Kimyoviy analiz metodlari ma’ruza matni

Gravimetrik analizga doir masala va misollar

Analiz cho‘ktirish usuli bilan olib borilganda, odatda, miqdori aniqlanishi kerak bo‘lgan modda emas, balki unga ekvivalent bo‘lgan ikkinchi modda – tortiladigan shakl tarozida tortiladi. Masalan, bariy xlorid tarkibidagi bariyning miqdorini aniqlashda elementar bariyni emas, balki analizda olingan uning birikmasi BaSO₄ tortiladi. Xuddi shuningdek, kalsiyni aniqlashda CaO, magniyni aniqlashda Mg₂P₂O₇, xlor ionini aniqlashda AgCl torti- ladi va hokazo.
Aniqlash oxirida tortiladigan shaklning topilgan miqdori (og‘irligi o‘zgarmay qolguncha qizdirilgan cho‘kmali tigel va bo‘sh tigel og‘irliklarining farqi) aniqlanayotgan moddaning qancha miqdoriga to‘g‘ri kelishini hisoblash kerak.

Misollar.

1. 
   Texnik bariy xlorid BaC1₂·2H₂O tarkibidagi Ba²⁺ (tortila- digan shakli BaCO₄) miqdorini aniqlang. Tortim miqdori 0,5956 g. Qizdirishdan so‘ng olingan BaCO₄ cho‘kmasining massasi 0,4646 g.
   

Yechish. Analiz o‘tkazish quyidagi reaksiya tenglamasiga asos- langan:
BaCl₂·2H₂O+H₂SO₄= BaSO₄↓ +2H₂O+2HCl
Analiz paytida hosil qilingan 0,4646 g cho‘kmaga mos keluv- chi BaS1₂•2H₂O miqdorini hisoblab topamiz.
1 244,30 g BaCl₂•2H₂ dan 233,40 g. BaSO₄ hosil bo‘ladi.
x g BaCl₂•2H₂O dan 0,4646 g BaSO₄ hosil bo‘ladi.
_{x =} 244,30⋅0, 4646 _{= 0, 4862 g} 233, 40
Analiz uchun olingan texnik bariy xlorid tarkibida sof BaCl₂•2H₂O necha foiz ekanligini aniqlaymiz.
0,5956 g texnik bariy xlorid 100% ni tashkil etadi. 0,4862 g sof BaCl₂•2H₂O x %
_{x =} 0, 4852⋅100 _{= 81,83%}
0,5956
Demak, texnik bariy xlorid tarkibida 81,83% sof BaCl₂ bor ekan.

2. 
   0,1 g CaC₂O₄ cho‘kma 200 ml suv bilan yuvilganda cho‘kmaning eruvchanligi tufayli yo‘qolgan miqdorini toping.