Kbt я25 uot (059) Baş redaktor
Yüklə 6,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İ n t e r n e t d ə www.az.wikipedia.org www.adam.az www.anl.az 23
- İ n t e r n e t d ə www.az.wikipedia.org www.adam.az 16
- İ n t e r n e t d ə www.az.wikipedia.org www.adam.az 29
- Cabbar Qaryağdı oğlu 1861-1944 31 91
|
Ə d ə b i y y a t Bəhanə : roman /S.Səxavət.- Bakı: Vek- tor, 2009.- 340 s. Qaçhaqaç: avtobioqra- fik roman /S.Səxavət.- Bakı: Qanun, 2010.- 462 s. Palıd toxumu: Sənədsiz roman /Seyran Səxavət.- Bакı: Qanun, 2003.- 220 s. Yəhudi əlifbası: roman /S. Səxavət.-Bakı: Qa- nun, 2009.- 287, [1] s. Əhmədov, T. Seyran Səxavət //Azərbaycan yazıçıları (XX-XX1 yüzillikdə): ensiklo- pedik məlumat kitabı /T.Əhmədov.- Bakı: Nurlar NPM, 2011.- S. 836. İ n t e r n e t d ə www.az.wikipedia.org www.adam.az www.anl.az 23 Şair 88 Musiqi.Opera.Balet 100 illiyi Zakir Bağırov 1916-1996 MART Zakir Cavad oğlu Bağırov 1916-cı il mart ayının 16-da Şuşada anadan olmuş- dur. Ailə vəziyyəti ilə əlaqədar 1924-cü ildə onu Bakıdakı N.Nərimanov adına 8 saylı uşaq evinə vermişlər. 1929-cu ildən böyük qardaşının himayəsində yaşamış, 16 yaşında musiqi ilə ciddi məşğul ol- mağa başlamış və Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının nəzdindəki musi- qi fəhlə fakültəsində fortepiano sinfinə qəbul olmuşdur. 1934-cü ildə musiqi təhsilini davam etdirmək P.İ.Çaykovski adına Moskva Dövlət Konservatori- yasına göndərilmişdir. 1939-cu ildə o, hərbi borcunu yerinə yetirmək üçün ordu sıralarına çağırılmış, 1939-1941-ci illərdə Ryazan şəhərində avtonəqliyyat alayında qulluq etmişdir. 1941-1945-ci illərdə Avstriya, Macarıstan, Rumıni- ya, Finlandiya və Mancuriyada xidmət etmişdir. Ordudan tərxis olunduqdan sonra təhsilini davam etdirmiş, 1949-cu ildə Moskva Dövlət Konservatoriyası- nı bitirmişdir. Həmin ildən Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının müəllimi, 1950-1958-ci illərdə Azərbaycan Radio və Televiziya Verilişləri Komitəsinin bədii rəhbəri vəzifəsində çalışmışdır. Bu illər ərzində bəstəkar bir çox ma- raqlı əsərlər bəstələmiş, 1950-ci ildə S.Hacıbəyovla birlikdə “30 il” kantata- sını yazmışdır. 1951-ci ildə Z.Bağırov, T.Quliyev və M.S.İsmayılovun birlikdə topladıqları “Azərbaycan xalq rəqsləri” məcmuəsində 22 qədim xalq rəqs me- lodiyaları indiyə qədər də ifa olunur. Azərbaycan musiqisi tarixində muğamın nota köçürülməsi ilk dəfə Z.Bağırov və T.Quliyev tərəfindən 1936-cı ildə böyük ustalıqla həyata keçirilmişdir. 1963- 1965-ci illərdə M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında bədii rəhbər vəzifəsində çalışmışdır. 1970-ci ildən Musiqi nəzəriyyəsi ka- fedrasının müdiri olmuşdur. 1958-ci ildə “Kəndimizin mahnısı”, 1964-cü ildə “Qayınana” operettalarını, 1956 və 1969-cu illərdə xalq çalğı alətləri orkest- ri üçün süitaları, 1970-ci ildə fortepiano ilə orkestr üçün konserti, 1972-ci ildə “Aygün” operasını, 1973-cü ildə orqan üçün improvizasiya və fuqanı, kamera- instrumental əsərlərini, mahnı və romans- ları yazmış, bir çox dram tamaşası və “Ağ qızıl ustaları”, “Aygün”, “Bərəkətli torpaq”, “Nizami”, “Sədaqət yolu ilə”, “Təbiətin dostları”, “Quba bağlarında”, “Bizim Azərbaycan” kimi bədii, sənədli filmlərə musiqi bəstələmişdir. Ömrünün 45 ilini konservatoriyada tədris işinə sərf edən bəstəkar, bir çox musiqiçilər yetişdirmişdir. Musiqi mədəniyyətinin inkişafın- da göstərdiyi xidmətlərə görə 1961-ci ildə “Azərbaycanın Əməkdar incəsənət xadimi” fəxri adına layiq görülmüş, “Şərəf” nişanı ordeni və “Yubiley me- dalı” ilə təltif edilmişdir. Görkəmli bəstəkar Zakir Bağırov 1996-cı il yanvar ayının 8-də Bakıda vəfat etmişdir. Ə d ə b i y y a t Aygün: 3 pərdəli opera: klavir /Z.Bağırov.- Bakı, 1973.- 337 s. Tar və simfonik orkestr üçün konsert: partitura /Z.Bağırov.- Bakı, 1986.- 129 s. Abbasova, İ. Bəstəkar Zakir Bağırovun həyat və yaradıcılıq yolu /İ.Abbasova.- Bakı, 2009.- 291 s. Bağırov, N. Zakir Bağırov /N.Bağırov.- Bakı: Şur, 1993.- 21 s. İ n t e r n e t d ə www.az.wikipedia.org www.adam.az 16 Bəstəkar 89 Musiqi.Opera.Balet 65 illiyi Azad Əliyev 1951-2014 MART Azad Sabir oğlu Əliyev 1951-ci il mart ayının 29-da Bakıda anadan olmuşdur. 1974-cü ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasınının fortepia- no sinfini, 1980-ci ildə isə vokal ixtisa- sı üzrə bitirmişdir. Pedaqoji fəaliyyətə 1980-ci ildə 6 saylı musiqi məktəbində başlamış, sonralar A.Zeynallı adına orta ixtisas musiqi məktəbində və Sumqayıt orta ixtisas musiqi məktəbində dərs de- mişdir.
1974-1982-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının Simli alətlər kafedrasında konsertmeyster vəzifəsində çalışmışdır. 1972-1980-ci illərdə Respublika Sarayında baş musiqi rejissoru vəzifəsində çalışmış, bu illərdə maestro Niyazi ilə sıx əməkdaşlıq et- mişdir. 1980-ci ildə Sumqayıt Musiqi Texnikumunda müdir müavini işləmiş, kamera orkestri yaratmış, bu orkestr ilə müxtəlif konsertlər vermişdir. Bakı Musiqi Akademiyasının Solo oxuma və opera hazırlığı kafedrasının dosen- ti olmuş, pedaqoji fəaliyyətlə yanaşı ifaçı kimi də fəaliyyət göstərmişdir. 1981-1985-ci illərdə Xalq artisti, skrip- ka ifaçısı S.Qəniyevlə birgə pianoçu kimi keçmiş SSRİ-nin bütün respubli- kalarında çıxış etmişdir. 1992-ci ildən Ş.Məmmədova adına Opera studiyası- nın direktoru olmuş, Bakı Musiqi Aka- demiyasının Opera hazırlığı kafedrası- nın müəllimi vəzifəsində çalışmışdır. İşlədiyi müddətdə Verdinin “Traviata”, “Trubadur”, “Aida”, Leonkovallonun “Payatsı”, Rimski-Korsakovun “Tsars- kaya nevesta”, Bizenin “Karmen”, Mot- sartın “Bastyen və Bastyena”, Əmirovun “Sevil”, Ü.Hacıbəylinin “Arşın mal alan”, Raxmaninovun “Aleko” operala- rını tamaşaya qoymuşdur. 1999-cu ildən Bülbül adına Musiqi məktəbində dərs demiş, kamera ansamblı və müşayiət sinfinin müəllimi olmuşdur. 2001-ci ildən Niyazi adına Radio və Televiziyanın Simfonik Orkestri- nin və Ü.Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestrinin II dirijo- ru vəzifəsində çalışmış, 2002-ci ildən maraqlı konsert proqramları ilə çıxış et- mişdir. Opera hazırlığı sinfində 20-dən artıq məzun yetişdirmişdir. Onlardan əksəriyyəti Opera və Balet Teatrının solisti, bəziləri isə Azərbaycanın Xalq artistləridir. 2006-cı ildən “Azteleradio” Qapa- lı Səhmdar Cəmiyyətinin Niyazi adına Simfonik Orkestrinin bədii rəhbəri və baş dirijoru vəzifəsində çalışmışdır. 2012-ci ildə “Əməkdar incəsənət xa- dimi” fəxri adına layiq görülmüşdür. Dirijor Azad Əliyev 2014-cü il mart ayının 30-da vəfat etmişdir.
90 Musiqi.Opera.Balet 155 illiyi MART 8 Cabbar Məşədi İsmayıl oğlu (Cabbar Qaryağdı oğlu) 1861-ci il mart ayının 31-də Şuşada anadan olmuşdur. O, uşaq yaşlarından xanəndəlik sənətinə həvəs göstərmiş və ilk təhsilini Şuşada Xarrat Qulunun məktəbində almışdır. Muğam, dəsgah, təsnif, el mahnıları- nı xalq şənliklərində məharətlə oxumuş və tezliklə Qarabağda şöhrət qazan- mışdır. Azərbaycanda opera sənətinin meydana gəlməsində onun rolu böyük olmuş, opera səhnəmizin ilk aktyoru kimi Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin 1887-ci ildə hazırladığı “Məcnun Leyli- nin məzarı üstündə” musiqili səhnəsində Məcnun rolunu ifa etmişdir. Bir müddət tarzən Sadıq Əsəd oğlunun (Sadıqcan) sazandalar dəstəsi ilə çıxış etmiş, məşhur xanəndə kimi Bakı, Gəncə şəhərlərinə, Şamaxı, Ağdaş rayonlarına dəvət olun- muşdur.
1900-1905-ci illərdə
tarzən M.F.Rzayev və kamança ifaçısı Məşədi Qulu ilə Bakıda müvəffəqiyyətlə çıxış etmişdir. 1905-ci ildə xanəndə tarzən Q.Pirimov və kamançaçalan S.Oqanezaşvilidən ibarət trio yaratmışdır. Onun səsi 1906- 1912-ci illərdə Kiyevdə “Qrammafon”, Moskvada “Sportrekord” və Varşava- da “Ekstrafon” aksioner cəmiyyətləri tərəfindən qrammafon valına yazılmış- dır. 1912-ci ildə Varşavadan qayıdarkən C.Qaryağdı oğlu Moskvada “Şərq” konsertləri vermiş, “Kürd-şahnaz”, “Mahur”, “Bayatı-Qacar”, “Heyra- tı”, xüsusilə “Mənsuriyyə” muğam- larını müstəsna ustalıqla ifa etmişdir. C.Qaryağdı oğlu Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının yaradıcılarından olmuş, klassik xalq musiqisindən dərs demiş, gənc kadrların yetişdirilməsində böyük işlər görmüşdür. Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının nəzdində Bülbülün rəhbərlik etdiyi xalq musiqi- sini öyrənən elmi-tədqiqat kabinetində 300-ə yaxın mahnı və təsnif, təqribən 70 xalq musiqi parçası onun ifasında lentə yazılmış, S.Rüstəmov isə 50 xalq mah- nısını nota köçürmüşdür. Azərbaycan Dövlət Filarmoniya- sının və Azərbaycan Radiosunun so- listi olmuş xanəndə 30-dan artıq mah- nı bəstələmişdir. Onu məşhur italyan müğənnisi E.Karuzo ilə müqayisə etmişlər. F.Şalyapin və S.Yeseninlə tanış ol- muşdur. Yesenin onu “Şərq musiqisi- nin peyğəmbəri” adlandırmışdır. Onun “Azərbaycan musiqisinin keçmişi haq- qında xatirələr” əlyazmasında XIX əsrin xanəndə və musiqiçilərindən, muğamla- rın tarixindən, təsnif və mahnılarından bəhs edilir. 1935-ci ildə “Azərbaycanın Xalq ar- tisti” fəxri adına layiq görülmüş və bir qədər sonra “Şərəf nişanı” ordeni ilə təltif edilmişdir. Məşhur xanəndə Cabbar Qaryağdı oğlu 1944-cü il aprel ayının 20-də, 83 yaşında vəfat etmişdir. Bakının Lökbatan qəsəbəsindəki 9 saylı uşaq musiqi məktəbi xanəndənin adını daşıyır.
91 Musiqi.Opera.Balet 80 illiyi Rafiq Babayev 1936-1994 Rafiq Fərzi oğlu Babayev 1936-cı il mart ayının 31-də Bakı şəhərində ana- dan olmuşdur. 1943-cü ildə musiqi
məktəbinə da- xil olan Rafiq ilk caz kvartetini məhz bu məktəbdə yaratmışdır. 1950-ci ildə həmin məktəbi bitirərək, A.Zeynallı adı- na Musiqi məktəbinin fortepiano sinfinə daxil olmuş, R.S.Levinanın sinfində təhsil almışdır. Bu məktəbdə təhsil al- maqla yanaşı, Xalq Çalğı Alətləri An- samblının musiqi rəhbəri vəzifəsində çalışmışdır. O, caz musiqisi ilə də ma- raqlanmış və improvizasiya ustalığını təkmilləşdirmişdir. 1954-cü ildə buraxılış imtahanın- da onun ifa etdiyi proqrama klassik əsərlərlə yanaşı, amerikalı caz pianoçu- su Bill Evensin kompozisiyası da daxil edilmişdi. Sonradan özünü bütünlüklə caz musiqisinə həsr etmişdir. 1959-cu ildə Rafiq Babayev konservatoriyanı bitirib rəhbərlik etdiyi caz-instrumental ansamblı ilə keçmiş Sovet İttifaqı ölkələrinə uzunmüddətli qastrol səfərinə çıxmışdır. Görkəmli müğənni Rəşid Behbudov- la tanışlıq onun həyatında böyük rol oy- namışdır. 1967-ci ildə Rəşid Behbudov Mahnı Teatrını yaradanda R.Babayev bu teatrın musiqi rəhbəri vəzifəsinə dəvət edilmişdir. R.Behbudovla birgə teatrlaşdırılmış böyük konsert proqramı hazırlamağa başlamışlar. 1967-ci ildə Tallin şəhərində keçirilən Beynəlxalq Caz Festivalında onun ansamblı laureat olmuş, “Bayatı- kürd” ladında ifa edilmiş kompozisi- yası xüsusi qeyd edilmişdir. Müxtəlif illərdə bu kollektivin heyətində Genna- di Stepanişşev (fleyta, saksofon), Rauf Sultanov (bas-gitara), Ələsgər Abba- sov (gitara), Səyavuş Kərimi (ud, kla- vişli alətlər), Cəmil Əmirov (klavişli alətlər), Tofiq Cabbarov (zərb alətləri), Firuz İsmayılov (sintezator), Ramin Sultanov (zərb alətləri), Emil Həsənov (bas-gitara), Vaqif Əliyev (zərb alətləri) və başqa peşəkar musiqiçilər fəaliyyət göstərmişlər. 1991-ci ildə Rafiq Babayev “Cəngi” folklor-caz kollektivini yaratmış və mu- siqi layihələrinin həyata keçirilməsinə kömək edən Səsyazma Studiyası təşkil etmişdir. Folklor çalğı alətlərindən istifadə etməklə, onları qeyri-adi har- moniya ilə zənginləşdirərək, dünyanın ilk baxışda bir-birinə zidd cəhətlərini - Qərbə və Şərqə xas olan musiqini melo- dik tərzdə birləşdirərək gözəl kompozi- siyalar yaratmışdır. 1993-cü ildə görkəmli musiqiçi, bəstəkar, oranjimançı Rafiq Babayevə “Azərbaycanın Xalq artisti” fəxri adı verilmişdir. 1994-cü il mart ayınının 19-da erməni ekstremistlərinin metro stansiyasında törətdikləri partlayış nəticəsində onlarla günahsız həmyerlimiz kimi Rafiq Baba- yev də faciəli şəkildə vəfat etmişdir. 25 saylı uşaq musiqi məktəbi onun adını daşıyır. Haqqında “Kədərimiz... Vüqarımız... (1998), “Günorta qatarı” (2003) filmləri çəkilmişdir. Pianoçu Ə d ə b i y y a t Fərhadov, R. Rafiq Baba- yev: mövzu və improvizə /R.Fərhadov, F.Babayeva.- Bakı, 2012.- 245 s. Rafiq Babayev [Elektron resurslar] /Heydər Əliyev Fondu; mətn R.Fərhadov; layih. koord. P.İsmayılova; prod. F.Babayeva; musiqi red. C.Əmirov.- Bakı: [mega basın], 2008.-8 elektron opt. disk. (CD ROM, DVD): musiqili, rəngli, 12 sm.+ [1] qoşma sənəd (96 s., şəkilli; 27 x 16 sm.) Mehparə. Rafiq Baba- yev fenomeni /Mehparə //Mədəniyyət.- 2011.- 13 may.- 12. Oktay. Böyük virtuoz sənətçi /Oktay //Xalq cəbhəsi.- 2012.- 18 yan- var.- S. 13. İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.az.wikipedia.org www.heydar-aliyev- foundation.org www.kepeztv.az www.mugamradio.az MART 31 92 Teatr.Kino 105 illiyi Ağadadaş Qurbanov 1911-1965 MART Ağadadaş Gülməmməd oğlu Qurba- nov 1911-ci il mart ayının 8-də Bakının Saray kəndində anadan olmuşdur. Uşaq ikən valideynlərini itirmiş, əmisinin himayəsində böyümüşdür. Hələ uşaq yaşlarından incəsənətə, teatra böyük maraq göstərmiş, 1927-ci il mart ayı- nın 15-də “Dənizçilər klubu”nda Lətif Kərimlinin “Fırtına” pyesinin tamaşa- sında ilk rolunu oynamışdır. Bunun- la da Bakıda Fəhlə Uşaqlar Teatrının (sonralar Gənc Tamaşaçılar Teatrı) bünövrəsi qoyulmuşdur. Aktyor Gənc Tamaşaçılar Teatrında C.Cabbarlının “Aydın” (Aydın), M.F.Axundzadənin “Molla İbrahimxəlil kimyagər” (Mol- la İbrahimxəlil), N.Vəzirovun “Hacı Qəmbər” (Hacı Qəmbər), F.Şillerin “Qaçaqlar” (Karl Moor), N.Qoqolun “Müfəttiş” (Xlestakov), R.Taqorun “Qa- neşin yolu” hekayəsi əsasında “Əfilər” (Qaneş) pyeslərinin tamaşalarında müxtəlif obrazlar yaratmışdır. 1952-ci ildən ömrünün sonunadək Milli Dram Teatrında çalışmışdır. O, bu teatrda Mirzə Səməndər, Əbu Übeyd, Öt- gün (“Almaz”, “Od gəlini” və “Dönüş”, C.Cabbarlı), Şeyx Mərvan və Şeyx Sənan, Səyavuş (“Şeyx Sənan” və “Səyavuş”, H.Cavid), Kamillo (“Qış nağılı”, V.Şekspir), İbrahim xan və Vaqif (“Va- qif”, S.Vurğun), Şults (“Uzaq sahillərdə”, İ.Qasımov və H.Seyidbəyli), İvanov (“Göz həkimi”, İ.Səfərli), Dəmirçi Musa (“Toy”, S.Rəhman), Yəhudi (“Mariya Tüdor”, V.Hüqo), Kamal (“Məhəbbətin hökmü”, C.Məcnunbəyov), Hacı Qara (“Hacı Qara”, M.F. Axundzadə), (“Yaxşı adam”, M.İbrahimov), Professor Mud- rov (“Şirvan gözəli”, Ə.Məmmədxanlı), Akif (“Həyat”, M.İbrahimov) kimi on- larca parlaq və yaddaqalan rollarda çıxış etmişdir. O dövrün aktyorlarının əksəriyyəti kimi Ağadadaş Qurbanov da dəfələrlə kino çəkilişlərinə dəvət almış, çox ma- raqlı ekran əsərləri yaratmışdır. 1941- ci ildə “Səbuhi”, 1956-da “Şamdan bəy”, 1957-də “Qızmar günəş altın- da”, 1959-da “Bir qalanın sirri”, 1960- da “Koroğlu”, 1961-də “Bizim küçə”, “Kölgələr sürünür”, 1965-də “Arşın mal alan” və s. filmlərə çəkilmişdir. Onun çox uğurlu kino qəhrəmanlarından biri Argentina yazıçısı O.Draqunun “İtə çevrilən adam” hekayəsi əsasında rejis- sor Kamil Rüstəmovun ekranlaşdırdığı “Zənçirlənmiş adam” filmindəki Alvar- do obrazı olmuşdur. Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşa- çılar Teatrının banilərindən biri, həm faciə, həm dram, həm də komediya janrlı tamaşaların ifaçısı Ağadadaş Qur- banov mədəniyyətimizin inkişafındakı xidmətlərinə görə 17 iyun 1943-cü ildə “Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti”, 27 fevral 1954-cü ildə “Xalq artisti” fəxri adlarına layiq görülmüş, “Şərəf nişanı” ordeni və medallarla təltif olunmuşdur. Görkəmli sənətkar 1965-ci il iyun ayının 25-də faciəli şəkildə həlak olmuş, Bakıda Fəxri xiyabanda dəfn olunmuş- dur.
Yüklə 6,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|