Kasbiy faoliyat psixologiyasi

birinchi
guruhi
orsizlar yoki subutsizlar 
deyiladi. Ular o‗z xatolarini bilib turib qonun va qoidalarni buzadilar, noma‘qul 
ishlarni qiladilar. Ko‗pincha ular o‗zlarining gunohkor ekanliklarini tan 
olmaydilar, maktabdagi ayrim kamchiliklarni tanqid qiladilar. Lekin yutuqlarni 
e‘tirof qilishni xohlamaydilar. Shaxsiy fikrlarini boshqa kishilarga, ma‘qullashni 
va o‗z talablarini o‗zgalar so‗zsiz bajarishini juda yoqtiradilar. Bunday bolalar 
betga chopar, o‗jar tabiatli, rahm-shafqatsiz, «zo‗ravon» bo‗ladilar. Mustaqil fikrga 
ega bo‗lmagan tengdoshlarini o‗z atroflariga to‗playdilar va birgalikda tartib 
buzishga undaydilar. 
Ikkinchi guruhga
mansub tarbiyasi qiyin o‗smirlar yaxshi va yomonni 
tushunadilar, biroq mustaqil e‘tiqodga, barqaror yuksak his-tuyg‗uga ega 

---

158 
emasliklari sababli «orqa qanoat»da turib qoidani bo`zadilar. Ularning hatti-
harakatlari tasodifiy voqelikka, ta‘sir kuchiga va vaziyat xususiyatiga bog‗liqdir. 
Ular tashviqotga tez beriladilar, barcha narsalarga ishonadilar, qaysi yo‗lga kirib 
qolganliklarini anglab yetadilar, biroq «kompaniya» fikriga qarshi borishga botina 
olmay ko‗ngilsiz ishlarga qo‗l uradilar. Ko‗pincha tartibbuzarlar qilmishlariga 
tavba qilib, sinf jamoasi a‘zolarini ishontiradilar, lekin ma‘lum fursat o‗tgandan 
so‗ng bergan va‘dalarini butunlay unutadilar. 
Uchinchi guruhga
mansub tarbiyasi qiyin o‗smirlar shaxsiyatparastlik 
tufayli qonunbuzarlik, tartibbuzarlik yo‗liga kirib qoladilar. Ular shaxsiy talablari 
va ehtiyojlarini qondirish uchun har qanday nojo‗ya hatti-harakatdan qaytmaydilar, 
hamisha odamlarga yaxshilik qilishni orzulaydilar, biroq o‗zlarining shaxsiy 
manfaatlarini ijtimoiy manfaatdan yuqori qo‗yadilar. O‗zlarining xohishlarini 
taqiqlangan usullar bilan amalga oshiradilar, so‗ng qilmishlariga afsus-nadomat 
chekadilar, ruhan eziladilar. Lekin mazkur kechinmalarni tez unutadilar, ularning 
shaxsiy ehtiyojlari har qanday yuksak hislardan, xohishlardan ustun turadi. 
Axloqqa hilof hatti-harakatlar achinish hissi tarzida namoyon bo‗ladi, xolos.
Injiq tabiatli o‗smirlar