Kirish qismi

 
 
 

---

NIGERIYANING IQTISODIY-GEOGRAFIK O‘RNI, TABIIY 
RESURSLARI, AHOLISI VA XO‘JALIGI 
Nigeriya (inglizcha: Nigeria), Nigeriya Federativ Respublikasi (inglizcha: 
Federal Republic of Nigeria) — Gʻarbiy Afrikada Gvineya qoʻltigʻi sohilida 
joylashgan davlat. Maydoni 923,8 ming km². Aholisi 129,93 mln. kishi (2002). 
Poytaxti — Abuja shahri Maʼmuriy jihatdan 36 shtat (state) va poytaxt okrugiga 
boʻlinadi. Sohili kam parchalangan kambar pasttekislikdan iborat. Yer yuzasi 
shim.ga tomon balandlashib bo-radi. Yoruba, Ud i, Jos platolari (eng baland joyi 
1735 m) bor. Platolardan janubida Niger va Benue daryo vodiylari joylashgan. 
Sharqiy qismining rel-yefi togʻlik, ayrim choʻqqilarining balandligi 2000 m dan 
ortiq. N. hududi tektonik jihatdan Afrika platformasi tarkibiga kiradi. Nigeriyaning 
Atlantika okeani sohilida neft va gaz konlari bor. Toshkoʻmir, lignit va qoʻngʻir 
kumir, niobiy (kolumbit), kalay, volfram, molibden, temir, boksit, marganets, asbest, 
qoʻrgʻoshin, pyx va uran rudasi konlari topilgan. Mamlakatning shimoli-gʻarbida 
oltin konlari ham bor. Nigeriya — yirik sanoat salohiyatiga ega boʻlgan afar 
mamlakat. Yalpi ichki mahsulot va tashki savdo qajmi jihatidan Afrikada 2-oʻrinda 
(JARdan keyin) turadi. Yalpi ichki mahsulotning yarmi sanoatda, taxminan 30% 
qishloq xoʻjaligi va xizmat koʻrsatish sohasida ishlab chikariladi. N. dunyoda neft 
eksport qiluvchi 10 ta yirik mamlakat jumlasiga kiradi, neft qazib olish sohasida 
Afrikada birinchi oʻrinni egallaydi. Qishloq xoʻjaligi —mamlakat iqtisodiyotining 
asosi, iqtisodiy faol aholi yarmidan koʻprogʻining tirikchilik manbai. Eng ommaviy 
deh-qonchilik shakli jamoa dehqonchiligidir. Mamlakatdagi 8 mln.ga yaqin fermer 
xoʻjaligi qishloq xoʻjaligi mahsulotining 90% ni beradi. Haydaladigan yerlarning 
anchagina qismida oziq-ovqat ekinlari, asosan, ildizmevali va donli ekinlar 
yetishtiriladi. Dehqonchilikda dukkakli ekinlar, shakarqamish, sabzavot va hoʻl 
mevalar muhim oʻrin oladi. Eksport uchun moyli palma, kakao, yer yongʻoq, 
kauchukli oʻsimlik, paxta yetishtiriladi. Chorvachilik, asosan, shimolida va quruq 
savannalar mintaqasida rivojlangan. Qoramol, qoʻy va echki boqiladi. Shimolida 
yilqichilik, janubida choʻchqachilik va hamma mintaqalarda parran-dachilik bilan 
shugʻullaniladi. Daryolarda, Chad koʻli va Gvineya qoʻltigʻi suvlarida qimmatbaho 
baliq turlari koʻp bulsada, baliq ovlash unch
alik rivojlanmagan. Baliqchilik 
mahsulotlari mamlakat aholisi ehtiyojlarini qondira olmaydi. Oʻrmon xoʻjaligidagi 
asosiy yogʻoch zaxiralari Niger daryosi etaklarida va janubi-sharqiy dengiz so-hilida 
joylashgan. Daraxtzorlar 23 ming km² ni tashkil etadi. Oʻrmonlar tartibsiz kesilishi 
natijasida qimmatbaho yogʻoch olinadigan daraxtlar kamayib ketdi. Mamlakatda 
oʻrmon xoʻjaligini tiklash tadbirlari ishlab chiqildi, yogʻoch eksport qilish 
taqiqlandi.