Teqvim-2015. pdf
Yüklə 21,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Ə d ə b i y y a t
Kitabi-Dədə Qorqud: əsl və sadələşdirilmiş mətnlər.-Bakı:Öndər nəşriyyatı.- 2004.-376 s. Kitabi Dədəm Qorqud: əla lisani-taifeyi-oğuzan /tərt. ed., çapa hazırl., ön söz. və lüğətin müəl. S.Əlizadə; “Kitabi-Dədə Qorqud” Dastanının 1300 illiyi Üzrə Dövlət Komissiyası.- Bakı: Yeni Nəşrlər Evi, 1999.-704 s. Kitabi-Dədə Qorqud ensiklopediyası: 2 cilddə Drezden və Vatikan əlyazma nüsxələri və M.Erginin nəşri əsasında /tərt. ed., çapa haz. S.Əlizadə; red.şurası: Anar (sədr), A.Axundov, B.Vahabzadə, B.Nəbiyev [və b.]; AMEA; Azərb. Ya- zıçılar Birliyi; TÜRKSOY; Azərb. Resp. “Kitabi- Dədə Qorqud” dastanının 1300 illiyi üzrə Dövlət Komissiyası; layih. rəhb.: O.Ələkbərli, T.Həsənov.- Bakı: Yeni Nəşrlər Evi, 2000.- C.I.-623 s.; C.II.- 567 s. Nəbiyeva, A. “Kitabi-Dədə Qorqud”un nəşr və tədqiqi tarixindən /A.Nəbiyeva //Kredo.- 2014.- 23 av- qust.- S.10-12. ifadələrdən məharətlə istifadə olunmuşdur. “Kitabi- Dədə Qorqud” Azərbaycan türkcəsinin tarixini öyrənmək baxımından zəngin mənbədir. Müasir dövrdə “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının öyrənilməsi, dünyada geniş tanıdılması və təbliği ümum- milli lider Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Ümummilli lider Heydər Əliyev 1997-ci il aprelin 20-də “Kitabi- Dədə Qorqud”un 1300 illik yubileyinin keçirilməsi ilə əlaqədar Fərman imzalamışdır. Bu fərmandan sonra görülən bir sıra dövlət tədbirləri, yubiley ha- zırlıqları sistemə salındı və “Dədə Qorqud kitabı”nın öyrənilməsində bir canlanma yaratdı. Ulu öndər rəsmi sənədlərdə, yığıncaqlardakı çıxışlarında, habelə verdiyi müsahibələrində dönə-dönə Dədə Qorqud mövzularına qayıdaraq, dastanın tarixi, mədəni dəyərindən danış- mış, onu ədəbiyyatımızın ən dəyərli abidələrindən biri kimi qiymətləndirmişdir. 1300 illik yubiley üzrə Dövlət Komissiyasının iclaslarında H.Əliyev alimlər, yaradıcı ziyalılar, eləcə də dövlət qurumları qarşısında məsələlər qaldırmış, yeni elmi, bədii, təsviri sənət əsərləri yaradıl- masını tövsiyə etmiş, kino, televiziya, radio və mətbuat işçiləri üçün perspektiv tapşırıqlar vermiş, Dədə Qor- qud dastanı ilə bağlı park kompleksinin hazırlanması- nı gündəliyə gətirmişdi. Ulu öndər bu məsələni xüsusi vurğulayırdı ki, dastanın öyrənilməsi yubileylə dayan- mayıb, fasiləsiz davam etsin. “Dədə Qorqud” dastanının 1300 illik tarixi- nin o dastanın öz mətnindən çıxan məntiqi vardır. 1300 il “Peyğəmbərimizin zamanına yaxın - “Rəsul- əleyhissəlam dövrünə yaxın Bayat boyundan Qorqud Ata deyilən bir ər qopdu” cümləsindən çıxmışdı. Ulu öndər bu cümlənin məntiqindən çıxış edərək bu yaşı müəyyən etmişdi. Onun ən böyük arzusu həm də o idi ki, biz bu dastanın əlyazmasının dünyaya təqdimedilmə tarixini unutmamalıyıq və o tarixi gözləməliyik. Bu, 1815-ci ildir. Böyük alman filoloqu Fridrix fon Dits ilk dəfə olaraq dünyaya “Dədə Qorqud” dastanının əlyazmasının bir hekayətini tərcümə edərək təqdim etdi. Gözəl, rəğbət dolu, məhəbbət dolu bir “Ön söz”lə təqdim etdi. Bu dastanı qədim, dünyaya yaxşı tanış olan yunan mifləri ilə müqayisə etdi. 1815-ci il və 2015-ci il. 2015-ci ildə “Kitabi-Dədə Qorqud”un dünya elm aləminə tanıdılmasının 200 illiyi tamam olur. 200 il kifayət qədər yuvarlaq rəqəmdir ki, bu yenə də dün- yanın mədəni mərkəzlərindən biri olan Azərbaycanın filoloji, mədəni bir bayramına çeviriləcək. İndi bü- tün qorqudşünaslar, filoloqlar xarici ölkələrdən də bu rəqəmin ətrafına yığışıb “Dədə Qorqud”u və dünya mədəniyyətinin bir çox nümunələrini tədqiq etməyə, qeyd etməyə hazırlaşırlar. 2000-ci ildə Bakıda dastanın 1300 illik yubileyi təntənəli şəkildə keçirilmişdir. Bütün türkdilli ölkələrin dövlət başçılarının, UNESCO-nun baş direktorunun iş- tirakı ilə böyük təntənəli mərasim keçirilmişdir. “Dədə Qorqud” ensiklopediyası nəşr olunmuşdur. Ümummilli lider Heydər Əliyevin 2000-ci ildə imzaladığı Fərmana əsasən Bakıda Dədə Qorqud heykəlinin ucaldılması və “Dədə Qorqud dünyası” tarixi-etnoqrafik kompleksi- nin yaradılması qərara alınmışdır. Bu tarixi abidənin qorunmasına dövlət səviyyəsində göstərilən diqqətin nəticəsidir ki, Prezident İlham Əliyev 2004-cü ildə Brüsseldə Dədə Qorqud abidəsinin təntənəli açılışında iştirak etmişdir. Dövlətimizin başçısının 2007-ci ildə im- zaladığı “Azərbaycandakı monumental heykəltəraşlıq abidələri, xatirə-memorial və memarlıq kompleksləri haqqında” Sərəncama əsasən, Dədə Qorqud heykəli və “Dədə Qorqud dünyası” tarixi-etnoqrafik kompleksi- nin yaradılması ilə bağlı müvafiq tədbirlərin görülməsi haqqında tapşırıq verilmişdir. Geniş tikinti və abad- lıq işləri nəticəsində Bakının Nərimanov rayonunda 6 hektar ərazidə Dədə Qorqud parkı salınmışdır. Parkın mərkəzində “Kitabi-Dədə Qorqud” abidəsi ucaldılmış- dır. Ötən dövr ərzində abidənin tədqiqi istiqamətində çoxsaylı elmi araşdırmalar aparılmış, eposu təşkil edən boyların süjet və motivləri əsasında ədəbi əsərlər ya- zılmış, təsviri sənət nümunələri meydana gətirilmişdir. Hələ 1975-ci ildə Heydər Əliyevin tapşırığına əsasən, Azərbaycanda tanınmış sənət xadimlərinin iştirakı ilə “Dədə Qorqud” boylarına həsr olunan ikiseriya- lı bədii film çəkilmişdir. Ondan sonra, müstəqillik dövründə - 1993-2003-cü illərdə artıq bu dastanı dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq üçün çox böyük işlər görül- müşdür. “Dədə Qorqud” dastanlarının azərbaycançılıq məfkurəsi baxımından müstəsna əhəmiyyətini, gənc nəslin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə olunmasında əvəzsiz rolunu nəzərə alaraq Azərbaycan Respublika- sı Prezidenti 28 dekabr 2013-cü ildə “Dədə Qorqud” dastanları əsasında çoxseriyalı bədii televiziya filminin çəkilməsi haqqında Sərəncamı vermişdir. Bütün bunlar bir daha onu göstərir ki, Dədə Qorqud Azərbaycan xalqının qəlbində daim yaşayırdı, yaşayır və yaşayacaqdır. “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanı, eyni zamanda, bütün Türk dünyasını daha da sıx birləşdirir. |