Kitab Azərbaycanın kənd təsərrüfatının inkişafında və təşəkkül tapmasında misilsiz

№ 

Ayrı-ayrı 

illərdə 

Ümumi sahəsi 

(hektar) 

Cəmi məhsul 

(min ton) 

Bir hektarın mahsuldarlığı 

(sentner) 

1 

1913 

47100 

33,0 

7,0 

2 

1928 

50100 

102,0 

20,4 

3 

1967 

7400 

11,9 

16,1 

4 

2010 

1600 

8,0 

50,0 

 

Təqdim  edilən  cədvəldən  görünür  ki,  1967-ci  ildən  başlayaraq  çəltik 

bitkis

inin əkin sahələri azalmaqla bərabər  məhsuldarlıq ən aşağı rəqəmə enmişdir. 

Buna əsas səbəb dağılmış SSRİ hökümətin qərarı ilə Azərbaycan Respublikasının 

cənub  regionun,  ərazilərində  faraş  tərəvəzçiliyin  və  digər  rayonlarında  texniki 

bitkilərin sahələrinin genişləndirilməsi faktı olmuşdur.  

Hal-

hazırda  Azərbaycanda  düyü  istehsalı  əhalinin  istehlak  bazarını  təmin 

edə bilmir. Buna bir tərəfdən yerli istehsalın azalması, digər tərəfdən dünyada düyü 

ehtiyatların azalmasıdır. 

Azərbaycan  Respublikasında  son  illərdə  çəltikçiliyin  inkişafına  diqqət 

yetirilir

. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2008-ci il 25 avqust tarixli 3004 

nömrəli  sərəncamı  ilə  təsdiq  edilmiş  «2008-2015-ci  illərdə  Azərbaycan 

Respublikasında  əhalinin  ərzaq  məhsulları  ilə  etibarlı  təminatına  dair  Dövlət 

P

roqramın»  da  Lənkəran-Astara regionunda  Ağdaş,  Zərdab,  Salyan  və  digər 

rayonlarda çəltikçiliyin dəstəklənməsi bir dövlət tədbiri kimi qarşıya qoyulmuşdur. 

Həmin  sərəncamla  əlaqədar  olaraq  Lənkəran  Regional  Aqrar  Elm 

Mərkəzində  2007-ci  ildən  başlayaraq  çəltikmilikdə  bağlı  müəyyən  işlər 

görülmü

şdur. Belə ki, Mərkəzi Krasnodar çəltikçilik İnstitutu ilə elmi əməkdaşlığa 

başlamış,  həmin  İnstitutdan  gətirilmiş  yüksək  məhsuldar  çəltik  sortları 

Respublik

amızın  cənub  bölgəsində  (Astara,  Lənkəran,  Masallı  yetişdirilərək 

öyrənilir  və  onlardan  mühitə  öyrəşdirmə  yolu  ilə  ən  məhsuldar  sortlar  seçilərək 

həmin  bölgə  üçün  rayonlaşdırmaq  məqsədi  ilə  Dövlət  Sort  Sınaq  məntəqələrinə 

verilir.  Belə  sortlardan  ikisi  «Avanqard»  və  «İstiklol»  sortları  rayonlaşdırılaraq 

bölgədə fermerlər tərəfindən əkilir. 

2012-ci i

ldə  Respublikamızda  1685  hektar  çəltik  əkilmişdir.  Çəltik  əsasən 

respublikanın  Ağdaş,  Astara,  Ucar,  Yevlax,  Şəki  və  Zərdab  rayonlarında  əkilir. 

2012-

ci  ildə  Ağdaş  rayonunda  130  hektar,  Ucar  rayonunda  408 hektar, Astara 

rayonunda 125 hektar, Yevlax rayonunda 

18 hektar, Zərdab rayonunda 6 ha, Şəki 

rayonunda isə 1 hektar çəltik əkilmişdir. 

Çəltikçilikdə  maddi-texniki  bazanın  yaradılması  üçün  aşağıda  sadalanan 

t

ədbirlərin görülməsi vacibdir: 

-  yü

ksək  qida dəyəri  çəltik sortların  alınması,  yerli  ekoloji  faktorlara 

uyğunlaşdırılması  məqsədilə  seleksiya  işlərini  bərpa  etmək  və  əldə  olunan 

məhsuldar çəltik sortların assortimentini regionda genişləndirmək; 

- 

əvvəllər  fəaliyyət  göstərən  çəltikçilik  üzrə  elmi-tədqiqat  müsssisələrin 

fəaliyvətini  bərpa  edib,  bu  müəssisələri lazımi  avadanlıqlarla  təchiz  etmək, ali 

təhsil dərəcəli işi bilən mütəxəssislərlə komplektləşdirmək; 

-  i

ndiki  dövrdə  bazar iqtisadiyyatın  tələbatını  nəzərə  alıb  çəltik  sortlarının 

toxumçuluq bazasını yaratmaq; 

6 

 

-  p

otensial,  mümkün  məhsuldarlığı  1,0  hekrardan 10-12  ton  olan  çəltik 

sortların alınması; 

- t

ez yetişən, orta yetişən qrupa aid oıan, vegetasiya dövrü 105110 gün olan 

çəltik sortlarının əldə olunması; 

- t

əbiətin şıltaqlığına davamlı çəltik sortların  seçilməsi; 

- 

əkin materialın seçilməsi və əkin üçün hazırlanmasını yaxşılaşdırmaq; 

- t

orpağın seçilməsi və əkin ücün hazırlanması; 

- ç

əltik əkini sahələrdə -lumuş qatın təyini prosesin öyrənilməsi; 

- ç

əltik sahəsində mikrobioloji proseslərin dinamikasını öyrənmək; 

- n

övbəli əkin sistemin təşkili; 

-  ç

əltikçilik  təsərrüfatlarında  torpağın  məhsuldarlığının  yüksəldilməsi 

istiqamətində elmi-əsası olan təcrübən təsdiq etmək; 

-  aqronomik 

qaydalar  çərçivəsində  çəltik  əkilməsi  nəzərdə  tutulmuş 

torpaqla

rın kolloid-kimyəvi tərkibinin öyrənilməsi. 

 

Çətikçilikdə mexanikləşdirmənin təşkili 

 

 

- 

Çəltikçilik  

sahədə  ağır  fiziki  əl  əməyin  mexanikləşdirilməsi 

prosesində  maşın-traktor  parkını  genişləndirmək  və  bu  sahə  üçün  əsasən  yeni 

moderləşdirilmiş  yüksək  texniki  xüsusiyyəti  olan  texniki  vasitələrdən  istifadə 

olunm

ası; 

-  ç

əltikçilikdə  zəif  olan  maddi-texniki  bazanı  yeni  tələbata  uyğun  əkin 

texnologiyası ilə əvəz etmək; 

-  k

öhnəlmiş çox zəhmət tələb edən əkin texnologiyadan yeni intensiv əkin 

texnologiya proseslərinə keçmək; 

- ç

əltikçilikdə zəif olan maddi-texniki bazanı yeni məhsuldar tələbata uyğun 

isteh

sal gücü olan maşın-texnoloji avadanlıqlarla təhciz etmək; 

- 

mühəndis-meliorativ qurğuların normal iş rejiminə qaytarmaq, onları bərpa 

etmək; 

- s

uvarılan çəltik sahələrində meliorativ vəziyyəti yaxşılaşdırmaq; 

- ç

əltik sahələrində bitki mühafizəsini təşkil etmək; 

- alaq  

otlarla  mübarizədə  kimyəvi  aztoksinli  maddələrdən  istifadə 

olunmasına dair texnoloji proseslər hazırlamaq və tətbiq etmək; Aqrotexniki sistem 

və hidrotexniki tədbirlərin çəltikçilikdə məhsuldarlığın yüksəldilməsi istiqamətində 

təşkilinə nail olmaq; 

-  y

emləmə gübrələrin normalarını, təsir edici dozasını nəzərə alıb, torpağın 

və bitkinin tələbatı miqdarında vaxtında verilməsini təşkil etmək; 

-  pirikulyario  «Fuzarioz”, “Helmintosporioz»,  «Fiollostikoz», virus 

cüc

ərtilərin çürümə xəstəliklərinə qarşı mübarizə tədbirlərin keçirilməsi prosesinə 

qarşı qabaqcadan tədbirlərin görülməsi; 

-  d

ənin  yerə  düşməsi  faktoruna  qarşı  qabaqcadan  tədbirlərin  həyata 

keçirilməsinə nail olmaq; 

-  hündürlüyü  85-90 sm  olan biçin texnologiyas

ının  tələbatına  uyğun 

məhsuldar çəltik sortların seleksiyasını genişləndirmək; 

7 

 

-  g

övdəsi  möhkəm,  düz  qalxan  sərilməyə  davamlı  çəltik  sortlarının  əkin 

sahələrini artırmaq; 

-  s

üpürgəsi  yığcam, kol  sistemi  torpaq  qatında  möhkəmliyi  ilə  seçilən 

sortların əldə olunması; 

-  d

ənin tərkibində  zülalın  faizi 7-8  %  olan  çəltik sortların əkin sahələrinin 

genişləndirilməsi; 

-  b

oş  dənələrin  faizi  6-7%-dən  aşağı  olmaqla  əkinçilik  təsərrüfatın 

y

aradılmasına nail olmaq; 

-  s

üpürgədə  dənin  kütləsi  3,0  qram  olmaqla  dənin  sayı  135-dən  çox  olan 

çəltik sortların əldə olunması; 

-  y

armanın  çıxma  faizi  70-72%  olmaq  şərtilə  onun  ağ  olması  və  digər 

keyfiyyət göstəriciləri əldə olunması; 

- k

adr məsələsi həll olunmalıdır. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.6. 

Pambıq bitkisinin becərmə aqrotexnologiyası 

 

Pambıq bitkisindən stabil, yüksək məhsul alınması üçün sələf bitkilərdən və 

torpaq şəraitindən asılı olaraqəsas şum  28-35 sm dərinlikdə aparılmalıdır. 

Torpaqda n

əmlik ehtiyatı yaratmaq məqsədi ilə qış və ya yaz aratı aparılması 

s

ərfəlidir. Bunun üçün sahə hamarlanmalı və şırım açılmalıdır. Erkən yazda nəmlik 

itkisinin  qarşısın  almaq  və  cücərmiş  alaqları  məhv etmək üçün sahəyə  mala 

ç

əkilməlidir. 

S

əpinqabağı  torpaq  becərmə  işləri keyfiyətli və  traktorun bir gedişində 

aparılmalıdır ki, torpaq həddən artıq kipləşməsin. 

S

əpin  bölgə  üçün optimal müddətdə və havanın orta gündəlik  temperaturu  

12-14

0

C olanda aparılmalıdır.  Arat olunmuş sahələrdə səpin üçün pambıq toxumu 

tüklü olduqda emal mü

əssisəsində  dərmanlanmayıbsa,  səpindən  əvvəl 

z

ərərvericilərə qarşı dərmanlanmalı, bir ton toxum 400-500 litir su ilə isladılmalı 

v

ə  10-12 saat ərzində  üstü örtülərək  saxlanılmalıdır.  Səpsuvar  əkinlərdə  tüklü 

toxumlar d

ərmanlanır  və  səpən aqreqatdan keçicilik qabiliyyətini  artırmaq  üçün 

yüngül  şəkildə  nəmləndirilir. Səpin  norması  40-60 kq götürülür. Lütləşdirilmiş 

toxumlarla s

əpin birbaşa səpin norması 20-25 kq olmaqla aparılır.  

S

əpin  60 sm-lik cərgəaralarında  60  x30x2  bitki,  60x20x2  bitki,  60x15x1 

bitki v

ə  60x20x1  bitki sxemi ilə, 90 sm-lik cərgəaralarında  isə  90x10x1 bitki, 

90x12x1 bitki sxemi il

ə  aparılır.  Bu  zaman  çalışmaq  lazımdır  ki,  hektarda  orta 

hesabla 90-

120 min bitki saxlanılsın. 

Cüc

ərtilərin  alınması  prosesi  diqqətlə  izlənməli,  ağır  tərkibli torpaqlarda 

çıxışı  əngəlləyəcək qaysaq əmələ  gəlibsə  əkinlər köndələn istiqamətdə  yüngül 

malalanmalıdır.  

Sah

ədə cücərtilər cərgə əmələ gətirən kimi birinci kultivasiya aparılmalıdır. 

Bu  zaman  kultivasiya  dayaz  aparılmalıdır  ki,  cücərtilər  torpaqla  basdırılmasın. 

Eyni vaxtda sah

ədə toxalama aparmaq lazımdır ki, qalmış alaq otları məhv edilsin 

v

ə  cücərtilərin kök sisteminə  havanın  keçməsi  asanlaşsın.  Bu  həm də  kök 

cüc

ərməsinin qarşısını alır, nəmlik itkisi azalır.  

Bitkil

ərin  əkin sxeminə  uüğun  seyrəldilməsi tam tarla çıxışı  alınandan, 

birinci cüt 

əsas  yarpaqlar  alınana  kimi  aparılmalıdır.  Əks  təqdirdə  bitkilər zəif 

inkişaf edirlər.  

İkinci  kultivaiya  birinci kompleks becərmə  başa  çatdıqdan  sonra  sahənin 

alaqlanmasına və torpağın vəziyyətinə uyğun olaraq aparılır. Paralel olaraq əkin-

l

ərin kətmənlənməsi həyata keçirilir. 

Üçüncü v

ə  sonrakı  kultivasiyalar  vegetasiya  suvarmalarından  sonra  buna 

imkan yaranan kimi d

ərhal aparılmalıdır. Kultivasiyaların becərmə dərinliyi 12-15 

sm-

ə kimi artırıla bilər. Üçüncü toxalama da bu zaman aparılır. 

Birinci v

ə  ikinci  kultivasiyalar  aşağı  sürətlə  traktorun birinci, qalan becər-

m

ələr isə  traktorun ikinci sürəti ilə aparılmalıdır. 

 

Pambıq bitkisinin gübrələnməsi 

 

2 

 

Pambıq  bitkisindən yüksək məhsul  alınması,  onun  qida  rejiminin  düzgün 

nizamla

nmasından  çox  asılıdır.  Burada  əkin dövriyyəsi, üzvi və  mineral 

gübr

ələrdən istifadə amilləri nəzərə alınmalıdır. 

Pambıq  əkini yonca sahəsi  şumlandıqdan  sonra  birinci  il  aparılırsa,  onda 

sah

əyə  Muğan-Salyan,  Şirvan  və  Mil-Qarabağ  bölgələrində  təsiredici  maddə 

hesabı ilə 50 kq azot və 150 kq fosfor gübrəsi verilməlidir. Boz-qəhvəyi (şabalıdı) 

torpaqlarda fosfor gübr

əsi 100 kq verilməlidir. 

İkinci  il  fosfor  gübrəsinin  norması  saxlanılmaqla  azot  gübrəsinin  miqdarı 

hektara 80 kq-

a kimi artırılmalıdır. 

Ümumiyy

ətlə  pambıq  bitkisinə  mineral gübrələr  alınacaq  xam  pambıq 

m

əhsuluna görətəyin edilməlidir.    Bir  ton  xam  pambığın  əmələ  gəlməsinəorta 

hesabla  34-61 kq azot, 11-28 kq fosfor v

ə 36-48 kq kalium sərf olunduğunu əsas 

götür

ərək gübrə normaları təyin edilməlidir. Torpaqların qida maddələri ilə təmin 

olunma m

əlumatlarına istinad edilməlidir. 

Fosfor v

ə kalium gübrələrinin tam norması əsas şum altına verilə bilər, və ya 

t

əxminən 15-20 kq-ı səpinlə eyni vaxtda verilə bilər. Bu zaman NPK (16-16-16) 

kompleks gübr

ədən və  ya diammofos (12-52) gübrəsində  istifadə  səmərəli olur. 

Azot gübr

əsi səpinlə  eyni vaxtda 16 kq verildikdə  qalan hissənin 50 faizi 

qonç

ələmə, 50 faizi çiçəkləmə-barəmələgətirmə dövründə verilməlidir.  

Azot gübr

əsinin  illik  norması  60  kq-a qədər olduqdabitkilərin qönçələmə 

fazasında birdəfəyə verilir. Norma  60-100 kq olduqda iki dəfəyəbirinci dəfə 40 kq, 

ikinci d

əfə 60 kq verilir. 

 

Pambıq bitkisinin vegetasiya suvarmaları 

 

Pambıq  bitkisinin  becərilmə  aqrotexnologiyasında  görülən  bütün  işlərin 

s

əmərəliliyi bilavasitə  bitkilərin nəmliyə  olan  ehtiyaclarının  ödənilməsindən 

birbaşa asılıdır.  

Vegetasiya  suvarmalarının sayı,  müddəti və suvarma  norması torpaq iqlim 

şəraitinə, bitkilərin  inkişaf  fazalarına  görə  nizamlanmalıdır.  Birinci  vegetasiya 

suvarm

ası bütün pambıqçılıq bölgələrində iyun ayının 10-25 tarixinə təsadüf edir. 

Bu müdd

ətdə pambıq bitkisi qönçələmə fazasında olur, ilk çiçəklər açılır.  Sonrakı 

suvarmalar el

ə  nizamlanmalıdır  ki,  bitkilərin çiçəkləmə, qozaəmələgətirmə 

müdd

ətində nəmlik çatışmazlığı olmasın. 

Suvarma  normaları  torpağın  tipindən və  qranulometrik tərkibindən  asılı 

olaraq d

əyişə  bilər. Boz-qəhvəyi  (şabalıdı)  torpaqlarda  700-1000 m

3

/ha, boz 

torpaqlarda  800-1100 m

3

/ha, ç

əmən torpaqlarda 800-1200 m

3

/ha  normasında 

götürülm

əlidir. 

Qrunt 

suları yerin səthinə yaxın olan torpaqlarda suvarma norması 20-25% 

azaldılmalıdır. 

Ucvurma 

 

Pambıq  bitkisinin  vegetativ  kütləsinin  artmasının,  qönçələrin  çiçəklərin və 

qozaların  tökülməsinin  qarşısının  alınmasında  ucvurma  əhəmiyyətli tədbirlərdən 

biridir. Buşərtləki, ucvurma vaxtında aparılsın. 

3 

 

Ucvurmaya qoyulan t

ələblər: 

- bitkil

ərdə 12-17 barbudağı əmələ gəlir; 

- bitkil

ərdə üçüncü çiçək açılır, bu iyul ayının sonuna avqust ayının əvvəlinə 

t

əsadüf edir; 

- bitkil

ərin ucu bir dəfəyə vurulmalı, zəif bitkilərə toxunulmamalıdır; 

- çox qol-

budaqlı bitkilərin yan budaqlarının da ucu vurulur; 

- 

qoparılmış bitki ucları sahədən kənara çıxarılmalıdır. 

 

Pambıq bitkisinin xəstəlik və zərərvericilərinə qarşı mübarizə 

 

Respublikamızda  pambıq  bitkisi  əsasən  hommoz, vilt  və  kök  çürüməsi 

x

əstəliklərinə yoluxur. 

Hommoz  x

əstəliyinin törədiciləri olan bakteriyalar əsasən toxumda olur və 

toxumların keyfiyyətli dərmanlanması xəstəliyə yoluxma imkanlarını xeyli azaldır. 

Toxumların mis-üçxlor fenolyat pereparatı və ya onu əvəz edən digər pereparatla 

d

ərmanlanması yaxşı nəticə verir. 

Vilt  x

əstəliyinin  törədiciləri  torpaqda  yaşayan  göbələklərdir. Bitkilər 

x

əstəliyə əsasən qönçələmə, çiçəkləmə fazasında yoluxur. 

Mübariz

ə  tədbirləri:  dondurma  şumu,  qış  aratı,  əkin  dövriyyələrinin 

t

ətbiqidir. Viltə davamlı sortların əkilməsinə üstünlük verilməlidir. 

Kök  çürüm

əsi  xəstəliyi  torpaqda  nəmliyin  artıqlığı  səbəbindən  yaranır. 

X

əstəliyin  qarşısını  almaq  üçün  sahələr  səpinə  yaxşı  hazırlanmalı,  qaysaqəm 

ələgəlməsinin qarşısı alınmalı və toxum çox dərin basdırılmamalıdır.   

 

Pambıq bitkisinin əsas zərəvericiləri. 

 

Pambıq  sovkası.  Pambıq  bitkisinin  əsas  zərərvericilərindən  biridir. Onun 

pambıqda üç nəslinin tırtılları ziyan vurur, yumurta qoyma dövrünün uzun çəkməsi 

mübariz

ə işini çətinləşdirir. 

Pambıq sovkasına qarşı mübarizəni səmərəli təşkil etmək üçün ilk növbədə 

pambıq  tarlalarının  kənarları  alaq  otlarından  təmizlənməli, kimyəvi  mübarizə 

aparmazdan 

əvvəl  tarlada  müşahidə  aparılmalı,  hər 100 bitkidə  6-8 yumurta  və 

biriki 

tırtıl tapıldıqda dərmanlama aparılmalıdır. 

H

ər nəsil sovkaya qarşı mübarizədə müşahidə aparılmalı və istifadə edilən 

d

ərman preparatları dəyişdirilməlidir ki, uyğunlaşma yaranmasın. 

Torg

ənəciyi pambıq bitkisinin yarpaqlarının alt səthində qidalanaraq onların 

fizioloji 

funksiyalarının pozulmasına səbəb olur. Çox sürətlə çoxalma qabiliyyətinə 

malik olan bu z

ərərverici bir mövsüm ərzində 15-17 nəsil vermək imkanındadır. 

Aqrotexniki mübariz

ə tədbiri kimi tarlaların suvarma arxlarının kənarlarının 

alaq otla

rından təmizlənməsi olduqca vacibdir. May ayının sonlarından başlayaraq 

sah

ələrin  kənarlarında  pambıq  bitkisinin  yarpaqlarının  alt  hissəsinə  nəzarət  edil-

m

əli, müəyyən edilmiş ocaqlar kükürd tozu ilə tozlandırılmalıdır. Tor gənəciyi ilə 

pambıq  sovkasına  qarşı  mübarizə  tədbirləri  eyni  vaxta  düşərsə  dərman 

preparatarını qarışdırmaqolar. 

4 

 

Payız  sovkası  pambıq  əkinlərinə  cücərtilər  yeni  əmələ  gələndə  zərərverir.  

Mübariz

ə tədbiri toxumların heksoxloran pereparatı ilə dərmanlanması və əkinlərə 

aldadıcı yemlərin qoyulmasıdır.  

M

ənənə və trips pambıq bitkisinə inkişafının ilkin fazalarında ziyan vurur, 

bitkil

ər inkişafdan qalır, boy nöqtələri zədələnir, əsas gövdədə haçalanma baş verir. 

Mübariz

ə  tədbiri  əkinlərin  fosfamid  və  ya  bu  tərkibli  digər  pereparatlarla 

işlənməsidir. 

 

Pambıq məhsulunun yığılması 

 

Pambıqçılıqla məşğul olan fermer təsərrüfatları və şirkətlər pambıq yığımına 

hazırlıq işlərinə avqust ayından başlamalı, pambıq qurutma məntəqələri, ambarlar, 

pambıqyığan və daşıyan texnikalar hazır vəziyyətə gətirilməli, müvafiq inventarlar 

t

ədarük edilməli və aşağıdakılar nəzərə alınmalıdır: 

- 

pambığın əl ilə yığılması nəzərdə tutulduqda hər kolda ən azı 4-5 qozanın 

tam 

yetişməsi lazımdır; 

- 

pambıq kollardan təmiz yığılmalıdır, itkiyə yol verilməməlidir; 

- toxum m

əqsədi ilə pambıq ayrı yığılmalı və ayrı saxlanılmalıdır; 

- m

aşınla yığılacaq sahələrdə yarpaqların tökülməsi üçün tədbirlər görülmə-

lidir (defolyasiya). 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5 

 

Pamb

ıq bitkisinin bеcərilməsinə aid aqrоtехniki tədbirlər haqqında  

 

M

ƏLUMAT 

 

№ 

Aparılan aqrоtехniki tədbirin adı 

Aparılma müddəti 

1 h

еktara 

n

оrması 

1 

Pa

mbıq  əkiləcək  sahənin  bitki  qalıqlarından 

t

əmizlənməsi 

N

оyabr 

- 

2 

Şum altına vеriləcək üzvü gübrələrin daşınması və 

sah

əyə vеrilməsi 

N

оyabr 

P

еyin 10-15 

t

оn 

3 

Şum  altına  vеriləcək  minеral  gübrələrin  daşınması 

v

ə sahəyə vеrilməsi 

N

оyabr 

F

оsfоr – 100 

Kalium - 60 

4 

27-30 sm d

ərinlikdə əsas şumun aparılması 

N

оyabr-dеkabr 

 

5 

Sah

ənin arat üçün hazırlanması 

D

еkabr 

1000-1200 m

3

 

6 

Müv

əqqəti suvarma arхlarının çəkilməsi 

D

еkabr 

 

7 

Arat 

aparılması 

D

еkabr-yanvar 

 

8 

Еrkən yazda aratın bеcərilməsi (ziq-zaq mala və ya 

çiz

еl) 

F

еvral-mart 

 

9 

S

əpin  qabağı  tоrpaq  bеcərmə  işlərinin  aparılması 

(çiz

еl, mala, ütü) 

Apr

еl 

 

10 

T

охum 

mat

еrialının 

d

ərmanlanaraq 

s

əpinə 

haz

ırlanması və sahəyə daşınması 

Apr

еl 

Pambıq 

t

охumu 40-50 

kq Nüsan 

pr

еparatı 

11 

S

əpin  aparılması  (sahədə  еhtiyac  qədər  nəmlik 

y

охdursa çıхış suyu vеrmək) 

10 apr

еl – 10 may 

40-50 kq 

12 

I kultivasiya 

May 

 

13 

I k

ətmənləmə 

May 

 

14 

Əkin sхеminə uyğun sеyrəltmə aparılması 

May – iyun 

 

15 

II  kultivasiya,  y

еmləmə  gübrəsi  vеrməklə  (azоt, 

f

оsfоr) və şırım açmaqla 

Iyun 

Az

оt – 40 kq 

F

оsfоr – 20 kq 

16 

Müv

əqqəti suvarma arхlarının açılması 

Iyun 

 

17 

I v

еgеtasiya suvarması 

Iyun 

800-900 m

3

 

18 

Trips  v

ə  mənənəyə  qarşı  kimyəvi  mübarizə 

aparılması 

May-iyun 

R

оqоr 

pr

еparatı 

19 

III kultivasiya y

еmləmə gübrəsi vеrməklə 

Iyul 

Az

оt - 60 

20 

II k

еtmənləmə 

Iyul 

 

21 

Pa

mbıq sоvkasına qarşı kimyəvi mübarizə 

Iyul 

 

22 

Suvarma üçün 

şırım açılması 

Iyul 

 

23 

II v

еgеtasiya suvarma 

Iyul 

800-900 m

2

 

24 

IV kultivasiya 

şırım açmaqla 

Iyul 

 

25 

III v

еgеtasiya suvarmasıya 

Avqust 

800-900 m

2

 

26 

Əl alağı aparmaq 

Avqust