Lok-bo‘yoq materiallari haqida umumiy ma’lumotlar

Lok-bo‘yoq materiallari va ular asosidagi qoplamlarni markalash 
Mamlakatimizda lok-bo‘yoq materiallari 825–73- sonli Davlat standartiga 
ko‘ra, ular asosidagi qoplamlar esa 9. 032–74- sonli Davlat standartiga ko‘ra 
markalanadi. 9825–73- sonli Davlat standartiga ko‘ra loklar, gruntovkalar, 
shpaklovkalar va bo‘yoqlarni markalashda chapdan o‘ngga tomon o‘qiladigan 5 ta 
belgilar guruhidan foydalaniladi: 
-
1- guruhga quyidagilardan biri kiradi: lok, gruntovka, shpaklovka, emal. 
-
2- guruhga 2 ta harf bilan ifodalanadigan asosiy plyonka hosil qiluvchilar 
ko‘rsatilgan bo‘ladi. 
Asosiy plyonka hosil qiluvchilar quyidagicha belgilanadi: 
Epoksi-efirlar ......................................................................................... ЕФ 
Bitumlar ..................................................................................................ВТ 
Gliftallar ................................................................................................ ГФ 
Pentaftallar ............................................................................................ РФ 
Poliefirlat ................................................................................................PE 
Fenolli ................................................................................................... ФЛ 
Perxlorvinilli .........................................................................................XB 
Poliakrilli ...............................................................................................AK 
Nitrosellulozali ......................................................................................HC 

---

Kanifolli ................................................................................................ КФ 
Shellakli ................................................................................................ ШЛ 
Eritilgan moyli ......................................................................................MA 
Polivinilasetatli .......................................................................................ВЛ 
Poliakril smolalarining sopolimerlari ....................................................AC 
Melaminli ............................................................................................. МЛ 
Mochevinali ......................................................................................... МШ 
Epoksidli ............................................................................................... ЕП 
Alkid-stirolli ..........................................................................................MC 
Kremniyorganik .................................................................................... КО 
Yantarli .................................................................................................. ЯН 
lgisi qoplamaning ishlatilish sharoitini belgilaydi. 
Vazifasiga ko‘ra lok-bo‘yoq materiallarining ishlatilishi: 
Gruntovka va loklar ...................................................................................0 
Shpaklovkalar ..........................................................................................00 
Atmosfera ta’siriga chidamli .....................................................................1 
Atmosfera ta’siriga chidamliligi 
chegaralangan (yopiq joyda, xonada 
foydalanish tavsiya etiladi) ........................................................................2 
Konservatsion ............................................................................................3 
Suv ta’siriga chidamli ................................................................................4 
Teri, rezina materiallarni tashqi 
tomondan qoplash uchun ...........................................................................5 
Moy va benzin ta’siriga chidamli ..............................................................6 
Kimyoviy ta’sirga chidamli .......................................................................7 
Issiqlik ta’siriga chidamli (60°С dan 500°С gacha) ..................................8 
Elektroizolatsion ........................................................................................9 
4- belgidagi 1, 2 yoki 3 ta raqam bilan ifodalanadigan belgi ushbu lok-
bo‘yoq materialiga berilgan tartib raqamini ko‘rsatadi va 3- belgi bilan 4- belgi 
orasida chiziqcha bo‘ladi yoki uzilish bo‘lmaydi. 5- guruh belgisida bo‘yoqning 
rangi ko‘rsatilgan bo‘ladi. Masalan, gliftal smola asosidagi gruntovka – ГФ–020, 
nitrolok asosidagi shpaklovka – HC–008. Tashqi qoplam hosil qilish uchun 
zangori himoyalovchi nitroemal – HC–11–15 himoyalovchi-zangori. Atmosfera 
ta’siriga chidamli jigarrang moyli bo‘yoq MA–11 jigarrang ko‘rinishida 
belgilanadi.
Lok-bo‘yoq materiallari asosida olinadigan qoplamlar chapdan o‘ngga qarab 
joylashtiriladigan quyidagi elementlar asosida belgilanadi: 
– qoplamning asosiy materiali markalanishi (9825–73- sonli Davlat standarti 
bo‘yicha); 
– tashqi ko‘rinishi bo‘yicha qoplam klassi (rim raqami bilan I dan VII gacha 
belgilanadi); 
– qoplamning ekspluatatsiya sharoiti. 
Ekspluatatsiya sharoiti bo‘yicha qoplamlar quyidagi guruhlarga bo‘linadi: P 
– xona ichida chidamli (avtomobillarning ichini bo‘yashda ishlatiladi); A – 

---

atmosfera ta’siriga chidamli (avtomobillarning tashqi sirtlarini bo‘yashda 
ishlatiladi); T – issiqlik ta’siriga chidamli (termik sexlarning jihozlari bo‘yaladi); E 
– elektroizolatsiyalovchi (elektr uskunalari bo‘yaladi); X – kimyoviy ta’sirlarga 
chidamli (akkumulatorlarni ta’mirlash uchastkalarining uskunalari bo‘yaladi); XK 
– kislotalar ta’siriga chidamli; ХШ – ishqorlar ta’siriga chidamli; В – suv ta’siriga 
chidamli (yuvish uskunalarini bo‘yashda); Б – benzin ta’siriga chidamli (yonilg‘i 
baklari, yonilg‘I quyish uskunalari bo‘yaladi); M – moy va konsistent surkov 
materiallari ta’siriga chidamli. Masalan, moy ta’siriga chidamli melaminoalkidli 
qizil rangli qoplam quyidagicha markalanadi: Emal МЛ–12–90, qizil, II, M. 
 
2. 4.