Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas

Z03.4 Miokard infarktına şübhə olduqda müşahidə

Z03.5 Ürək-damar sisteminin digər xəstəliklərinə şübhə olduqda 

müşahidə

Z10

Müəyyən  əhali  qruplarının  sağlamlığının  ümumi  rutin 

yoxlanması

Çıxarılıb: inzibati məqsədlərlə tibbi müayinə (Z02. –)

Z10.8 Digər  müəyyən  əhali  qruplarının  sağlamlığının  cari 

ümumi yoxlanışı

Məktəblilər

Tələbələr

Z82.3 Ailə anamnezində insult

I60–I64 rubrikalarında təsnif olunan hallar

Z82.4 Ailə anamnezində ürəyin işemik xəstəliyi və ürək-damar 

sisteminin digər xəstəlikləri

I00–I52, I65–I99 rubrikalarında təsnif olunan hallar

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

---

9

ÜMUMİ MÜDDƏALAR

Aterosklerotik mənşəli ÜDX, xüsusən ÜİX, bütün dünyada erkən 

yaşda  ölümlərin  əsas  səbəbi  olan  xronik  xəstəliklərdir.  ÜDX  əhali 

arasında  əlilliyin  və əmək  qabiliyyətinin  itirilməsinin  aparıcı 

səbəbidir

1

.  ÜDX-nin  inkişafı  həyat  tərzi,  xüsusən  tütünçəkmə, 

qidalanma,  fiziki  aktivlik,  eləcə də psixo-sosial  amillərlə sıx 

əlaqəlidir

178

.

ÜDX-nin  profilaktikası  onun  təsirinin  və ya  ÜDX  ilə əlaqəli 

əlilliyin  aradan  qaldırılmasına  və ya  azaldılmasına  yönəldilmiş 

ictimai  və

ya  fərdi  səviyyədə

həyata  keçirilən  tədbirlər 

kompleksindən ibarətdir. ÜİX səbəbindən baş verən ölüm hallarının 

azalmasının  50%-i  risk  faktorlarına  təsir  etməklə,  40%-i  isə

müalicənin  yaxşılaşdırılması  ilə əldə edilir,  bu  da  profilaktikanın 

effektiv olmasından xəbər verir

56

.

ÜDX-nin  profilaktikası  ideal  şəkildə hələ antenatal  inkişaf 

dövründə başlayır və həyat boyu davam edir.

Ənənəvi  olaraq  ÜDX-nin  profilaktikası  birincili  və ikinciliyə

bölünür. 

Birincili profilaktikaya dair iki yanaşma strategiyası mövcuddur: 

bütün  əhaliyə yönəldilmiş  strategiya  və yüksək  risk  strategiyası

134

. 

Bütün əhaliyə yönəldilmiş strategiya həyat tərzinin dəyişdirilməsi və

ətraf  mühitin  yaxşılaşdırılması  (məsələn,  tütünçəkmənin  qadağan 

edilməsi  və qida  vasitəsi  ilə duzun  qəbulunun  azaldılması)  kimi 

tədbirlər  vasitəsi  ilə ÜDX-nin  əhali  səviyyəsində azaldılmasına 

istiqamətlənir.

Yüksək  risk  strategiyası  isə profilaktik  tədbirləri  ÜDX-si 

olmayan  və eyni  zamanda  çox  yüksək  risk  qrupuna  aid  olan 

insanlarda  (məsələn,  bir  neçə risk  amillərinin  birləşməsi  hallarında: 

tütünçəkmə,  yüksək  arterial  təzyiq,  şəkərli  diabet  və ya 

dislipidemiya) risk amillərinin azaldılmasına istiqamətləndirilir.

İkincili  profilaktika  artıq  ÜDX  diaqnozu  qoyulmuş  insanlarda 

aparılır

134

.

Ümumiyyətlə, ÜDX-nin profilaktikasının bünövrəsi sağlam həyat 

tərzindən, ənənəvi risk amillərinin təsirinin azaldılmasından, eləcə də

kardioprotektor  terapiyasının  seçilmiş  şəkildə tətbiq  edilməsindən 

ibarətdir.

 

 

 

 

 

 

Klinik protokol Az

ərbaycan Respublikas

ı S

əhiyy

ə Nazirliyinin 

İctimai S

əhi

yy

ə v

ə 

İslahatlar M

ərk

əzind

ə haz

ırlanm

ış

dı

r. 

---

10