Kafedrasi anvarova dildora anvarovna

4. NORMATIV-HUQUQIY HUJJAT – HUQUQNING MANBASI


Normativ-huquqiy hujjat – vakolatli davlat organining belgilangan tartibda qabul qilgan, ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishga qaratilgan, umummajburiy tusdagi qoidalarni o’rnatuvchi, o’zgartiruvchi yoki bekor qiluvchi yuridik hujjati hisoblanadi.
Normativ-huquqiy hujjat umummajburiy xulq-atvor qoidalarini o’z ichiga oladi hamda o’zining quyidagi xususiyatlari bilan ijtimoiy normalarning boshqa turlaridan ajralib turadi:

1. 
   davlat nomidan qonunda belgilangan tartibda qabul qilinadi;
   
2. 
   vakolatli sub’ektlarning huquq ijodkorligi faoliyatining mahsuli hisoblanadi;
   
3. 
   barcha uchun umummajburiy qoidalarni o’rnatadi, o’zgartiradi (takomillashtiradi) yoki bekor qiladi;
   
4. 
   maxsus protsessual tartibda amalga oshiriladi;
   
5. 
   muayyan hujjatlashtirilgan shaklga ega (qonun, farmon, qaror va b.);
   
6. 
   muayyan turdagi ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishga qaratilgan;
   
7. 
   ularda huquqiy qoidaning mazmuni, ya’ni huquqiy munosabat ishtirokchilarining huquq va burchlari bayon etiladi;
   
8. 
   normativ-huquqiy hujjatlarda mustahkamlangan qoidalar bajarilmagan yoki buzilgan taqdirda muayyan huquqiy oqibatlar kelib chiqadi, qoida bo’yicha, davlatning majburlov kuchi ishga solinadi.
   

5. NORMATIV-HUQUQIY HUJJATLARNING TURLARI

O’zbekiston Respublikasida huquqning asosiy shakli normativ-huquqiy hujjatlar hisoblanadi. Shu jihatdan olganda, O’zbekiston Respublikasining “Normativ-huquqiy hujjatlar to’g’risida”gi Qonunining 5-moddasida normativ-huquqiy hujjatlarning quyidagi turlari ko’rsatib o’tilgan:

1. 
   O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi;
   
2. 
   O’zbekiston Respublikasining qonunlari;
   
3. 
   O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining qarorlari;
   
4. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari;
   
5. 
   O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari;
   
6. 
   vazirliklar, davlat qo’mitalari va idoralarining hujjatlari;
   
7. 
   mahalliy davlat hokimiyati organlarining qarorlari.