Lok-bo‘yoq materiallari haqida umumiy ma’lumotlar
Lok-bo‘yoq
qoplamalar
metallarni
korroziyalanishdan
saqlabgina
qolmasdan, yog‘ochni chirish va namiqishdan asraydi, ularning tashqi ko‘rinishini
ko‘rkamlashtiradi. Avtomobillar, qishloq xo‘jaligi mashinalari va turli texnologik
uskunalarning 85 foizdan ortiq qismi lok va bo‘yoqlar bilan bo‘yaladi.
Bundan
tashqari, bo‘yalgan buyumlar elektr izolatsiyalash va issiqdan saqlash xossalariga
ega bo‘ladi. Lok-bo‘yoq materiallari detallarning yuzalarini yupqa qatlam bilan
qoplash uchun xizmat qiladi.
Bu qatlam
lok-bo‘yoq qatlami
deb yuritiladi. Lok-
bo‘yoq qatlami ham boshqa turdagi metallmas va metall qoplamalar kabi buyum
hamda konstruksiyalarni tashqi muhit ta’siridan asrash va ularga ko‘rkam ko‘rinish
berish uchun xizmat qiladi. Avtomobilsozlikda ulardan metallarni korroziyadan,
yog‘ochni chirishdan asrash hamda ularning tashqi ko‘rinishini ko‘rkam
qilish
maqsadida foydalaniladi.
Hosil qilingan qatlamlar ularga qo‘yilgan talablarga javob berishi va uzoq muddat
ishlashi uchun quyidagi talablarga javob berishi:
– bo‘yaladigan sirt bilan mustahkam bog‘lanishi, ya’ni yuqori adgeziya
xususiyatiga ega bo‘lishi lozim;
– yetarli
darajada yuqori mustahkamlik, qattiqlik va zarur elastiklikka ega
bo‘lishi kerak. Elastikligi yetishmagan hollarda mexanik yoki harorat ta’sirida
vujudga keladigan deformatsiyalanish natijasida
qoplamda yoriq va darzlar
vujudga keladi;
– imkoniyat darajasida nam, suyuqlik va gaz bug‘lari,
quyosh nurini kam
o‘tkazishi va ular ta’sirida o‘z xususiyatlarini yo‘qotmasligi zarur. Qoplamning suv
va uning bug‘i, havo va quyosh nuri ta’siriga chidamliligi
atmosfera ta’siriga
chidamliligi
deyiladi;
– qoplamga shikast yetkazilganida avtokorxona
sharoitida oson tiklanishi
lozim;
– ommaviy tarzda foydalanish mumkinligi va arzon bo‘lishi lozim.
Hozirgi paytda mavjud bo‘lgan lok-bo‘yoq materiallari yuqorida sanab
o‘tilgan talablarning barchasiga to‘la javob bermaydi.
Shu va boshqa sabablarga
ko‘ra ko‘pchilik hollarda qoplam ko‘p qatlamli qilib tayyorlanadi. Qoplamni hosil
qilgan har bir qatlam bir yoki bir nechta talabga javob berishi darkor.
2. 2.