Kompyuter lingvistikasi

Topshiriqlar:
1. Statistik tahlil nima uchun zarur?
2. 0‘zingiz mustaqil statistik tadqiqot amalga oshiring.
3. Matematik statistikaga oid mustaqil ish tayyorlang.
4. Ma’lum tanlama matnni so‘z turkumlari bo‘yicha statistik tahlil aso­sida tekshiring.
5. Matn atributsiyasi deganda nimani tushunasiz?
Adabiyotlar:
1. Пиотровский Р.Г. Инженерная лингвистика и теория языка. - Л.: Наука, 1979.
Kompyuter lingvistikasi asoslari
57
2. Пиотровский Р.Г. Текст, машина, человек. - Jl.: Наука, 1975.
3. Гринберг Дж. Квантитативный подход к морфологической типологии языков // Новое в лингвистике. - М., 1963. Вып.Ш. - С.60 - 94.
4. Campbell L., Bubenik V., Saxon L. Word Order Universals: Refine­ments and Clarifications // Canadian Journal of Linguistics. №2. 1988. - P.209 - 230.
5. Abdullayev Y. Statistika nazariyasi. - Toshkent, 2002.
6. Плат У. Математическая лингвистика // Новое в лингвистике. Вып.ГУ. - М.: Прогресс, 1965.
7. Усмонов С. Умумий тилшунослик. - Тошкент: У^итувчи, 1972.
8. Баранов А.Н. Введение в прикладную лингвистику. - М.: Эдиториал УРСС, 2001.
15- MA’RUZA


KOMPYUTERDA MATNLARNI QAYTA ISHLASH TIZIMLARI
Reja:

1. 
   Kompyuter analizi va sintezi.
   
2. 
   Tarjima algaritmi.
   

Tayanch so‘z va iboralar: kompyuter analizi va sintezi, avtomatik tarji­ma, lingvistik ta’minot, dasturiy ta’minot, dastur algoritmi, tarjimon das- turlar, .formal model, morfologik, semantik-sintaktik va konseptual analiz, lingvoanalizatorlar, parser dasturlar.

Matnning formal ajraladigan eng kichik birligi so‘z hisoblanadi, lekin u ma’no anglatuvchi eng kichik birlik morfemalardan tashkil topadi. So‘z tarki­bi o‘zak morfemalar, prefikslar (old qo‘shimchalar) va suffikslar (o‘zakdan keyin qo‘shimchalar)dan iborat bo‘ladi. Masalan, besabrlikdandir so‘zida 5 morfema mavjud. So‘zlarning morfologik analizi uchun tildagi prefiks va suffikslar bazasi hamda so‘zlarning grammatik shakllarda o‘zgarishi (qan­day qo‘shimchalarni qabul qilishi)ni ko‘rsatuvchi lingvistik ta’min yarati- lishi lozim. Bunday baza avtomatik tarjima tizimi yaratilgan rus, ingliz, fransuz tillarida yaratilgan. Shulardan birini (rus tili grammatikasi asosida- gi) berib o‘tmoqchimiz.¹⁸

14-jadval

№