Kirish I bob. Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalarni tarbiyalashda jismoniy tarbiyaning o’rni

II.2. Jismoniy sifatlarni tarbiyalovchi milliy harkatli o’yinlar tasnifi va 

ularni o’rgatish yo`llari 

Bolalarning o’sish va rivojlanishi bilan o’yinlarning mazmuni o’zgarib boradi: 

o’yinlar  faoliyati  dastlabki  bosqichlarda  oddiy  harakterda  bo’lsa,  keyinchalik  u 

boyib boradi. P.F.Lesgaft o’zining jismoniy mashqlar tizimida o’yinlarni jismoniy 

tarbiya vositasi sifatida ifodalaydi. 

U  o’yin  yordamida  bola  hayotga  tayyorlanishiga  e’tibor  qaratadi.  Uning 

harakatli  o’yinlarni  o’tkazish  uchun  qo’ygan  talablari  bugungi  kungacha  o’z 

qimmatini yo’qotgani yo’q: masalan, u har bir o’yin oldiga aniq maqsadlar qo’yishi, 

o’tkazilayotgan  o’yin  qatnaShuvchilarning  kuch  va  qobiliyatlariga  mos  kelishi, 

o’yin  Shug’ullanuvchilariga  ijobiy  ta’sir  ko’rsatishi  lozimligini,  o’yinlarni  tizim 

tarzda va muntazam o’tkazish, o’quvchilarning faolligi va mustaqilligini oshirishga 

harakat qilish zarurligini uqtirgan edi. 

O’yinlarning  takomillashuvi,  o’yin  faoliyati  dastlab  syujet  va  mazmundan 

tashkil  topadi.  Odatda  syujet  deganda  o’yin  faoliyatida  bolalar  aks  ettiradigan 

voqe’likning  doirasi  tuShuniladi.  O’yin  syujeti  turli  davrga  sinfiy  xususiyatga, 

oilaviy  turmush  tarziga,  geografik  va  ishlab  chiqarish  sharoitlariga  bog’liq  holda 

yaratiladi. 

7-8 yoshli  bolalarga xos  o’yinlarni jismoniy  sifatlarini  rivojlantirishiga  ko’ra 

quyidagi guruhlarga ajratish mumkin 

1. 

Tezkorlikni tarbiyalovchi o’yinlar. 

2. 

Kuchni oshiruvchi o’yinlar. 

3. 

Chaqqonlikni rivojlantiruvchi o’yinlar. 

4. 

Chidamlikni rivojlantiruvchi o’yinlar. 

5. 

Egiluvchanlikni tarbiyalovchi o’yinlar; 

Ayrim o’yin turlari bolalarning barcha bo’g’inlariga mos kelishi mumkin, ya’ni 

jismoniy sifatlarni yaxlit holda tarbiyalashga qaratilgan o’yinlar ham borki, ularda 

turli jismoniy sifatlar ketma-ket rivojlanishi mumkin. o’yinlardagi bunday izchillik 

---

bolaning  bilim  saviyasi,  turmush  tajribasini  kengayishi,  uning  katta  yoshdagi 

odamlarning turmushiga chuqurroq kirib borishi bilan bog’liqdir. 

Darhaqiqat  o’yinlarning  oddiyidan  murakkabga  tomon  o’sishi  turmushning 

tobora  yangi  qirralarini  aks  ettirish  bilan  cheklanib  qolmay,  muayyan  o’yinning 

o’ziga xos boshqa ko’rinishlari bilan boyishi sababli ham amalga oshadi.