Kurikulum

MƏTANƏT NƏBİYEVA ONLİNE KURİKULUM HAZIRLIĞI ÜÇÜN 

050 721 39 94 

77 

 

yerinə yetirməyən şagirdə mənfi rəy bildirmək həmişə istənilən nəticəni vermir. Çünki ev 

tapşırığını icra etməməyin müxtəlif səbəbləri ola bilər. Səbəbi araşdırılmadan cəzalandırılan 

şagird bəzən bəhanələr axtarmağa, hətta yalan danışmağa meyil göstərir. Uşaqların tərbiyəsində 

nəzərə alınması vacib olmayan xırda cəhət yoxdur. Çünki xırda hesab edilən cəhətlər də uşaq 

şəxsiyyətinə təsir göstərir. Tərbiyə olunan şəxsdə yalnız nöqsan görmək, hər dəfə nöqsanını onun 

nəzərinə çapdırmaq lazımi səmərə vermir. Belə halda:  

•  tərbiyə olunanla tərbiyə edən arasında uçurum yaranır - birinci ikincidən uzaqlaşmağa, 

onun gözünə görünməməyə çalışır.  

 

•  Nöqsanı tez-tez eşidən şəxs həmin nöqsana alışa bilir.  

Şagirddəki müsbət cəhətlərə istinad etdikdə isə digər neqativ xüsusiyyətləri aradan qaldırmaq 

rahatlaşır.  

Bəs uşağın xarakteri dedikdə nə nəzərdə tutulur? Xarakter, əsasən, şagirdin davamlı şəkildə 

özünü göstərən davranışı, hərəkətləri və ətrafdakılara münasibətidir. Məktəb, daha dəqiq desək, 

təhsilverənlər şagirdlərin özünütanıma və həqiqəti dərk etmələrinə çatmaqda vacib rol 

oynayırlar. Müəllim-şagird arasındakı yaxşı münasibət şagirdin doğruluq və inama əsaslanan 

xarakter formalaşdırmasına gətirib çıxarır. Bu prosesdə müəllimin müsbət rol oynaması üçün 

şagirddə xarakter formalaşmasının hansı mərhələlərdən keçdiyini bilməsi lazımdır. Bu 

mərhələlər aşağıdakılardır:  

1. Əxlaqi dəyərlərin olmadığı dövr: bu dövr körpəlik illərinə təsadüf edir və insan burada nəyin 

doğru, nəyin yalnış olduğu dərk etmir. Etdiyi bütün hərəkətlər fiziki ehtiyaclarının ödənməsi 

üçündür və emosiyalara nəzarət etmək mümkün olmur. Bu dövr 2 il çəkir.  

2. Özünə yönəlmə mərhələsi: xarakter formalaşmasının bu mərhələsi erkən uşaqlıq illərində baş 

tutur. Burada uşaq özünün və digər qrupların maraqlarını ayırd edə bilir, qəbul olunmuş dəyərləri 

bilir, lakin hər hansı bir qaydaya əməl etmək barədə özünə əziyyət vermir, sadəcə, özünü 

məmnun etməyə çalışır.  

3 Ənənələrlə ayaqlaşma dövrü: Bu mərhələ 6-12 yaş aralığını əhatə edir. Bu mərhələdə uşaqlar 

qaydalara əməl etməyə çalışırlar, çünki etməsələr, onları pis nəticələrin gözlədiyini bilirlər.  

4. Qeyri-rasional şüur dövrü: bu, yeniyetməlik dövrüdür. Bu mərhələ yeniyetməlik dövründə baş 

verir və burada uşaqlar emosiyalarının təsiri altındadırlar və məntiqlə hərəkət edə bilmirlər. Buna 

görə bu dövr qeyri-rasional adlanır.  

5. Rasional şüur dövrü: bu mərhələ yetkin yaşlara təsadüf edir. Burada fərd öz məntiqi ilə 

hərəkət edir. Onun davranışı məntiqə və anlamaya əsaslanır. Bu dövr xarakter formalaşmasının 

ən yüksək mərhələsidir.  

Bu mərhələlər onu göstərir ki, xarakterin formalaşması prosesində müəllimlər tərəfindən 

şagirdlərin yaş göstəricilərinin nəzərə alınması vacibdir. Göründüyü kimi, 2-6 yaş aralığında 

uşaq cəmiyyətin dəyərlərindən xəbərdar olur, lakin onlara əməl etməyi özünə borc bilmir. 6-12 

---