Karyer ekskavatorlarining ish unumdorligini hisoblash Ishning maqsadi

10.1Dumpkarlarningishchiparki
= 11
10.2 Inventar parkni ishchi parkdan 20 % ko’p qabul qilamiz, shunda 106 dumpkar va 14 lokomotiv qabul qilamiz.
Berilgan qiymatlar

Variant	Togjinsiningzichligi , t/m^3	Tashish masofasi		Yo’lning qiyaligi ,	Bo’sh tog’ jinslari bo’yicha karyerning sutkalik yuk aylanmasi , ming t..
		Vaqtinchalik yo’llardan , км	Doimiy yo’llardan
1	2,7	1,5	3,8	28	90
2	2,9	2	4	30	120
3	3,1	2,3	4,5	32	110
4	2,7	1,8	4,2	30	120
5	2,9	2	3,5	28	100
6	3,1	1,5	4,5	28	130
7	3	2	3,8	30	110
8	2,9	2,3	4	32	120
9	2,8	1,8	4,5	30	100
10	3,2	2	4,2	30	110

Amaliy ish №7
Temir yo‘l transportida ko‘tarilma boshqaruv kattaliklarini hisoblash
Ishning maqsadi- Temir yo‘l transportida ko‘tarilma boshqaruv kattaliklarini hisoblash bo’yicha amaliy ko’nikmalarga ega bo’lish.
Istalgan peregonda istalgan vaqt mobaynida faqatgina bitta lokomotivosostav joylashgan bo‘lishi mumkin. Shunda bita poezdning foydali og‘irligi q-yuk ko‘tarish qobiliyatiga ega, p-ta vagondan iborat xar biri yuk aylanmasiga mos kelishi shart, mavjud trassaga tegishli bo‘lgan bita yulda t_i –vaqt intervali ichida ikkita qo‘shni bo‘lgan yukli poezdlar o‘tish yo‘li orasida:
, (1)
Bu erda ρ – chegaralangan peregondagi yullar soni; W_ch – transport ishining tengsizligini xisobga olgan xolda mavjud trassadagi yuk aylanmasi, t/ch.
Ko‘rib chiqilayotgan trassaning bizga ma’lum bo‘lgan ko‘tarilma boshqaruvi yuk tashishga bo‘lgan M_qqobiliyati mavjud yuk oqimiga tegishli bita yulga mos kelishi kerak :
, t/ch. (2)
(2) shart (1) shartni hisobga olgan xolda tengsizlik ifodali bo‘lishi mumkin, peregon i_p ni ko‘tarilma boshqaruvi bilan lokomotiv N ni tortuvchi kuchi F_k, o‘lchamlari orasidagi bog‘liqlik, uni massasi R_r va poezdning ulanadigan qismi n*q*K_v, t:
, N/t. (3)
bu erda ω_o – poezd harakatining asosiy qarshiligi,N/t; K_ω –poezd xarakatiga bulgan xisobga olingan asosiy qarshilik koeffitsienti, (K_ω 1,1÷1,2); K_v – idish (tara) og‘irligini xisobga olgan xolda poezd vagonini umumiy massasi koeffitsienti
(K_v = 1 + D"_t); K_t – vagon tarasi koeffitsienti.
(3) formula ko‘tarilma boshqaruvini o‘lchamlarini aniqlash uchun yakka mezonni tashkil qiladi. U faktorlar orasidagi bogliklikni kursatadi, karer uskunalarini ishlash rejimini texnologik xarakterlash va ochuvchi laximlarni asosiy parametrlari-i_p bilan lokomotiv massasi xamda kuvvati, poezd massasi, vagon parametrlari va poezdlar almashinish sharoitlariga bog‘lab turadi. Uskunalardan unumli foydalanish uchun faktorlarni mos kelishi har bir mavjud vaqt ichida ko‘rsatilgan uzviy bog‘lanishini ta’minlashi zarur.
(3) formula ichidan har bir faktor qiymatini ko‘rib chiqamiz.
1. Prof. E.F.SHeshko tomonidan olib borgan texniko-ekonomik analiz, shuni ko‘rsatadiki, iqtisodiy natijalar, ya’ni 20 dan 40% gacha bo‘lgan diapazonda qiyaliklarni i_p qo‘llashda(uskunalarni to‘g‘ri tanlash sharoitiga ko‘ra) teng qimmatli miqdorga yaqinrok. SHuning uchun transport sxemasini texnologik baxolashda boshlang‘ich e’tibor ko‘tarilma boshqaruv o‘lchamlari son miqdorini aniklamaslikga tegishliligini ajratib beradi, karerda va agdarmalarda temir yulni rivojlanishini ratsional sxemasini tanlaydi, shu bilan birga kuvvatni urnatishda, kon va transport uskunalarini bir biriga boglik ravishda urnatish va ularning soni, xar bir kon ishlari etapida samarali texnik-iktisodiy natijalarni olishga yul beradi.
2. Ma’lum bulgan kalendar rejadagi kon ishlari rivojlanishini texnologik rejim analizi barcha etaplarda xar bir yuk okimi uchunbajarilishi zarur, yuk aylanmasida W_ch berilgan aniklikni xarakterlaydi vatransport kommunikatsiyasini M_q yuk tashishga bulgan kobiliyatini (3) formula buyicha kabul kilamiz.

3. 
   Lokomotivlarni kuvvati va massasi tashish texnologiyasi analiziga binoan anik kiymatlar R_rva F_K bilan yonma yon limitlanadi, shunday kilib ishlab chikarish sanoati aniklangan elektrovoz, teplovoz xamda tortuvchi agregatlari modellarini sonini ishlab chikadi.
   
4. 
   Vagonni umumiy mvjud massasi koeffitsienti K_vportlatilgan koyali tog jinslar uchun 1,63 ga va yumshatilgan tog jinslar uchun 2,1 ga o‘zgaradi.
   
5. 
   Xar bir yuk oqimi W_ch uchun soat yuk aylanmasini xisoblash kon ishlari rejasida aniqlanadi.Biroq mavjud trassani aniq yuk tashish kobiliyati M_qyullarρ soniga bog‘liqdir. Yuk aylanmasida xar soatida 2÷3 ming tonnagacha bir tomonlama yulli peregonlar asosan etarli, katta yuk aylanmasida ikki tomonlama yullar zarurdir. Karyerlarda uch turt yulli trassalardan unumli foydalanishni amaliy imkoni yo‘q.
   
6. 
   Karyer ekskavatorlarining xilma xilligi ularni modelini tanlash imkonini beradi, ijobiy tarzda tabiy sharoit va karer yuk aylanmasiga mos keladi. Bitta va mavjud yuk aylanmasi uchun (karerni ma’lum ishlab chiqarish quvvati) talab etilgan ekskavatorlar soni mavjud quvvati turli xil bo‘lishi mumkin. U asosan zaboylarda transportlarni xizmatini tashkil etish sharoitiga muxim tarzda bog‘liq; alohida trassalarga xizmat qiluvchi xar bir pog‘onalar guruxlari uchun ko‘rsatkich hisoblanadi, zaboylarni yuksiz η_o transportlar bilan ta’minlash uchun ulchamlar koeffitsienti xizmat qiladi.
   
7. 
   η_o ni optimal o‘lchamgacha o‘sishi uskunalarni ishlab chiqarishini katta zaxiradagi o‘sishi sanaladi va zaboylarda xamda bo‘shatish uchastkalarida almashuvchi punktlar yaqinligi xisobiga etib boradi.
   
8. 
   Tashish rejimini muxim xarakteri vaqt t_i intervali natijasida yukli poezdlarning utishi, ya’ni kapital transheyani bitta yuliga tegishli xisoblanadi. Bu interval poezd massasiga va yuk okimi o‘lchamlariga bog‘liq.
   

Yirik karerlarda kapital transheya trassasini xisoblangan o‘tkazish qobiliyati to‘liq foydalaniladi, bog‘liq xolda, poezdlar orasidagi intervali texnik sharoit natijasida t_i.min.kattalik minimalga etadi. Bu interval karerdan mavjud transportni chiqishi uchun xizmat qiluvchi Etot interval limitiruet chislo ekskavatorov, obslujivaemыx dannыm transportnыm vыxodom iz karera:
(4)
bu erda I –pog‘onadan yukli poezdlarning chiqishi orasidagi interval, s. Pog‘onadagi bitta ekskavatorni ishida I = t_p+t_o bu yerda t_p va t_o –mos ravishda yuklash vaqti va poezdlarni almashishi, s. Bir qancha ekskavatorlarni ishlashida I-kattalik poezdlarni xarakatlanish grafigi bo‘yicha aniqlanadi.
Uncha katta bo‘lmagan karerlarda (ikki-uchta pog‘onaning har biriga bitta ekskavator) transheya yulini o‘tkazish qobiliyati ko‘pincha ishlatib bo‘lmaydi. Na nebolshix karerax (dva-tri ustupa s odnim ekskavatorom na kajdom) propusknaya sposobnost transheynыx trass chasto nedoispolzuetsya. Aniq xolatlarda xarakatning o‘rtacha intervali xozirgi xollarda minimalga oshirilishi lozim va ish davomida lokomotivosostavni umumiy soniga Nl.c va reys davomiyligiga T_r, soat bog‘liq:
, ch. (5)
Xuddi shunday interval bilan bir yo‘lli trassalarda bo‘sh poezdlar keladi. Xar qaysi ekskavatorda ularni soniga N_e qarab, poezdlar t vaqt oralig‘ida kirib keladi. SHu davrda ekskavator oldidagi poezdlar almashinuvi va yuklash ishlari tugatilishi lozim.
, ch (6) yoki
, ch (7)
bu erda Q_e.t–ekskavatorni texnik ish unumdorligi, t/soat.
(6) tenglikni kuzatganimizda t0 ratsional qiymatni o‘rnatish yo‘li bilan va almashish punktini to‘g‘ri joylashtirish talab etilgan aniq texnologik jarayonni ta’minlab beradi. (7) ifoda asosida bog‘lash zarur (kon va transport uskunalaridan to‘liq foydalanish uchun) ekskavator va lokomotivosostav parkini ish miqdori va poezd reysining davomiyligi bilan, uni foydali massasi va zaboylarni bo‘shashini ta’minlash koeffitsienti, kon ishlari bosqichi uchun davriy ishlab chiqarilishi lozim, o‘zining yuk aylanishini xarakterlaydi.
Yuk aylanishini kattarishi va karyer chuqurligi kon ishlari rivojlanishi orasida reys uzayishiga olib keladi ya’ni trassani murakkab tuzilishi va tashish masofasi kattaligiga bog‘liq raishda amalga oshiriladi, lekin siljiydigon sostavdan foydalanish ko‘rsatkichini yomonlashtiradi (tabl. 1).
Jadval 18