Kurikulum

1. Biolofi konsepsiya  

---

MƏTANƏT NƏBİYEVA ONLİNE KURİKULUM HAZIRLIĞI ÜÇÜN 

050 721 39 94 

76 

 

2. Sosiolofi konsepsiya  

3. Biososial konsepsiya  

Bioloji konsepsiyanın əsas nümayəndəsi olan Ziqmund Freydə görə, şəxsiyyət təbii varlıq 

olmaqla bütün davranışını anadan olanda özü ilə gətirir. Şəxsiyyətin davranışı bioloji təsir və 

instinktlərdən asılı olur və bunlar da hərəsi öz növbəsində qorxu və razılıq əlamətləridir.  

Sosioloji konsepsiyanın nümayəndələri insanın biolofi varlıq olduğunu qəbul etməklə yanaş 

ünsiyyətdə olduğu sosial qrupların təsiri ilə tədricən sosiallaşması fikrini də müdafiə edirlər.  

Biososioloji konsepsiyanın nümayəndələri şəxsiyyəti iki yerə bölür və hesab edirlər ki, insand 

gedən psixolofi proseslərin biolofi əhəmiyyəti var, həm də belə əlamətlər şəxsiyyətin sosial amıl 

kın istiqamətlənməsini müəyyənləşdirir. Onlar belə hesab edirlər ki, insan xüsusi biolofi fərd 

kimi doğulur sosial həyat şəraitinin təsiri altında şəxsiyyətə çevrilir.  

İnsanın inkişafı və onun şəxsiyyət kimi formalaşması 3 başlıca amilin - irsiyyət, mühit və 

tərbiyənin qarşılıqlı təsiri ilə həyata keçirilir.  

İrsiyyət dedikdə valideynlərdən uşaqlara müəyyən keyfiyyət və xüsusiyyətlərin irsən keçməsi 

baş: düşülür. Valideynlərdən həm fiziki əlamətlər (saç, göz və dərinin rəngi, boy və s.), həm də 

fizioloji əlamətlər (bəzi xüsusiyyətlər, xəstəliklər, patolofi qüsurlar və s.) keçir. İrsiyyət 

şəxsiyyətin formalaşmasın təsir etsə də, aparıcı amil deyil.  

Mühit dedikdə sosial və təbii mühit nəzərdə tutulur. Araşdırmalar göstərir ki, sosial mühit 

şəxsiyy” tin inkişafına bilavasitə təsir göstərir. Belə ki, insan gördüklərini eşitdiklərindən daha 

tez qavradığı üçü” ətrafında baş verənlərə daha tez reaksiya verir və bununla da onda müəyyən 

bacarıqlar və vərdişlə formalaşır. Formalaşan bu bacarıq və vərdişlər insanın düşüncəsində, 

məsələlərə yanaşmasında və təfəkkür tərzində əks olunur.  

Təbii mühit dedikdə ailə mühiti nəzərdə tutulur ki, bu da kiçik və məktəbyaşlı uşaqların 

inkişafına güclü təsir edir.  

Tərbiyə dedikdə uşaqlarda dəyərlərin formalaşdırılması, mənəvi keyfiyyətlərin aşılanması və 

inkişafı nəzərdə tutulur. Antik dövrün böyük filosofu Platon deyirdi ki, insan düzgün tərbiyə 

edilsə, ən sakit və ilahi məxluq, yanlış tərbiyə edilsə, heyvanların ən vəhşisi olar.