K. Bünyadzadə

 
 
 
Çiçəyin doğuluĢ səadəti 
 
Maneənin götürülməsi «qısa qapanma»
yaradır və son başlanğıcla birləşir. 
Əbu Turxan 
İncə bir çiçək torpağın bağrını yara-yara günə tərəf 
uzanır. Onun əzablarını yüngülləşdirmək üçün üzərindəki 
torpaq qatını təmizləmək istəyirsən… Çiçək açmadan, gün 
üzü görmədən solur…

---

- 183 -
Çiçəyi elə gözəl, elə incə edən onun çəkdiyi əzabdır. 
Onun məqsədi o əzablara qalib gəlib, qara torpağın sərt 
üzünü görəndən sonra zərif gün şüalarının ləzzətini daha 
yaxşı hiss etməkdir.
Bəlkə də elə qara torpaqdan, elə zərifliklə çıxmağıdır 
çiçəyi sevdirən… 
Allahın yardım əli 
Allah insanı bütün varlıqlardan üstün yaratdı: Özünə 
məxsus sifətlər verdi, Özünün bildiyi adları öyrətdi, Özün-
dən ruh üfürdü, yer üzündə Özünün xəlifəsi etdi, Öz əma-
nətini ona etibar etdi, Ona səcdə edən mələkləri insana səcdə 
etdirdi. Yaratdı və daim onun yanında, hətta şah damarından 
daha yaxın oldu. Əslində Allahın insana verdiyi bütün bu 
şeylər insanla Onun arasındakı qırılmayan tellərdir, bunlar 
hamısı insana insan adını qazandıran keyfiyyətlərdir.
İnsan fiziki baxımdan varlıqlar arasında ən zəifidir. Bu 
zəifliyinə baxmayaraq Allah bütün yaradılmışları onun 
qulluğuna verib: geyim, qida, rahatlıq, təhlükəsizliyin 
təminatı, estetik zövq və s. İnsan bu dünyada hər şeydən 
yararlanmaq iqtidarındadır.
İnsan mənəvi baxımdan varlıqlar arasında ən zəngini-
dir, çünki Allahdan bir ruh alıb. Bu səbəbdən maddi dünya 
ilə bərabər ruhi dünyanın da qapıları onun üçün açıqdır. Öz 
varlığında hər iki dünyanı birləşdirən insana mələklər də 
heyran qala bilir, şeytan da. 

---

-184 -
İnsan ağıl sahibi kimi arasında yeganədir. Yalnız 
insanın qarşısında ən aşağı pillədən ən ali pilləyə qalxan bir 
yol – kamillik yolu mövcuddur. Hər yaradılmış yalnız öz 
varlığı çərçivəsində nəyə isə qadirdirsə, insan bütün 
yaradılmışların varlığının sirrinə hakim ola bilir, onların 
sahəsində onlardan daha böyük qüvvə sahibi olur. Bu qüdrəti 
ona verən Allahdan öyrəndiyi adlardır.
Allah insanı sevərək, sevgi ilə yaratdı. O, mayasına bü-
tün ali keyfiyyətlər qatdığı məxluqunun ən ali məqama ye-
tişməsi üçün bütün imkanlar yaradır: ona maddi və mənəvi 
bələdçilər göndərir ki, həqiqət aləminin qapılarını açsın, 
Özünün «üç kitabını – müqəddəs kitabı, təbiəti və insanın 
özünü» (Əbu Turxan) oxumaq üçün ona yollar göstərsin. 
İnsan öz varlığına uyğun olaraq həm maddi, həm də 
ruhi bələdçilərlə «ünsiyyətdə» olmağa qadirdir. Ta qədimdən 
bəşəriyyətə peyğəmbərlər göndərilmiş, Allahın həqiqət-
lərindən insanları agah etmiş, onları yalnış yoldan qoru-
muşlar. Bu yardım yalnız peyğəmbərlərin varlığı ilə deyil, 
həm də onlara nazil olmuş müqəddəs kəlamlarla olmuş və 
olmaqdadır. İnsan unutqan varlıqdır və Allah sevdiyi 
bəndəsinə hər kəlməbaşı öz ağlından istifadə etməyi 
xatırladır.
Kamilliyə gedən yol daha ağır, daha mürəkkəbdir. Bu, 
insanın onun əl-qolunu bağlayan bütün tellərdən azad olub 
bir tək teldən – onu Allaha bağlayan teldən yapışmasıdır. Bu, 
uca dağa qalxanda yapışdığın, bağlandığın bütün kəndirləri 
kəsmək, heç bir yerdən tutmadan ümidini bir tək kəndirə 
bağlamağa bənzəyir. Bu, etibardır! Bu, ümiddir! Bu, 
sınaqdır!

---

- 185 -
Bu kəndirin iki ucu var – biri səndə, biri Allahda. Və 
bu etibar, ümid, sınaq yalnız Allaha deyil, həm də sənə aid-
dir. Sən bilirsən ki, bu kəndirin möhkəmliyi həm də səndən 
asılıdır: sənin imanından, ağlından, bacarığından.
İnsan zəif məxluqdur və bu zəifliyi onun kəndirində də 
özünü göstərəndə …Allah əlini uzadır. Bu əl müxtəlif for-
mada sənə uzanır: bu, bir xoş kəlmə də ola bilər, acı bir 
tənqid də, bir nəvazişli baxış da ola bilər, sərt bir sillə də, 
səmimi bir söhbət də ola bilər, tozlanmış kitabdakı bir ifadə 
də, bu, bir yuxu da ola bilər, bir körpə təbəssümü də, bu, bir 
sənət əsəri də ola bilər, dənizin möhtəşəm dalğası da…
Allah hər yerdədir, Onun tükənməz işarətlərinə və de-
diklərinə hər yerdə, hər zaman rast gəlmək mümkündür. 
Yetər ki, onları görməyə gözün, eşitməyə qulağın, duymağa 
könlün olsun. Yetər ki, uzanmış həmin Əldən tuta biləsən.