M Ə h ə m m ə d t a ğ I s I d q I 1 5 0 MƏHƏMMƏd tagi siDQİ Ə s ə r L ə r I

lə tm ə K  
lazım dır.  B ir  sirrə  
İKİ 
adam dan  a r tıq   xəbərdar 
olsa,  tam   aləm ə  faş  olm uş  Kİmidir.
2)  D ünyada  dörd  şeyin  azı və  çoxu  b ərab ərd ir.
B irisi  oddur.  Əlov  b ir 
c İ k k ə  
bedə  olsa,  yenə  xam uş
etməK  lazım dır.
iKİnci 
tən zilli  borcudur.  Vəlov  beş  manat  da  olsa, 
yenə yerib  rəd d   etməK  lazımdır.
Ü çüncü  düşm əndir.  B ir  n əfər  də  olsa,  yenə  çalışıb, 
do st  etməK  lazım dır.
D ördüncü  m ərəzdir.  Vəlov  sərmazədəlİKdə 
olsa, 
yenə  dəfinə  diqqət və  əlac  eyləməK  lazım dır.
3)  Ev  sahibinin  y ax şılığ ı  q o n şu ların ın   əhvalından 
a n la şılır.  B ir  ev  alm an  v a x t  q o n şu larm ın   əh v alın ı  m üla- 
hizə  etm əli,  so n ra  alm alıdır.
E v lərin   də  y ax şısı  odur 
k
İ, 
qo n aq ların ın   dərəcəsin 
və  h ö rm ətiıı  ria y ə t  etsin.
4)  In san   gərəK  qarışqadan  ib rə t  alsm .  ÇünKİ  qarış- 
q aların   hələ  böyüyü  və  əm r  edənləri  olm aya-olm aya,  ye- 
ııə  xoş  h av alard a  və  fü rs ə t  v a x tın d a   ittif a q   ilo  çalışıb, 
qış  fəslin d ə  və  z ə ru rə t  zam anm da  in sa n la rd a n   a r tıq   ra- 
h a t  olub,  asudə  ıceçinirlər.
5)  A ğıllı  adam ların  nəsihətinə  qulaq  asm ayan  axır- 
J   da  peşm an  o lu r.  C avahirin  qiym əti  olsa,  n ə sih ə tin   qiy-
m əti  yoxdur.
6)  TamaliKar  adam lar  çox  şeyə  ta m a h   eyləsələr  də, 
yenə  çox  şeylərdən  m əhrum   q a lırlar.  Tam ah  ilə  və  xəsis- 
lİKİə  y ığ ılan   dövlət  çox v a x t v arislərə  də  fa y d a  verm sz.
7)  B ir  in sa n   elm  və  m ərifət  və  tərb iy ə  səbəbilə 
Özgələrin  əlli  y aşın d a  göstərdiyi  şö h rəti  və  qazandığı 
ra ə rifə ti  bu  iy irm i  yaşında  g ö stə rir.  D ünyada  səadətin 
Kamalı  olm adığı ı-cimi,  m üsibətin  də  daxi  zavalı  yoxdur.
S)  İn san   ə w ə l  gərəK  cəhlin  və  b u lm azlığın  dərəcə- 
sin i  b u lsu n ,  ondan  eoni'a b u ld u ğ u n u   təp:rail  edib,  bulm a- 
d ığ ın ın   təhsilino  çalışa.  Çox  zad  öyrənər.
9) 
Y axşı  adam lara  pislİK  eyləyən  adam ın  əm əli  gü- 
nə  tü p ü rə n   adam ın  m isalına  bənzər.  ÇünKİ  tü p ü rd ü y ü  
günə  yetişm əz.  Yenə  a x ırd a   öz  üzünə  d ü şər.

10)  İn san ın   elmi 
çoxaldıqca 
cəhli 
azalır. 
Cahil  olan 
Kİmsə  v a x tsız  
xoruza  bənzər.  Cahilə  söz 
qandırmaq  də- 
vəyə 
xəndəK  atlatmaqdan  çətindir.
11)  D ünyada  h ər  elmdən  a rtıq   elm i-əxlaqda  çalış- 
m aq  in san   ü çü n   lazım lı  b ir  şeydir.  Ç
ühk
İ  heyvanlarm  
cinsi  elm i-heyvanat  deyilən  elm  ilə  bulunsa,  in san larm  
da  yaxşısı  elm i-əxlaq ilə  bulunur.
12)  B ir  işi  başlayıb  ax ıra  çatdırm ayan  adam   gərəK 
m əyus  olm asın.  Ə w əlin ci  dəfə  cabəca  olmasa, 
İKİncidə, 
nəhayət  üçüncüdə  yerbəyer  olur.  İnsan 
hörümçəKdən 
ib- 
rə t  götürm əlidir.
13)  Meyvəli  ağaca  daş  atan   çox  olduğu 
K İ m i  
elm  və 
m ərifət  sahibinə  də  zəhm ət  və  əziyyət  verən  çox  olur.
Necə  Kİ, 
m eyvəli 
ağaca 
daş  vuranda  yem iş 
v erər, 
tərbiy- 
əli  və  Kamalat  sahibi 
insan 
da 
gərəK  h ər 
kəs  ilə   müdara 
və  rəftar  eləsin.
14) 
İnsana 
öm rü 
olduqca 
yeməK  və 
içməK 
nə 
qədər 
lazım   olsa,  elm  və  tərbiyə  və  əxlaqi-həsənə  о  qədər  la- 
zım dır. 
Am m a 
insanın  insan iyyəti  oxum aqla  və 
heyva- 
n iyyəti 
yeməKİə 
qaimdir.  Pəs  dirilİK  yeməKdən  ötrü  dey- 
il,  yeməK  dirilİKdən  ötrü  lazım dır.
15)  İnadçı  adam lar  islaha  gəlm əzlər.  Q araya  sabun, 
dəliyə  nəsihət  heç b ir  fayda verm əz.
16)  V ücudu  xəstə  olan  adam   təbibə 
və  ru h u  
xəstə 
olan  həbibə  m öhtacdır.
17)  Ədavət  toxum un  ƏKən  zəhm ət  və  m əşəqqət  be- 
•cərər.  Yəni 
p isliK  
eyləyən  adam   ax ırd a 
pislİK 
görəcəKdir.
18)  TənbəllİK  və 
işsizlİK 
fə q r  
və 
z ə r u r ə t   q a p ıs ın ın  
K əlididir.  tşləK 
a d a m a   ə n   böyÜK  c ə z a   bİK ar  q a lm a q d ır .
19)  TənbəlliK  və  Kəsalət  insanın  vücu d un d a  b ir 
böyÜK  m ərəzdir.  O dur 
k
İ,  deyirlər:  «Işləyən  dəm ir  parıl- 
d ar  və  işləm əyən  dəm ir  paslanır».  Tənbəl  adam   badam  
yeməK  istə r.  Amma  sındırm ağın  zəhm ətindən  qaçar.
20)  Torpaqdan  yaradılm ış  insana  Kibr 
etməK 
lazım  
deyil.  K ibr  elə  b ir  div  aynasıdır  kİ,  in san m   vücudunu 
həddindən  a rtıq   göstərir.
21)  A ta-anasının  gözəl-gözəl 
nəsihətinə 
qulaq  as- 
m ayan  uşaq,  ax ırd a  peşm an  olur.  N əsihətin  qiym əti  ca- 
V/" 
v ah ird ən   a rtıq d ır.  Amma  qədrini bilən  gərəK.
22)  Təzə 
ƏKİlən 
tənəKİərə  və  ağaclara  su 
verməK 
nə 
qədər  lazım   olsa,  uşaqlara  da  təlim   və  tərbiyə 
KİçİKİİKdə 
о  qədər  lazım dır.

23)  Y ax şıliğ ı  tə r if  eləyən  Kİmsənin  sözü  d o ğ ru   ol- 
sa,  özü  əsla  y ax şıh q d an   əl 
çəKməz. 
Vaiz  və  naseh 
Kİmsə- 
nə  dediyinə  əməl  etsə,  sözünün  tə s iri  a rtıq   olur.
24)  D övlətm ənd  ad am larm   m alinə  və  dövlətinə  həs- 
rə tlə  baxıb,  o ğurlam aq fİKrinə  düşən  adam   heç v a x t  döv- 
lə tli  olm az.  F a ğ ır  və  b içarələrin   h alın a  m ərh əm ət  və 
m ü rü w ə tlə  b ax an   dövlətli  heç b ir v a x t  fa ğ ır  olm az.
25)  B ir  şeyin  qiym əti  о  şey  əldən  gedəndən  sonra 
b ilin ir.  A ğ  pul  q a ra  g ü n   ü çü n   lazım   olur.
26)  H əddindən  ziyadə 
fİK İr 
və  xəyal  eyləyən  adam  
öz  a rz u su n a   çatm az.  Bizlm   üçün  ən  gözəl  d ə rslə r  təcrübə 
d ə rslə rid ir.
27)  M əsrəf  adam m   nə  qədər  m alı  olsa,  yenə  a x ırd a  
z ə ru rə tə   d ü şər.  ÇünKİ  is ra fın   id arə  qapısı  açıqdır.  Necə- 
Ki, 
açıq  qapıdan  h ə r 
kəs
 
içəri  g irə  b ilər,  eh tiy aclıq   da 
d ax il  ola bilər.
28)  Ucuz  g ö rd ü y ü  lazım   olm ayan  şeyləri  alan 
Kİm- 
sə,  lazım h   şeylərdən  m əhrum   q a h r.  D iqqət  və  m ülahizə- 
n in  m ənasını  in sa n  v a x tın d a  bilər.
29)  D ünyada  əziz  v a x tm ı  bihudə 
Keçirtm əK 
in san  
ü çü n  böyÜK b ir  m ü sib ətd ir.
TənbəllİKİən 
Keçinən 
adam  h ər  um duğundan  məh- 
ru m   qalır.
30)  D ünyada  elm i 
təhsil  eləməK 
nə  q ədər  çətin   olsa 
da,  y add an   çıxm ağı  çox  asan d ır.  A m m a  cəhalət  dediyi- 
miz  tə h sili  nə  qədər  asan  olsa,  zayil  olm ağı  çox  ç ətin d lr.
31)  B ir 
mənfəət  ümidi  ilə  dost  olan  adam  insana 
dost  deyil.  İnsamn  dostu  Kamalatının  aynasıdır.
32)  H əvəslə  başlanan  h ə r b ir  iş  y a n   olm uş 
K İm id ir. 
Iş  işləyib,  y o ru lan   adam m   is tira h ə ti  is tira h ə td ir,  BİKar- 
çılığın  is tira h ə ti  zəhm ət və  m əşəqqətdən  ib a rə td ir.
33)  Özü  zəhm ət  ilə  qazanıb,  ö v rəti  is ra f  eləyən 
adam ın  evi  dibi 
dəlİK 
çuvala  bənzər.  Içinə  h ə r  nə  qoy- 
san,  dolm aq bilm əz.
34)  A ğ ıllı  ata-an a  övladım   elmə  və  tərb iy ətə  rağib 
edəndir.  B alasm ı  Ы каг  və  əziz  saxlayan  adam   övladm ın 
d ü şm ən id ir.
35)  Q u zu ların ın   m ələm əyindən  a rtıq  b ü lb ü llərin   sə- 
sindən  həzz  alan   çobam n  öz  sü rü sü n ə   x ey iri  olm az.
36)  İn sa n ın   Öz  n əfsi  özünə 
böyÜK 
düşm ən  olduğun- 
d an   h ə r  zaddan  vacib  ə w ə l  onu  isla h   etm əlid ir,  Öz  qə-

b ah ətin i 
görən 
Kİmsə 
özgənin  pisliyini  görməyə 
va x t 
tapm az.
37)  A ğıllı  adam   ədəbi  ədəbsizdən  öyrənir.  Qeyrətlı
adam  çörəyi daş  dibindən  çıx arır.
38)  D əliliyin  ə w ə lin c i  dərəcəsi  özünü  ağıllı^  bil- 
məKdir. 
Çox  səslənən  təbilin  içi  hava  ilə  doludur.  Insa- 
n m   b ild iy i  və  öyrəndiyi  şeylər bilm ədiyinin  m üqabilində
heç  dərəcəsindədir.
39)  D ünyada  sənət  və  Kəsb 
fəğr  və 
zərurətə  müqa-
bil  b ir  qala  Kİmidir.  Amma  gözəl  sənətK arlıqda  həm
fay d a və  həm   ləzzət v ard ır.
40)  X alqın  nifaqına  və  zərərinə  bais  olan 
İKİ 
üzlü 
və  süxənçin  adam lardır,  Dili  doğruçu  olanın  ağzının
x ə ta s ı  az  olur.
41)  N əsihət 
verməK 
nə  qədər  asan  olsa,  qəbul  eylə-
məK  о  qədər  çətin d ir.  QərəzKarm  sözü  KÖmür  Kİmi  dəy-
diyi y eri  yandırm asa da,  qaraldır.
42)  D ünyada  yaxşılıqdan  gözəl  şey  yoxdur.  Amma 
yaxşılığa layiq olanları  axtarıb tapm ıq ondan  da yaxşıdır.
43)  P isliy i  yaddan  çıxarıb,  yaxşılığı  yadda  saxla- 
m aq  lazım dır.  Am m a  b ir  adam a  yaxşıhq  edib,  əvəzini 
gözləməK  bu  gün  ƏKdiyin  ağacı  sabah  çıxardıb  atm aq
Kİmidir.
44)  M üavinətə  m öhtac  olanları  gözləməK  insanlıq 
şənindəndir.  Cənabi-Rəbb  rəhim ,  rəhm   edənlərə  rəhm
vədəsi veribdir.
45)  İn san ın   öm rü  azaldıqca  arzusu  uzanır.
46)  Dünyada  insaıun  vücudunun  səmərəsi  elm  ilə 
hasil  olur.  Elm  və  m ərifətsiz  insan  meyvəsiz  ağaca  bən-
ZƏF*
47)  In san   öm rünü  və  cavanlığını  bühudə  Keçirtmə- 
sə,  ax ırd a  peşm an  olmaz.  Cavanlıq  b ir  z iraətd ir,  h ə r  nə
ƏKSƏ,  qocalıqda biçəcəKdir.
48)  Cəsur 
adama  b əx t 
və 
tale 
əlin  uzadar.  F ü rsə ti 
fö v t 
eyləyən   b əxtindən 
şİKayət  edər.  V axtı 
bihudə 
ке- 
çirtm əsə,  h ə r işi  gÖrməyə 
Kifayət 
edər.
49)  Fəzilətdən,  ibadətdən,  elm  və  m ərifətd ən   məh- 
ru m   olan  adam lar  üçün  Ölüm  b ir 
böyÜK 
nem ətdir.  Ça- 
lışm aq  istəm əyən  adam  yaşam ağa layiq deyil.
50)  X əyanət  b ir  qəlp  p u ld u r.  T anım ayanlar  arasın- 
d a  xərclənir.  tn sa n   əlini  özgəsinin  cibinə  və 
gözünü 
özgəsinin  m əKtubuna 
gərəK 
dİKməsin.

51)  M əhəbbət  və  ittifa q   ilə  yeyilən  yavan 
çörəK 
m ü x alifət  və  nifaq  ilə  yeyilən  plovdan  y ax şıd ır.  Ş irin  
söz  in san ın   qəlbinin  y arasın a  məlhəm  və  acı  söz  zəhərli
b ir 
qılınc 
Kİmidir.
52)  D ünyadä  in san ın   ə w ə lin c i  vəzifəsi  elm  təhsil
etm əKdir, 
Elm siz  insan  ru h su z  cism  Kİmidir.  Elmə  talib 
olan  alim   hesab  olunur.  Amma  Özünü  elmə 
malİK 
bilən 
caMl  sayılır.
53)  İnsan  ü çü n   n iza fət  hər  v a x t  la zım   olan  b ir  zi- 
n ətd ir. 
H ər  adam  
vü cu d u n u  
və  libasım   və  məsKənini  hər 
v a x t  təm iz  və  paKİzə  etm əlidir.  ÇüıiKİ v ü cu d u n   təm izliyi 
ru lıu n   tə m iz liy in ə   d əla lət  edir.
54)  Bu  qədər  danışdıq,  amma  səbrdən  heç  bəhs  et- 
mədİK. 
Səbr  b ir  ağacdır,  onun 
k ö k ü  
acı,  anıına  meyvəsi 
dadlıdır.
55) 
Insan  böyÜK  adam ların 
K araalatını  məmnu- 
n iy y ə t  n əzərilə  görüb,  təh sin   v ə  qəbul  etm əlid ir. 
Insanın 
b ir 
az  n öq sanı 
K am alatına 
x ə lə l  verm əz. 
ÇünKİ 
günün 
üzündəKİ  ləKələr  nuruna  ziyan   verm əz.
56)  Elm  b ir 
çox 
Kİtabları 
oxuyub-yazmaqdan 
ib arət 
deyil, 
oxuduqca  anlamaqdan  ibarətdir. 
Ə hli-sənət  çox- 
dur, 
am m a 
sənətKarlıqda mahir 
olanı 
azdır.
57)  Səadətə  yetişən  Kİmsə  səadətdən  m əhrum   olan- 
la rın   h alın ı  düşünm əli və b ir  m üsibətə  g irifta r  olan v a x t 
ondan b əd tərin i yadm a  salıb,  m ütəsəlli  olm alıdır.
58)  Səadət  və  ra h a tlıq   zam anında  in sa n ların   dostu 
çox  olur.  Amma  m üsibət  v a x tı  d o stları  məhəKdən  Keçi- 
rib ,  çoxunu  dağıdıb,  azım   saxlar.
59)  Məclisdə  dilini,  süfrədə  əlini qısa tu ta n   xəcalət- 
li  olmaz,  Z atı  m əm duh  olanın  sifa ta   ehtiyacı  yoxdur.
60)  ÇörəK  ü stə   acgöz  adam  xalqüllahın  rəzilidir.
A cın  q arn ı  doyar,  am m a gÖzü  doymaz.
61)  İn san  
Öz-Özünü  tə r if 
və 
tö v s if 
etməK 
x əy a lın a  
d ü şm əsin   gərəK. 
ÇünKİ 
öz  haqqında  hər 
nə 
qədər  az  de- 
sə,  ö zg ələrin   yaıunda  о  qədər  m əğbul  olu r  v ə  y a x şılıq  
hər  bir  halda  özünü  göstərir.
62)  X alq  arasın d a  vüqu  gələn  (baş  verən)  nam ehri- 
b a n çılığ ın   çoxu   çox  görüşməKdən  h a sil  olur. 
D ostlara 
m əhəbbət  və  sədaqət 
etməK  lazım dır. 
Am m a  qonşu  ol- 
m aq  əbəsdir.
63)
 
ln tiq a m m  
lap 
y a x ş ıs ı  pislİK  m üqabilində  ya x şı- 
lıq   eləməKdir.

In sa n la rın   ən  q ü w ə tlis i  qeyzli  v ax tm d a  özünü  sax- 
ladandır.
64)  Öz  qəbahətlərini  saxlayan  adam  çoxaldır,  amma 
aşKar  və  iq ra r  eyləyən  adam  dağıdır.  A ğlına  fə x r  eyləy- 
ən  həm işə  xəcalətli  olur.
65)  M əm ur və  rəis  adam lar özündən  sonra m ənfəət- 
li  və  böyÜK  işlər  qoym aiıdır.  ÇünKİ  gözəl  ad  insanın 
v ü cü d ü n ü jıəm işə  nəzərlərdə  cilvələndirib,  d irild ir.
66)  Öz-özünü  bəyənən  adam 
özünü  heç 
Kİmsəyə 
bəyəndirm əz.  Çox  vədə  edənin vədəsinə  inanm aq olmaz.
67)  Elm ,  m ərifət  və  səadətin  dərəcələrinə  tərəqqi 
eləm əyin  ə w ə lin c i  şə rti  pis  m üsahiblərdən  uzaq  olma- 
qdır.  tn san iy y ətin   və  cəm iyyətin  lazım   olan  şə rti  bədəx- 
laq həm nişinlərdən  Kənar  olmaqdır.
68)  İnsan  m aaşını və  nəfqəsini  tədarÜK 
etməK 
üçün 
b ir 
Kəsbü 
к аг 
tu tm ağ a  və  b ir  sənət  öyrənməyə  möh- 
tacd ır.  H ər  şəxs  gərəK  öz  m ayəhtacını  təhsil  edib,  özgə- 
sinə  m öhtac  olm asın.  LaKİn  ru zi  təhsin  eləm əyin  yolları 
şəriətə  m üvafiq  olmağı  h ər b ir halda  şə rtd ir.
69)  Q eyrətm ənd  adam lar  h ər  gecə  yatm am ışdan irə- 
li  dem əlidir:  «Əlhəmdullah,  bu  gün  səhhəti-bədənlə  fi- 
lan  xeyir  əm əli  elədim  və  filan   əm rim i  də  cabəca  etdim  
və  filan   m öm in  qardaşım a  da  ya  m addi  cəhətdən,  ya  dil 
ilən,  ya  əl  ilən  filan   KÖməKİiyi  elədim.  Əlhəqq,  belə  ol- 
m ağı  h ə r 
k ə s  
arzu  eyləməsə,  insan  deyildir.
70)  Zaye  olan  övqat  və  fövt  olan  fü rsə tin   iadə  olun- 
m adığı  m əlum dur.  Insanın  öm rünün  saniyələri  dəqiqələ- 
rindən  və  dəqiqələri  saatlarından  və  saatları  həftə  və  ay 
və  illərindən  və  illəri  tam am   öm ürdən  hesab  olur.  Buna 
görə  insan  heç b ir vaxtını  gərəK bihudə 
Keçirtməsin.
71)  Sevdiyi  adam ın  ü stü n ə  toz  qonm ağını  istəm ir. 
Am m a  b ir  incİKİİK  səbəbilə  cəmi 
qəbahətlərini  üzünə 
sayır.  Belə  in san a  nə  deməK?
72)  Zəhərdən  ölənlər  az  olduğu  üçün  aləmdə  ham ı 
zəhərdən  qorxar.  Amma  səfahət  və  cəhalət  gündə  m in 
adam ı  həlaK  etd iy i  halda,  yenə  çox  adam   ona meyl  edər.
73)  Ö zgəsinin  sözünün  həqiqətini  anlam ayan 
Kİmsə 
öz  d an ışd ığ ın ı  bilməz.  Söz  arasında  tez-tez  and  içən  öz 
hərəKətinin 
(günahının)  isb atm a çalışır.
74)  İnsan  bilm ədiyi  şeyləri  soruşm aqdan 
çəKİnmə- 
sin 
gərəK. 
BilməməK  eyb  deyil,  amm a bilməK  istəməməK 
ayıbdır.

75)  Xəsis  adam   öz  m alm ı  öz  canından  çox  istər. 
Məsələn:  MəKulatın  (ərzağın)  təzəsini  alm ağa  q ü d rəti  v ar 
İKən 
ucuz  bilib, 
Köhnəsini 
alır.  Təzə  libas  geyməK 
müıriKÜn  olduğu  halda,  KÖhnə  və  y ırtıq   və  çirKİi  p altar 
giyər.
76) 
Insan 
h ə r 
bir 
işi 
başlayanda 
ə w ə l  fİKİr, 
ondan 
sonra  m üşavirə  və  m əsləhət,  ondan  sonra  cabəca  etm əli- 
dir. 
M əşvərətə 
ehtiyacı  olm ayan  heç  Kəsdən  gərəK  kö- 
məKİİK 
istəm əsin.
77)  Insan  səadət  zam anm da  qazandığı  dostunu 
m üsibət  zam anında 
gərəK 
a x ta rsın .  M üsibət  zam anında- 
Ki  d o stu n u   səadət  zam am nda  gərəK  yaddan  çıx artm asın .
78)  Qılmc  y arası  sağalsa,  dil  y arası  sağalm az. 
İn- 
san ların   ən  q ü w ə tlis i  qeyzli  v ax tm d a  özünü  saxlam ası- 
dır.
79)  B ir  adam   yalan  deyəndə  özgəsinin  zərərin i  və 
öz  n əfin i  a x ta rır.  Amma  özünə  ham ıdan  a rtıq   zərər  to- 
x u n u r.  ÇünKİ  dünyada yalaB^ılıq  səbəbindən  çəKilən  ziy- 
am n  həddi-hesabı yoxdur.
80)  D ünyada  elm in  ləzzətiıü 
bilməK 
in san   ü çü n  
bir 
böyÜK 
səadətdir.  Amma  səadət  də 
bir 
xəzinədir 
Kİ, 
səy 
və  qeyrət  onun 
Kİlididir.

ƏZBƏR  EDtLƏCƏK  HİKMƏTLİ  SÖZLƏR
1)
  İnsan  ə w ə l   cəhlinin 
və 
bilm əzliyinin  dərəcəsini 
b ilsə,  ondan  sonra b ild iyini 
təKmil 
və bilm ədiyinin  təhsi- 
linə  səy  və  diqqət  eyləsə,  çox  şey  öyrənər.
2)  D ünyada  insanın  ə w ə lin c i  vəzifəsi  elm  təhsil 
etməKdir. 
Elm siz  insan  ruhsuz  cism  Kİmidir.  Elmə  talib 
olan  alim   hesab  olunur.  Amma  özünü  elmə  malİK  bilən 
cahil  sayılır.
3)  D ünyada  hər  elmdən  a rtıq   elm i-əxlaqda  çalışm aq 
insan  üçün  lazım h  b ir  şeydir.  ÇünKİ  heyvanların  cinsi 
elm i-heyvanat  deyilən  elm  ilə  bilinsə,  in san ların   da  yax- 
şısı  elm i-əxlaq ilə  məlum  olur.
4)  İn san a  öm rü 
olduqca 
yeməK  və  içməK  nə 
qədər 
lazım   olsa,  elm  və  tərbiyə  və  əxlaqi-həsənə  təh sil  etməK 
о 
qədər  lazım dır. 
Amma  insam n 
in san iyyəti  oxumaqla 
və 
h eyvan iyyəti  yeməK  ilə  qaimdir. 
Pəs 
dirilİK  yeməK- 
dən  ö trü  
d eyil,  bəİKƏ  yeməK  dirilİKdən 
ö trü  
lazım dır.
5)  MeyvəU  ağaca  daş  atan   çox  olduğu 
Kİmi 
elm  və 
m ərifət  sahibinə  də  zəhm ət  və  əziyyət  verən  çox  olur. 
Necə 
Kİ, 
m eyvəli  ağaca  daş  v u ran d a  yemiş  v erər,  elm  və 
tərbiyə  sahibi  olan 
Kİmsəyə 
də  h ər 
kəs 
ilə  m ü d ara  və
rəftar  e^ləm əlidir.
6) 
İnsanın  elm i  çoxaldıqca  cəhli  azalır. 
Cahil 
olan 
Kİmsə 
v a x tsız  xoruza  bənzər. 
Cahilə 
söz  qandırmaq 
də- 
vəyə  xəndəK  atılmaqdan  çətindir.
7)  Təzə  ƏKİlən 
tənəKİərə 
və 
ağaclara  su  verməK  nə 
qədər 
lazım   olsa,  uşaqlara  da  təlim  
və 
tərbiyə  KİçİKİİKdə
о  qədər  lazım dır.
8)  D ünyada  elmi  təhsil 
etməK 
çətin  olsa  da,  yaddan 
çxxarmağı  çox  asandır.  Amma cəhalət  və  nadanlıq təhsili 
nə  qədər  asan  olsa,  zayil  olmağı  çox  çətindir.
9)  A qil  ata-ana  övladını  elmə  və  ədəbə  rağib  edən- 
dir.  Am m a  balasını  bİKar  və  əziz  saxlayan  adam   övladı-
n ın   düşm ənidir.
10)  A ta-anasınm   gözəl-gözəl  nəsihətinə  qulaq  as- 
m ayan  uşaq  ax ırd a  peşman  olur.  N əsihətin  qiym əti  ca- 
v a h irin   qiynıətindən  artıq d ır.  Amma  qədrini  bilən  gə-
rəK.
11)  tn sa n ın   vücudunun  səm ərəsi  və  faydası  elm  ilə 
hasil  olur.  Elm   və  m ərifətsiz  insan  meyvəsiz  ağaca  bən- 
zər.

12)  E lm in  ləzzətin  anlam aq  in san   üçün  b ir 
bÖyÜK 
səadətdir,  Am m a  səadət  də  b ir  xəzinədir 
k İ ,  
səy  və  qey- 
rə t  onun  K İlididir  (açarıdır).
13)  Fəzilətdən,  ibadətdən,  elm  və  m ərifətd ən  məh- 
ru m   olan  adam lar  üçün  ölüm  b ir 
bÖyÜK 
nem ətdir.  Ça- 
lışm aq istəm əyən  insan  yaşam ağa layiq deyil.
14)  TənbəllİK  və  Kəsalət  in san m   vücu du n d a  b ir 
böyÜK 
m ərəzdir.  O dur 
kİ, 
işləyən  dəm ir  p a rıld a r,  işlə- 
məyən  dəm ir  paslanır.  Tənbəl  adam   badam  
yeməK 
istər. 
Am m a  sın d ırm ağ ın ın   zəhm ətindən  qaçar.
15)  Zaye  olan  v a x tın   və  fö v t  olan  fü rs ə tin   iadə 
olunm adığı  m əlum dur.  Insanın  öm rünün  saniyələri  də- 
qiqələrindən  və  dəqiqələri  saatların d an ,  sa a tla rı  h əftə  və 
ay  və  illərin d ən   və  illə ri  tam am   öm ründən  hesab  olu- 
n u r.  B una  görə  in san   heç  b ir  vaxuini  bihudə  Keçirtmə- 
sin  gərəK.
16)  In san   qarışqadan  ib rət  alm alıdır.  ÇünKİ  qarış- 
q aların  rəisi  və  əm r  edənləri  olmaya-olmaya  yenə  xoş 
h av alard a  və  fü rs ə t  zam anm da  ittifa q   ilə  çalışıb,  qış 
fəslində  z ə ru rə t  v ax tın d a  in san lard an   a rtıq   ra h a t  olub, 
asudə  Keçinirlər.
17)  B ir  işi  başlayıb,  nəhayətə  yetirm əyən  adam   gə- 
rəK 
m əyus  olm asın.  Ə w əlin in ci  dəfədə  babəca  olm asa, 
İKİncidə,  nəhayət  üçüncüdə  yerbəyer  olur,  İn san   b u   ba- 
rədə  hörümçəKdən  ib rə t  götürm əlidir.
18)  S əfahətin  ə w ə lin c i  dərəcəsi  insan  özünü  ağıllı 
bilməKdir.  Çox  səslənən  təbilin  içi  hava  ilə  doludur.  İn- 
sanın  bildiyi  şeylər  bilm ədiyinin  m üqabilində  heç  də- 
rəcəsindədir.
19)  tn sa n ın   öz  nəfsi  özünə  böyÜK  düşm ən  olduğun- 
dan  h ər  şeydən  ə w ə l  onu  islah  etm əlidir.  Öz  qəbahətlə- 
rin i  görən  Kİmsə  özgələrin  pisliyini  görməyə  v a x t  tap- 
maz.
20)  Y axşılığı  tə rif  eyləyən