Kurikulum

                  

Yeni bilik və bacarıqlara yiyələnərkən  

 

 

 

 

 

•  Nəzərə alınması lazım olan digər bir məsələ şagirdləri tərifləyərkən düzgün tərifləmə 

növündən istifadə etməkdir. Ənənəvi fikrə görə, şagirdlərə: “Çox ağıllısan”, “Zəkalı 

uşaqsan”, — demək onlarda stimullaşdırıcı effekt yaradır. Son araşdırmalar isə göstərir 

ki, bu cür təriflər şagirdlərə risklər etməyə imkan vermir, çünki onlar səhv edərək 

müəllimin gözündə daha əvvəlki kimi zəkalı görünməməkdən qorxurlar. Bu da onları 

nəticə etibarilə qapalı düşüncə tərzinə salır. Ona görə də müəlimlər şagirdləri 

tərifləyərkən onların intellektini, ağlını deyil, çəkdikləri zəhməti, göstərdikləri səyləri, 

cəhdləri, prosesə cəlb olunmalarını, istifadə etdikləri strategiya, üsul və yolları 

tərifləməlidirlər. Məsələn, “Maraqlı üsuldan istifadə etmisən, afərin”, “Həll etdikdən 

sonra təkrar yoxlayırsan, çox gözəl” və s. Şagirdlər nə qədər göstərdikləri cəhdlərə görə 

təriflənsələr, bir o qədər daha çox cəhd göstərməyə çalışacaqlar.  

•  İnkişafa açıq düşüncə tərzinin olduğu sinfin digər bir xüsusiyyəti düşünmə və gözləmə 

vaxtlarına əməl olunaraq dərindən öyrənməni təmin etməkdir. 1972-ci ildə çap olunan bir 

məqaləyə görə müəllimlərin sualı səsləndirməklə şagirdlərdən həmin suala cavab 

almaları arasındakı gözləmə müddətləri 0.97 saniyədir. Bu isə o deməkdir ki, heç də hər 

bir şagirdə sualın cavabı haqqında düşünmək üçün kifayət qədər imkan yaradılmır 

(Gözləmə müddəti ilə bağlı əvvəlki mövzularda ətraflı məlumat verilmişdir). Məsələn, 

müəllim şagirdə sual verir, şagird cavab vermək üçün düşünür. Bu düşünmə vaxtı bir 

qədər uzananda müəllim bu vəziyyəti şagirdin hazırsızlığı kimi dəyərləndirir və cavabı ya 

özü deyir, ya da hazırlıqlı hesab etdiyi digər şagirdlərdən soruşur. Bu prosesin nəticəsində 

hansı mənzərə formalaşır? Müəllim həmin şagirdə növbəti dəfə sual verəndə şagird daha 

sualın cavabını düşünməyəcək, çünki müəllimin onu sualın cavabını tapmaq üçün 

gözləmədiyini bilir və sadəcə müəllimin cavab üçün başqa şagirdə müraciətini 

gözləyəcək. Beləcə, şagırdın əzmkarlığı, özünə inamı zədələnmiş olmaqla yanaşı, o, 

qapalı duşüncə tərzinə sahib olacaqdır. Yuxanda verilən misalda açar məqam şagirdin 

verəcəyi cavabın doğruluğundan çox, onun cavabı tapmaq uçün çəkəcəyi zəhməti,