Kokanduni uz

 
 
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1.Nishanova Z. Qarshiyeva D. Atabayeva N. Qurbonova Z. "Psixodiagnostika va 
eksperimental psixologiya" Toshkent, 2014; 
2. Xaydarov F.I. Xalilova N.I "Umumiy psixologiya" Toshkent, 2010 
3.Nishonova Z.Alimova G. "Bolalar psixologiyasiva uni o‘qitish metodikasi"
T:2006y 
4. Voxidov M. "Bolalar psixologiyasi" T: O`qituvchi. 1982 y. 
5. Davletshin M.G. "Umumiy psixologiya". T:TDPU, 2002. 
6. G‘oziyev E.G‘
. "Ontogenez psixologiyasi". 
–
T:Noshir. 2010. 
7. Davletshin M.G, Do‘stmuhammedova Sh.A., Mavlonov M.M., To‘ychiyeva S.M., "Yosh va 
pedagogik psixologiya" T. TDPU, 2004 
8. Umarova F. " Bola shaxsini rivojlantirishga yo‘naltirilgan ta’lim".T: 2012
9. L.Beknazarova. " Ijtimoiy-psixologik trening". Toshkent 2016. 
10. Nishonova.Z.T. "Psixik taraqqiyot diagnostikasi". Toshkent Nizomiy nomli TDP 

---

596
www.
kokanduni.uz 
PSIXOLOGIK XUSUSIYATLARI
 
O
ʻ
ralova Dinora Aliboy qizi
Termiz Davlat Pedagogika instituti talabasi 
Annotatsiya:
Ushbu maqolada suitsidning qanchalik global muammoligi, dunyo 
bo’yicha foizlarda ko’rinishi va psixologik sabablari ko’rsatib o’tilgan. Shu bilan bir qatorda 
suitsidning oldini olish va bunday holatlar takrorlanmasligi uchun psixologik yechimlar va 
tavsiyalar berib o’tilgan. Va bir qatorda oʻ
smirlik davriga umumiy tavsif berib o
ʻ
tilgan.
Kalit so‘zlar
:
suitsid, suitsident, zo’ravonlik, ziddiyat ,o’smirlik, o’spirinlik.
Asosiy qism.
O
ʻ
zini o
ʻ
ldirish, xudkushlik yoki suitsid (lotincha: sui caedere) o
ʻ
z hayotiga 
o
ʻ
z ixtiyori bilan chek qo
ʻ
yishdir. O
ʻ
zini o
ʻ
ldirishlikka jamiyatning munosabati din, sha
ʼ
n 
hamda hayot ma
ʼ
nosi mavzulariga aloqador bo
ʻ
lib kelgan. Aksar dinlar, masalan, Yahudiylik, 
Xristianlik, Islom, Buddizm, Hinduizm kabilar o
ʻ
zini o
ʻ
ldirishi qoralashadi va gunoh deb 
baholashadi; biroq ba
ʼ
zi islomiy va xristian sektalar xudkush bomba hujumlarini oqlashadi, 
ularni bajarganlarga shahid statusini va
ʼ
da etishadi. Yaponiyadagi samuraylar davrida esa 
o
ʻ
zini o
ʻ
ldirish o
ʻ
z sha
ʼ
nini himoya qilish maqsadida bajarilgan va ijobiy baholangan. 
Shuningdek urush vaqtida kamikazelik harbiy qahramonlik deya ko
ʻ
rilgan. 
O
ʻ
zini o
ʻ
ldirish jamiyatda hamon qattiq qoralanadi; biroq bedavo kasallikka chalingan 
bemorlarning tibbiy yordamni qabul qilmay qo
ʻ
yish yoki evtanaziyani tanlash huquqi bahs 
ostidadir. 
Zamonaviy tibbiyot odatda o
ʻ
zini o
ʻ
ldirishni ruhiy nosog
ʻ
lomlikka yo
ʻ
yadi va bunday 
kishilarga ruhiy yordam ko
ʻ
rsatilishi zarur, deb hisoblaydi. 
Dunyoda har yili millionga yaqin odam o
ʻ
zini o
ʻ
ldiradi, 10-20 millionta xudkushlikka 
omadsiz harakat bo
ʻ
ladi. Rossiyada har yili 60 000 AQShda taxminan 30 000 Yaponiyada 30 
000 dan ziyod va Xitoyda 250 000 nafar kishi xudkushlik oqibatida vafot etadi. 
Dunyoda har 40 soniyada bitta suitsid sodir bo
ʻ
ladi. Bir yilda 700-800 ming odam o
ʻ
z joniga 
qasd qilishdan vafot etadi. Bu raqam yuzminglab urinishlarning “muvaffaqiyatli” yakunlangan 
yigirmadan bir qismi, xolos. Suitsid oila va jamiyat hayotiga jiddiy ta
ʼ
sir qiladigan, 
marhumning yaqinlari uchun uzoq muddatli salbiy oqibatlarni yetaklab keladigan fojiadir. 
Jahon sog
ʻ
liqni saqlash tashkiloti (JSST) ma
ʼ
lumotlariga ko
ʻ
ra, 2019-yili 15
–
19 yosh 
oralig
ʻ
idagi o
ʻ
limlarning har to
ʻ
rtinchi sababi o
ʻ
zini o
ʻ
ldirish bo
ʻ
lgan.