xaotik görünən bu nəhəng tabloda özünü görüb seçdikcə öz naqisliyinin xarakterini və xüsusiyyət- lərini daha aydın görüb dərk etməyə və bu naqisliyini aradan götürmək, natamamlığını tamamlamaq üçün yollar axtarmağa başlayır. Bu mərhələdə insanın yolunu müəy- yələşdirən və gələcəkdə onu bir şəxsiyyət kimi formalaşdıran faktor onun indiyə qədər aldığı tərbiyə və təhsil, qazandığı -92 - dünyagörüşü olur. İnsan özünə daha yaxın və uyğun olan bir sahəyə, peşəyə, məşğuliyyətə və s.-ə üz tutur. Bəziləri öz tamlıqlarını maddiyyatda axtarmağa başla- yır: hər vasitə ilə var-dövlət toplayır, mənsəb sahibi olmaq üçün hər üsula baş vururlar. Bununla belə, yuxarıda dediyim kimi, insanların naqisliyi heyvanların bioloji instinktindən fərqlidir. Yəqin bu səbəbdəndir ki, var-dövlət toplayan kəs heç cür doya bilmir, …çünki naqisliyi heç cür ortadan qalx- mır, içindəki yarımçıqlıq hissi onu rahat buraxmır, o da nə toplamaqdan əl çəkə, nə də naqisliyinin əsl mahiyyətini dərk edə bilir. Elm aləmində öz tamamlıqlarını axtaran kəslərdə də eyni halı müşahidə etmək mümkündür: elmi dərəcənin ən yüksək pilləsində duran alimin bir şəxsiyyət kimi yarımçıq olması faktı heç kəs üçün yenilik deyil. Çatdıqları elmi zir- vənin son olmadığını, şəxsiyyətinin daha ali bir qüvvəyə ehtiyac hiss etdiyini dərk edən alimlər də az deyil. Məsələn, R.Dilts yazır: «Nikola Tesla özünün vizuallaşdırma bacarıqlarını inkişaf etdirirdi ki, artıq biliklərinə malik oldu- ğu «kiçik aləmin hüdudlarından kənara ekskursiya etsin». Fizikanı öyrənməsinin səbəbi haqqında Eynşteyn yazır: «Mən Allahın düşüncələrini bilmək istəyirəm, qalan şeylər xırdalıqdır». Yüklə 1,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|