Korporativ boshqaruv
-jadval.O’zbekiston biznes muhiti sharoitida faoliyat ko'rsatayotgan
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2-jadval.O’zbekiston biznes muhiti sharoitida faoliyat ko'rsatayotgan
korxona va tashkilotlar soni 12 O’zbekiston biznes muhiti sharoitida bunday ishlar allaqachon oz samarasini bera boshlagan misol uchun birgina biznes muhitning yahshilanishi va rivojlanishi ozining ilk natijalarini bergan 2018-yilda ham xususiylashtirilgan, lekin faoliyat yuritmayotgan korxonalarda yangi ishlab chiqarish quvvatlarini yo’lga qo’yish maqsadida mulkdorlar va tijorat banklari ishtirokida 1,3 mingdan ortiq investitsiya loyihasini amalga oshirishg bo’yicha “yo’l xaritalari” ishlab chiqildi va tasdiqlandi. 2018-yilda shu maqsadda 2 trillion so’mlk investitsiyalarni o’zlashtirish va 15 mingga 12 https://stat.uz/uz/rasmiy-statistika/usreo-2 30
erishilgan. Korxona yoki ob’yektning ishlamasdan bo’sh turishiga ko’p omillar sabab bo’lishi mumkin. Mulkdorning amaliy loyihasi bo’lmasligi, loyiha bo’lsa mablag’ bo’lmasligi, ikkalasi ham bo’lsa, kommunikatsiya tarmog’I mavjud bo’lmasligi yoki qaysidir davlat organidan ruxsat beruvchi hujjatlarni olishdagi muammolar shular jumlasidandir. Shu kabi muammolarni aniqlash va bartaraf etish, xususiylashtirilgan korxonalarning moliyaviy va ishlab chiqarish ko’rsatkichlarini tahlil qilish maqsdaida soliq, statistika, yer resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri organlari hamda “Yagona darcha” markazlari bilan integratsiyalashgan, muntazam yangilanib boruvchi baza yaratildi. O’z biznesini yuritish uchun tadbirkorlarda bilim va ko’nikmani shakllantirish maqsadida qo’mita huzurida Tadbirkorlik faoliyati asoslarini o’qitish markazi tashkil etildi, uning Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahrida huduiy bo’limlari tashkil etildi. Shu kungacha 407 ta kursa tashkil etilib ularda 7 mingdan ortiq tadbirkorlik sub’yekti hodimlari o’qitilib kelinmoqda. Kurslarda o’qish bepul va ishtirok etish uchun hech qanday chelovlar yo’q ekanligi tadbirkorlikni rivojlantirishga e’tiborning yuksak darajadagi isboti desak adashmagan bo’lamiz. Shu davrda mamlakatimizda 45 ta kichik sanoat zonalari tashkil etilib, ular negizida 883 ta loyiha amalga oshirildi. Mazkur loyihalarga 116,4 milliard so’m va 31,3 million AQSH dollori miqdorida investitsiyalar jalb etildi Tadbirkorlikni rivojlantitrish bo’yich yurtimizda birin-ketin qonunlar va farmonlar ishlab chiqilib amaliyotga taatbiq etilmoqda. Yuqoridagilarga qo’shimcha,O’zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2019-yil 20- noyabr kuni mamlakatda biznes muhitini yanada yaxshilash va tadbirkorlikni qo’llab quvvatlashga qaratilgan navbatdagi qarorni imzoladi. Hujjat bilan “Biznes yuritish” yillik hisobotida O’zbekiston Respublikasining o’rnini yaxshilashga doir “Yo’l xaritasi” tasdiqlandi. Hujjatda “Biznes yuritish – 2020” hisobotida O’zbekiston 69- o’rinni egallab, islohotlar miqyosi va samaradorligi bo’yicha dunyoning eng yaxshi 31
tadbirkorlar erkinligini ta’minlashda to’siqlar mavjudligi, xususan qonunchilik hujjatlarining noto’g’ri ijro etilyotgani qayd etib o’tildi. “Tadbirkorlar va investorlar bilan uchrashuvlar joylardagi ijrochilar sohada amalga oshirilayotgan islohotlarning mazmun-mohiyatidan to’liq xabardor emasligi, qabul qilingan normativ-huquqiy hujjatlarning amaliyotga joriy etilishi sezilarli daraja ortda qolayotganligini, ayrim litsenziya va ruxsatnomalarni rasmiylashtirishda ortiqcha byurokratik to’siqlar mavjudligini ko’rsatmoqda “ 13 deyiladi qarorda. 3-jadval.Iqtisodiyot tarmoqlari kesimida faoliyat ko'rsatayotgan korxona va tashkilotlar soni 14 Bosh prokraturaga xususiy mulkni himoya qilish va mulkdorlar huquqlarining kafolatlari to’g’risidagi qonunchilikka qat’iy rioya etilishi ustidan nazoratni kuchaytirish, davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish natijalarini qayta 13 “Biznes muhitini yanada yaxshilash va tadbirkorlikni qo’llab quvvatlash to’g’risida”gi Prezident Qarori 20.11.2019. 14 https://stat.uz/uz/rasmiy-statistika/usreo-2 32
organlari mansabdor shaxslarining muqarrar javobgarligini jinoiy javobgarlikka tortishga qadar oshirishni ta’minlash topshirildi. 2030-yilgacha O’zbekistonni ijtimoiy iqtisodiy rivojlantirish konsepsiyasida makroiqtisodiy barqarorlikni va iqtisodiy o’sish barqarorligini ta’minlash, iqtisodiy tarmoqlarning raqobatbardoshligini, investitsoin va eksport salohiyatini oshirish, tadbirkorlikni rivojlantirish va himoya qilish uchun uchun shart-aharoitlarni yaratish, mehnat bozorida keskinlik darajasini pasaytirish, aholi daromadlari o’sishi va kam ta’minlanganlikni qisqartirish nazarda tutiladi. Bu qarorda keltirilishicha, davlat korxonalarini moliyaviy holatining zaifligi, to’lov munosabatlarining buzilishi, o’z aylanma mablag’lari sueunkali taqchilligi oqibatida sohalar ishidagi uzilishlar xususiylashtirish jarayonlari sekinlashishi va tadbirkorlik faoliyati erkinligi cheklanishi oqibatlari hisoblanadi. Konsepsiyaning davlat boshqaruvi tizimi samaradorligini oshirish, xususiy sektorni rivojlantirish va tadbirkorlikni qo’llab-quvvatlashga bag’ishlangan yo’nalishida quyidagilar amalga oshirilishi rejalashtirilgan: - Davlatning iqtisodiy siyosatini maqbullashtirish va davlat-xususiy sheriklikni rivojlantirish orqali davlat xizmati tizimini isloh qilish, iqtisodiyotda davlatning rolini qisqartirish ushbu ustuvorlikni amlga oshirish davrida O’zbekiston iqtisodiyoti uchun muhim ahamiyatga ega bo’ladi. - Davlat tomonidan tartibga solishni qisqartirishga, infratuzilmaviy sektorlarga xususiy sektorni jalb etishga, shuningdek mahalliy davlat hokimiyati organlarining rolini kamaytirishga alohida e’tibor qaratiladi. - Samarasiz davlat korxonalarini tarkibiy o’zgartirish yoki qayta ixtisislashtirish nazarda tutiladi. Bu, avvalo raqobat afzalliklariga ega bo’lgan tarmoqlarda iqtisodiyotning eksport-xomashyoviy yo’naltirilganlikdan rivojlanishning innovatsion modeliga o’tishni ta’minlaydi. Fikrimizni umumlashtiradigan bo’lsak, xususiylashtirilgan korxonalarni qo’llab-quvvatlash natijasida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni jadal 33
yaxshilashga imkon berish, mamlakatda iqtisodiyotning tayanchi ekanligini amaliyotda tatbiq etishdan iborat. Chunki tadbirkorlik ishlab chiqarishni qayta qurish, ishlab chiqarish omillarini yangicha uyg’unlikda birlashtirish va tashkil etish, ishlab chiqaruvchi kuchlar bilan ishlab chiqarish munosabatlarini samaraliroq muvofiqlashtirish orqali ishlab chiqarishni sifat jihatidan yangi, yuqori bosqichga ko’tarishga hissa qo’shishi sir emas, albatta. 34
Sotsializmdan bozor iqtisodiyotiga o’tishda turli mulk shakllari paydo bo’lgan bo’lsa, bozor iqtisodiyotidan ko’p ukladli iqtisodiyotga o’tish jarayonida xilma-xil Biznesda mulkchilik ka asoslangan turli xildagi ukladlar hosil bo’ldi. Hozirgi global iqtisodiyot davrida mamlakatimizda 4 turdagi ya’ni davlat, jamoa, xususiy va aralash ukladlar mavjud. Bularning barchasiga birdaniga emas, boshqichma-bosqich amalga oshirilishi iqtisodiy siklik jarayonlardan sezdirmasdan o’tish hamda ehtiyotkor bo’lishni talab etadi. Ko’p ukladlilik sharoitiga erishish uchun mulkni davlat tasarrufidan chiqarish yoki xususiy sektorni erkinlashtirish bilan erishilmaydi. Buning uchun iqtisodiyotni liberallashtirish ham kerak. O’zbekistonda Biznesni rivojlantirish orqali xalq orasida bir necha muammolar bartaraf etildi. Masalan, aholi o’z uyiga, yeriga ega bo’ldi, ishsiz yurganlar ish bilan ta’minlandi. Shundan so’ng davlat o’z oldiga undan ham katta maqsad qo’ydi ya’ni xususiylashtirilgan ammo ishlamayotgan yoki past likvidli korxonalarni davlat aktivlarini sotishdan tushgan mablag’lar hisobiga qo’llabquvvatlash, ularni moliyaviy resurslar bilan ta’minlashni amalga oshirib kelishmoqda. Davlatning bu strategiyasi, xususiy sektorda ishlab chiqarilayotgan mahsulotlorni jahon brendiga olib chiqish hamda raqobatlasha olish shartsharoitlari bilan ta’minlashga qaratilgan. O’zbekiston biznes muhiti sharoitida xususiylashtirish jarayonlarini yanada chuqurlashtirish, haqiqiy mulkdorlar qatlamini shakllantirish, ko’p ukladli iqtisodiyotni vujudga keltirish va unda xususiy mulkning yetakchi o’rinni egallashini ta’minlash, xususiylashtirishni amalga oshirish bosqichlarida aholi uchun kuchli ijtimoiy kafolatlarni yaratilishi, mulkni tejab-tergab foydalanadigan, talab va taklif qonuni asosida iste’mol bozorini to’ldira oladigan mulkdorlarga topshirilishi lozimligi, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish va milliy iqtisodiyotga to’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilish masalalari ham nazariy, ham amaliy ahamiyatga molik ekanligi ushbu mavzuda kurs ishining naqadar dolzarb ahamiyatga ega ekanligidan dalolat beradi. 35
Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|