Лекция. TÁRbiyaNÍŃ ulíwma metodlarí Jobası

Aldıńǵı adamlar menen ushırasıwlar ótkeriw. Bul oqıwdan tısqarı waqıtları ótkerilip oqıwshılarda jámiyetlik sananı qáliplestiriw hám olarǵa ádep-ikramlıq tárbiyasın beriwde eń nátiyjeli formalardıń biri bolıp esaplanadı. Ushırasıwga Ullı watandarlıq urıstıń qatnasıwshıları, miynet aldıńǵıları, ilimpazlar, belgili iskusttvo xızmetkerleri, jazıwshılar, shayırlar hám t.b. qatnasadı. Ushırasıwlar kóbinese bayram aldında yamasa belgili bir yubileylik sánelerge baǵıshlanıp ótkeriledi. Bunday ushırasıwlar oqıwshılardı milliy ǵárezsizlik ruwxında tárbiyalawǵa, miynetti hám adamların, kásipti húrmetlewge úyretedi. Sonıń menen birge oqıwshılar hár qıylı kásip iyeleri menen tanısadı. Nátiyjede bul ushırasıwlar oqıwshılardıń sanasına tásir etip, olardıń minez-qulqın unamlı táreplerge qarap ózgertiwge óz tásirin tiygizedi.
Klasstan tıs oqıwlardı shólkemlestiriw. Bul - oqıwshılardıń óz betinshe, biraq oqıwshılardıń muǵallimi tárepinen shólkemlestirilgen ádebiy kitaplardı oqıwı bolıp esaplanadı. Klasstan tıs oqıw oqıwshılardı ádebiyatqa qızıqtıradı, olardı oqıǵanınıń mazmunın durıs túsiniwge úyretedi. Klasstan tıs oqıw procesinde oqıwshılar tábiyat qubılısları hám jámiyet turmısındaǵı áhmiyetli waqıyalar menen tanısadı. Mekteplerde klasstan tıs oqıwǵa óz aldına saatta ajıratıladı. Klasstan tıs oqıwǵa pedagogikalıq basshılıq etiw metodı bul muǵallimniń oqıwshı menen bolatuǵın gúrrińi. Bul gúrrińde oqılǵan kitap hám endi oqıwǵa usınıs etiletuǵın kitaplar haqqında sóz boladı. Oqıwshılardıń klasstan tıs oqıwına mektep kitapxanalarıda járdem beredi. Olar tez-tez jańa kitaplardı xabarlap turadı, ádebiyatlar dizimin usınadı.


10.3. Shazstıń (oqıwshınıń) minez-qulqın hám xızmetin shólkemlestiriw metodları
Házirgi waqıtlarda jaslarımızdıń ósip, rawajlanıp, kámalǵa jetilisiwinde hám usıǵan muwapıq olardıń dún`yaǵa kóz-qaraslarınıń turaqlı túrde bekkemlenip, rawajlanıp barıwında oqıwshılardıń xızmetlerin shólkemlestiriw hám olarda jámiyetlik minez-qulqtı qáliplestiriw metodı ayrıqsha orındı iyeleydi. Óz náwbetinde bul metod azat hám abat Watan, erkin hám parawan turmıs jaratıwshılarınıń sanalı aǵzaların tayarlap beriw islerine kepillik beredi. Bul metod úlgi hám shınıqtırıw metodları bolıp ekige bólinedi.
Úlgi jámiyetlik sananı qáliplestiriw, oqıwshılar xızmetin shólkemlestiriw hám olarda jámiyetlik minez-qulqtı qáliplestiriw islerinde tárbiya metodınıń quralı sıpatında da paydalanıladı. Úlginiń tárbiyalıq kúshi oǵada ullı. Ol oqıwshınıń uqıplılıǵına hám eliklewshiligine tiykarlanadı. Oqıwshılar turmıs tájiriybesinen tiyisli bilimlerdi iyelemey turıp-aq, átirapındaǵılardıń is háreketlerine eliklep baslaydı, ózlerin sol úlken adamlarday etip tutqısı keledi. Ásirese kishi jastaǵı oqıwshılar eliklewge judá beyim keledi. Biz tárbiyalıq proceste ata-analardıń, ótkendegi ullı adamlardıń, urıs qaharmanları hám miynet aldıńǵılarınıń, ádebiy shıǵarma hám kinofil`mlerdegi qaharmanlardıń minez-qulqınıń, tárbiyashınıń, muǵallimniń, joldaslarınıń ulgilerinen paydalanamız.