M Ə h ə m m ə d t a ğ I s I d q I 1 5 0 MƏHƏMMƏd tagi siDQİ Ə s ə r L ə r I

ilə 
a x ta rır. 
Y oldaşlarından  hey  so ru şu r,  Elə 
Kİ, 
a x ta rıb   ələdən- 
ayaqdan  düşəndən  sonra  b a x ır  g ö rü r 
k İ ,  
qələm təraş 
əlində  və  ya  cibindədir.  Çox  v a x t  belə  u şaq la r  evlərinə 
gedən v a x td a  baxıb  görürsən 
Kİ, 
q ap ılarm ı 
Keçibdir.
B ir  g ü n   b ir  bədhava  uşağa  evlərindən  p ul  və  qab 
v erib   b a za ra   süd  alm ağa  göndərm işdilər.  Gəlib  Küçədə 
u şa q la rla   oynam ağa  m əşğul  olub,  g ü n   b a ta n d a   süd  ol- 
m aq y ad ın a  düşüb.  Ç aparaq  südçü 
d Ü K an ın a 
gəlib,  a rtıq  
p ul  verib, 
əsKİK 
süd  alıb,  yüyürə-yüyürə  getm əyə  başlar.

B irdən y ıx ılıb,  süd 
tÖKÜlüb, 
qab  sım b,  ağ zm ın -b u rn u n u n  
qanı b ir-b irin ə  qarışıb ,  ağlaya-ağlaya  evlərinə  gedir. 
X üdavəndi-aləm  belə  u şaq ları  heç 
kəsə
 
verm əsin! 
BugünKÜ  dərsim izdən ib rə t  alm ağınıza ü m id v aram , 
nuri-didələrim l
l y i r m i   ü ç ü n c ii  i m l a
N Ə F S İ  SA L A M A T   U Ş A Q
tn sa n ın   n ə fsin in   salam atlığ ı  bədəninin  salam atlığı- 
n a   b aisd ir.  B ədənin  salam atlığ ı  ru h u n   sala m a tlığ ın a   də- 
lild ir.  N əfsi  salam at  şəxsin  ağlı Kamil, 
fiKri 
sab it,  xəyalı 
v ü sə tli,  zehni  salim   olur.  N əfsi  b ü tü n   u şaq la r  həm işə 
ö v q atın ı  yeməK  və  içməyə  sə rf  etm əz.  Belə  u şaq ların  
yem əyinin  həddü  əndazəsi  və  xörəy in in  
b ir  m üəyyən 
v a x tı  olur.  Heç  b ir  v a x t 
KÜçələrdə 
və  b azard a  gedə-gedə 
y em əK  
ü ç ü n   ağzı  tərpəşm əz.  X üsusən  tə n ə ffü s  zama- 
n ın d a  və  oynam aq  v a x tla n n d a   cibindən  b ir  şey  çıxarıb 
y o ld aşların ın   içində  (yanında)  yeməz.  H ərg ah   b ir  yem əli 
şeyi  olsa onu  saxlayıb b ir  m ünasib  v a x td a   m əsrəf  eylər.
S ü frə   başm da  о  qədər  ədəbli  və  təmKİnli  əyləşər 
Ki, 
özündən  böyÜKİər  taam a 
ş ü ru   etm əm iş  və  ona 
tƏKİif 
olunm am ış 
əl 
süfrəyə  uzatm az.  Taam ı 
elə 
b ir 
nazİKanə 
çeynəyib  və  aram   ilə  yeyər 
kİ, 
həm   yed iy in in   ləzzətini 
a n la r  və  həm   m əzaçı  salam at  olar.  X örəyi  fısıldaya- 
fısıld ay a  yeməz.  Çayı  zirinə 
tÖKÜb 
püfləyə-püfləyə  iç- 
məz.  T aam dan  so n ra  is tə r  gecə  olsun,  is tə r  g ü n ü z  meyl- 
siz  və  işta h asız   heç  b ir  şey yeməz.  ÇünKİ  bu  m əşh u r  mə- 
səli  eşid ib d ir 
kİ, 
m eyli  və  işta h a sı  olm aya-olm aya  təam  
yeyən  adam   g ü y a 
kİ, 
qəbrini  dişi  ilə  qazar.
E vlərində 
yeməKdən 
ö trü   heç  v a x t  döyüşüb, 
Küsüb, 
dava  etm əz. 
«MənimKİ 
az  oldu,  çox  oldu,  o rası  elədir, 
b u ra sı  belədir».  Əsla  belə  sözlər  onun  ağzm dan  çıxm az. 
Ev  x əlv ət  olanda  ta ğ ı,  tağ çam ,  işqabı,  dulabı 
y e m ə K d ə n  
ö trü   gəzib  ax tarm az.  Evdə  b ir  yem əli  şey  g ö rd ü y ü   halda 
h ərg iz  ona  iznsiz  əl  uzatm az.  B ir bağa  və  ya b ir  bağçaya 
d ax il  olanda  sah ib in in   icazəsi  olm adan  ağaca-budağa  əl 
uzatm az.
Ə lhasil,  h ə r  b ir  belə  hərəK ətlərdə  b u lu n m aq   nəfsi 
bütünlüK  
n işan əsid ir.

Gələn  im la  dərsim izdə  sizlərə  nəfsi  bütünlÜK  barə- 
s in d ə  
b ir  heKayət  yazdıracağam.
%
l y i r m i   d ö r d ü n c ü   i m l a
N Ə F S İ  S A L A M A T   U Ş A Ğ IN   H E K A Y Ə S İ
B ir  m öhtərəm   şəxsin  dörd  oğlu  v a r  idi,  H əm işə  on- 
la rın   təlim   və  tərbiyəsinə  m əşğul  olub,  b alaların ın  
nəşvü-nüm a  etm əsindən  qəlbini  şad  və  m ə sru r  edərdi.  О 
u şa q la rm   böyÜKİüyündə  bir-b irin ə  n isb ət  a d la n   budur: 
F iru z ,  B əhram ,  R auf,  Əziz.
B ir  g ü n   qohum larının  evlərindən  o n lara  b ir  neçə 
«Hulu»  göndərm işdilər.  A tası  ondan  o ğ lan ların ın   h ər 
b irin ə  b iris in i  verdi.  A xşam   taam ın dan   sonra  verdiyi 
h u lu n u n   nəyə  və  necə  sə rf  olunduğunu  oğlan ların d an 
sual  eylədi.
F iru z   dedi:
-  M ən  onu  satdım  bir  qiymətə  Kİ,  hulunun  bol  və 
firavan  vaxtında 
о 
məbləğə  beş 
girvənK Ə  
almaq  müm- 
K ü n d ü r.
O ndan  sonra  B əhram  
d e d i  k İ, 
m ən 
y e d im . 
Çox  şirin  
və  lə tif  m eyvə 
idi.  A m m a  dənəsini  saxlam ışara  Kİ, 
bağçam ızda 
ƏKİm,  B ə Ik ə   g ə lə c ə K d ə  
biz  də  b ir  elə  meyvə 
ağacına  malİK  olaq.
Ü çüncü  oğiu  R au f  dedi:
-  Ey  m ehriban  a ta ,  mənə  v erd iy in  h u lu n u n   n isfin i 
(y arısın ı)  özüm   yedim   və  n isfin i  verdim   anam a.  ÇünKİ 
m ən  anam ı  о b iri  q ard aşlarım d an   çox  istərəm .
S onra  Əziz  nəhayəti-ədəb  ilə  dedi 
k İ, 
ey  ata,  sən 
mənə  h u lu n u   verəndən  sonra  x atirim ə  d ü şd ü   Kİ,  qonşu- 
m uzun  oğlu  Əyyub 
k
İ,  m ənim   məKtəb  yoldaşım dır  və 
neçə  g ü n d ü r 
K İ ,  
naxoşdur,  onun  yoluxm ağına  getdim . 
Ə hvalm ı  soruşub  h u lu n u   qoydum   onun  y asd ığ ım n   yanı- 
na.
A ta sı  b u   söziəri  eşitcəK  oğlunu  qucaqlayıb,  öpüb, 
sevib,  «afərinlər»  söylədi.
Ey  m ənim   oğlanlarım !  İn d i  diqqətlə  m ülahizə  edib, 
b u   u şağ ım ın   h a h n a   d ü rü s t  m ütəvəcceh  olanda  in san a   nə 
qədər  fə rə h   üz  v e rir 
Kİ, 
bu  balaca  u şağ ın  
fİK r in d ə  
və 
x əyalında  nə  qədər  in san iy y ət  hav ası  və  n ə fsi  bütünlÜK 
əlam əti  g ö rü n ü r.  D oğrudan,  çox  a fə rin   və  m ərhaba  ol-

sun  bizim  
bu 
əzizim iz 
olan  Əziz  adli 
u şağ a  Ki, 
о 
x ırd a 
v a x tın d a   məKtəb  yoldaşının  fİKrinə  qalanda,  m əlum dur 
Ki, 
böyüyəndə  nə  qədər  rəhm dil 
və 
insaıxiyyətli  və  nəfsi 
salam at  adam lardan  olacaqdır.  H əm işə  öz  qohum   və 
əğrabasm ın,  a ta   və  anasm ın,  m illətin in   və  dövlətinin 
asayiş  və  is tira h ə t  və  tərəqqisinin 
fİKrinə 
qalacaqdır.
M ən  də  ü m id v ar  oluram   Kİ,  sizlər  də 
cəmi 
gözəl  xa- 
siy y ətlərd ən   əlavə  n əfsi 
bütünlÜ K  
və  in san iy y ətd ə 
b u  
Əziz  adlı  u şaq  
Kİmi 
cəmi 
xalqın  nəzərində 
h ö rm ə tli  və 
əziz  u şa q la rd a n   olasınız.
t y i r m i   beşinci  i m l a
BƏ D N Ə FS  U ŞA Q
Ey  m ənim   n əfsi  salam at  şagirdlərim !
Bədnəfs  uşaq  həmişə  yeınəK-içməK,  yatm aq  fİKrin- 
də  olur.  H ə tta   gecələr  yatanda  yem əli-içm əli  şeylərdən 
y u x u d a  görər.  Necə 
k
İ,  m əsəli-m əşhurdur:  «Ac  toyuq 
y u x u su n d a  d a rı  görər».
ƏzbəsKİ 
fİK ri  və 
xəyalı 
yeyib-içməK 
d alısın cad ır 
və 
səhər  yerindən  d u ran d a  gözünü  sam avara  tə rə f  açar. 
Çay  içilən  v a x td a  stəKanın  böyüyünü  a x ta rır.  MəKtəbə 
gələn  v ax td a  evin  tağ çaların ı,  dulabı,  işqabı  və  sair  giz- 
lin y erləri  a x ta rır 
kİ, 
görsün b ir yeməli  şey  tap a bilirm i. 
MəKtəbdən  azad  olanda bu 
fiKİrdə 
olur  Ki,  b azard an   ке- 
çəndə  Konfetdən,  Kİşmişdən,  fm dıq,  badam ,  x u rm a  və 
sair  b ir  yem əli  şeylərdən  alsın.  Evə  daxil  olanda  oğru 
pişİK 
Kİmi 
evin  h ər  b ir  səm tini  gəzər.  S üfrə  başm da, 
yeməK  v a x tın d a  bu  qism  bədnəfs  uşağın  h alətin i və  taam  
yem əyini  və  sa ir  pis-pis  ədalarını  bəyan  etməKdən  dilim  
acizdir.
Bədnəfs  uşaq  xörəK  yeməyə  b ir  m üəyyən  v a x t  tap a 
bilməz.  ÇünKİ  çörəyi,  saatbasaat  x ırd a-x ırd a  yeyər.  Belə 
u şaq larm   hərg ah   cibini  ax tarasan , 
çörəK 
x ırd ası,  iydə 
qabığı,  x u rm a  çürüyü,  ərİK dənəsi, 
K onfet 
Kağızı,  Kİşmiş 
x ırd ası,  üzüm   çöpü  və  sair  bu  günə  x ırd a -x ırd a   z ir  və 
zibillərdən  ta p ılır.  B unlardan  əlavə,  əl  və  ayağı,  üstü- 
başı,  ağzı-burnu  о  qədər  çirK  və  natəm iz  o lu r 
k
İ, 
уаш п- 
da  əyləşən  adam ın  nəfəsi  darıxıb,  əhvalı  p ərişan   olur.

Mən  dünən  bazardan 
Keçirdim. 
B ir  uşaq  gördüm  
Kİ, 
ağzında 
bir 
şey  yeyə-  yeyə,  əzilə-əzilə  gedirdi.  Məa- 
zallah,  nə  pis  h alətd ir.  D oğrudan-doğruya,  bu  qism 
u şaq ları  görməK  insan  üçün  b ir  böyÜK  m üsibətdir.  Pər- 
vərdigari-aləm , 
peyğəmbərimiz 
Məhəmməd 
və 
ali- 
M əhəmməd  haqqına  və  hörm ətinə  bu  xasiyyətdə  olan 
uşağı  bizim   məKtəbimizdən  кэгап  və  uzaq  eləsin.  M
ək
- 
təbim izin  üm um   şagirdlərini  bu  mərəzə  düçar  və  mübtə- 
la etm əsin.  Amin!
l y i r m i   a l t ı n c ı   i m l a
T Ə M K İN L İ  U ŞA Q
Ə xlaqi-həsənənin  cüm ləsindən  b iri  də  təmKİndir. 
O dur 
Kİ,  təmKİn, 
ədəb,  tərbiyə  -   b u n lar  bir-birinə  ox- 
şayan  sifə tlə rd ir.  X üsusən  təmKİn  b ir  giranbaha  sifə td ir 
Kİ, 
h ər 
Kəsdə 
tapılm az.
TəmKin  dediyim iz  nədir?
B ir 
su rəti  həlim anə  və  bir  hərəKəti-ədibanədə  bu- 
lunm aya  təmKİn  deyilir. 
TəmKİn  gün  Kimi 
hər  yerə  işıq  
salsa, 
oranı 
nurani  edər. 
Odur 
k
İ, 
KİçİKİəri  böyÜKİər 
məqamında 
göstərən 
təmKİndir.  İnsanın  iftix a rın a   və 
izzü 
etibarına  səbəb  olan  tərriKİndir. 
B ir 
Kİmsənin  təm- 
Kİnli 
olub-olm adığı 
hal 
və  hərəKətindən, 
r ə f ta r  
və 
güfta- 
rından  m əlum   eylər.
TəmKİnli u şaq lar necə  olur?
TəmKİnli 
uşaqlar 
həmişə 
böyÜKİərə 
hörm ət, 
kİçİk- 
lərə 
m ərhəm ət 
və  öz  əm sal  və  əqranına  məhəbbət  eylər. 
Bihudə 
və  bica  sözlər  dam şm az,  boş  və  Ьекаг 
əyləşməz, 
nam ünasib  m üsahiblər  ilə  gəzm əz, 
heç 
kəsIə  əbəs  yerə 
döyüşüb  KÜdurət  etm əz,  danışdırm am ış  danışm az,  sual 
və  cavab  olan  vaxtda  bir  sözü  anlamamış  cavab  verm əz. 
Cavab 
verən  vaxtda 
b ir 
sözü  İKİ  dəfə  dem əz,  öz  m ətləbi- 
ni  və  m ənzurunu  elə  bir 
gözəl 
surətdə  naziKanə  və 
m ülayim anə  əda  eylər  Kİ,  eşidənlərin  ruhu  fərəhlənib, 
qəlbi  m əsrur 
olur.
Ə lhasil, 
təmKİnli 
uşaqlar  hər b ir  yerdə  çox  gördÜK- 
cə  az  yeyər,  çox 
eşitdİKCə 
az  d am şar.  ÇüriKİ  «Məclisdə 
d ilin i,  süfrədə  əlini  qısa  tu ta n   xəcalətli  olmaz»  m əsəlini 
heç  v a x t  x a tirin d ə n   çıxartm az.  MəKtəbdə,  evdə,  məclis-

də,  KÜçədə, 
b azard a  b ir  xəlaf  qayda,  hərəK ət  ondan  naşi 
olmaz.
TərriKİnli  şag ird lərim d ən   bu  barədə  m ə sru r  və 
m əm nunəm .
l y i r m i   yeddİTici  i m l a
T Ə M K IN S İZ   U ŞA Q
Ey  m eıiim  
təmKİnli 
şagirdlərim !  TəmKİnsiz  uşaq- 
la rd a n   həm işə  Kənar  olub  və  o n ların   m ü sah ib ətin d ən   eh- 
tira z   eləm ənizi  arzu   etməKdəyəm.
TəmKİnsizlİK  yəni  ədəbsiz  və  tərbiyəsizlİK   deməK- 
dir. 
Cümlə  q əb ah ətlərin  qapısını  in sa n ın   ü zü n ə  açan 
təmKinsizlİKdir.
TəmKİni  olm ayan  şag ird lər  tə n ə ffü s  v a x tm d a   gö- 
rərsən  
Kİ, 
oynam aqdan  əl 
çəKİb, 
ancaq  u şaq lard an   b ir 
neçəsini  başın a  yığıb,  özünü  o nlara  g ü lü n c  eyləyir.  Mə- 
sələn:
Ə1  və  ayağın  oynadar,  dilin  ç ıx a rd a r,  dodağın  bü- 
zər,  gözlərin  b ərəld ər  və  sa ir  bu  günə  n alay iq  
hərəKətlər 
g ə tirə r.
Bəzi  bitəmKİn  u şaq lar  v a rd ır  Kİ,  bir  m əclisdə  əylə- 
şəndə 
heç 
saKİt 
və 
təmKİnli  əyləşməz.  G örərsən 
k
İ, 
gah 
qıçın  u zad ır,  yoldaşına  d ay an ır,  gah  b aşın ı  və  can m ı  qa- 
şıy ır  və  yainKİ  əlində  b ir  şey  oynadır,  gah  lənpəni  əlləş- 
d irir,  m aşanı  g ö tü rü b   m anqalı,  ya  b u x a rın ı  (sobanı)  qa- 
r ış d ırır,  y e rin i  d əy işd irir,  ucadan  d a n ışır,  çayı  püfləyə- 
püfləyə  içir,  xörəyi  fısıld ay a-fısıld ay a  yeyir,  əzilir- 
b ü z ü lü r,  əy ilir-d ü zəlir.  A llah  əsirgəsin, 
məKtəbimizin 
üm um   şa g ird lə ri bu  hərəK ətlərdən  ictin ab   etm əU dir.
BitəmKİn  u şaq ların   özləri  xalqın  nəzərində  h əq ir və 
x a r  olm aqdan  əlavə,  a ta   və  a n aların ı  da  h ö rm ətli  şəxslə- 
rin   y an ın d a  xəcalət və  şərm sar eyləyirlər.
In d i  ü m id v ar  oluram  
kİ, 
K eçən  
im la  dərsim izdə 
təmKİnli  və  tərb iy əli  in sa n la rın   g ö rd ü y ü   işlə ri  və  tu t- 
d u ğ u   əm əlləri  əsla  unutm ayacaqsınız.  H əm işə  ədəb  dai- 
rəsin d ən   Kənara  çıxm ayıb,  özünüzə  b ir  gözəl  ad  qoy- 
m ağa  çalışacaqsınız.

l y i r m i   səKKİsinci  i m l a
TƏMİZ 
ve 
SƏLİQƏLİ  UŞAQ
TəmizlİK  və  n izafət 
insanın  ə w ə lin c i  vəzifəsi 
hesab 
olmaq 
Kİmi 
səhhəti-bədənin 
də  ə w ə lin c i  əsasıdır.  X üsu- 
sən 
bu  təmizlİK 
və 
məharət  müsəlmanların  qamətinə 
biçilm iş 
b ir 
libasdır. 
O dur 
kİ,  deyiblər:
«N izafət  im am n  əsəridir».
Bu 
d a   m ə lu m u n u z   o ls u n  
kİ, 
t ə m iz   K öh n ə  lib a s   t ə z ə  
çirKin  libasdan  əfzəldir.
Təmiz  və  səliqəli  şəxslər  yediyi  xörəyin  ləzzətini  və 
geydiyi  libasm   ra h a tın ı  anlayıblar.  Libasın  və  bədənin 
tə h a rə t 
və 
n izafətin ə  diqqət 
eləməK  Kİmi,  saKİn 
olduğu 
m ənzilin  və  əyləşdiyi  otağın  da  havası  və  özü  təzə  və 
təm iz  olm ağı  lazım dır.  Ç
üiik
İ  havası  qəliz  və  özü  natə- 
miz  m əhəllədən  b ir  p ara  m ərəzin  zü h u ra  gəlm əyi  aşİKar- 
d ır.  Pəs  b u n a  görə  cəmi  böyÜK  və 
K İçiK İər, 
ələlxüsus 
məKtəb  u şaq ları  bu  barədə  h ər  nə  qədər  diqqət  və  qeyrət 
etsələr  yenə  azdır.
Təmiz  u şaq  necə  olur?
Təmiz  u şağ ın   hənüşə 
d ır n a q la r ı 
tu tu lm u ş,  əl  və  ay- 
ağı,  ağ zı-b u rn u ,  ü stü -b aşı  və  cəmi  lib asları  рак  və 
paKİ- 
zə  o lu r.  T ənəffüs  zam anında  p a lta rla rın ı  əsla  toza  və 
to rp ağ a  b a tırm az .  M əxtəbə  daxil  olanda  libaslanna  və 
b aşm aq larm a  elə  diqqət  ilə  b ax ar 
kİ, 
m əbada  п арак  və 
natəm iz  olsun.  B unlardan  əlavə,  əllərin i  və  b u rn u n u  
s ilm ə K d ə n  
ö trü   həm işə  cibində  b ir  təm iz  dəsm al  sax lar. 
D oğrudan-doğruya,  belə  u şaq ların   Kİtablarma  və  dəftər- 
lərinə 
b ax an da insanın  qəlbi  fərəh lən ir.  Təmiz  və  səliqəli 
u şaq la r  h ə r  yerdə  hö rm ət  və  ria y ə t  görüb,  h am ım n   nə- 
zərində  məğbul  olur.  Heç  kəs  o n ların   söhbətindən  və 
ü lfə tin d ə n   İKrah  etm əz.
Ə lhasil, 
məKtəbimizin 
üm um   şa g ird lə ri 
n izafətə 
alışıb,  tə h a rə t  və  təm izliyə  diqqət  etm ələri 
lazım  
və 
bəi- 
Kə 
vazibdir.

ф
l y i r m i   d o q q u z u n c u   i m l a
N A T Ə M İZ  VƏ  BƏDSƏLİQƏ  U ŞA Q
Ey  m ənim   təm iz  və  səliqəli  şagirdlərim !  TəmizlİK 
aləm indən  xəbəri  olmayan  şagirdlərdən  xəbəriniz  var- 
dırm ı?
MəKtəbiraizdə  b ir  neçə  bədsəliqə  u şaq lar  v a rd ır 
kİ, 
hərgah  onlar  bu  adəti  və  bu  xasiyyəti 
tərK 
etsələr  bun- 
dan  sonra 
bu 
qism  u şa q la n   bu 
məKtəbə 
yol  verməK  cayiz 
deyil.  O nlar  həm in  u şaq lard ır 
kİ, 
d ırn aq larm ı  dişlə  tu- 
ta n ,  b u rn u n u   ətəyinə  silən,  K İtablan n ı-d əftərlərin i  cırıb, 
qaralayan, 
əlləri  çirK, 
barm aqları 
mürəKKəbli, 
d ırn aq ları 
uzun,  qələm danı  və  sa ir  təlim   ləvazim atı  bədsəliqə.  Belə 
u şaq ların   qulaqlarının  içinə  baxanda  in san ın   ü rəy i  qarı- 
şır.  Belə  natəm iz  uşaqlar  növ-növ  m ərəzlərə,  cürbəcür 
naxoşluqlara  düçar  olurlar.  ÇünKİ  taam  
yeməKdə, 
libas 
geyməKdə,  dolam b 
gəzməKdə, 
yatıb  durm aqda  b ir  para 
şeylərə  diqqət  və  mülaMzə 
etm əzlər. 
Məsələn;  Taam dan 
m üqəddəm   və  taam dan  sonra  əsla  əllərin  yu m azlar  və 
libasları  h ər  nə  qədər  çirKİn  və  natəm iz  olsa  da  İKrah 
etm əzlər.  Gəzib-dolanan  v ax td a  bağ  və  bağçaları,  ağac 
Kölgələrini,  ax ar  su ların   Kənarını,  gözəl-gözəl  mənzərə- 
ləri,  təm iz-təm iz  gəzib-dolanm alı  y erləri  qoyub,  ü fu n ə tli 
və  natəm iz  yerlərdə  gəzərlər.  NəmnaK  və  havası  qəliz 
m əKanlarda  əyləşərlər.  Hələ  belə  u şaq lar  sübh  yerindən 
d u ran d a 
nə 
ağzım  y ax alar 
və  nə  dişlərin  sürtər  və  nə 
də 
əllərini,  üzü n ü ,  gözünü,  ağzını,  b u rn u n u   yuyar.
Pəs  in d i  sizlərə  vacibdir 
k
İ,  həmişə  n iz a fət  və  tə- 
m izliyə  diqqət  və  qeyrətlə  çahşasınız,  taiıiKİ  b ir  para 
p in ti və  natəm iz  uşaqlardan  olm ayasınız.
O t u z u n c u   i m l a
SƏ X A V Ə T L İ  U ŞA Q
S əxavət,  yəni  əliaçıqlıq 
deməKdir. 
F ü qəray a  mər- 
həm ət,  m ö h taclara  m üavinət,  biçiz  və  b içarələrin   h alm ı 
ria y ə t  etm əyə  səxavət  deyilir.  Səxavət  sah ib lərin in   hə- 
m işə  qəlbi  m əsru r,  adı  m əşhur,  dünya  və  a x irə ti  m əm ur 
o lu r.  Səxi  olm aq  yalnız  m al  və  dövlətlə  deyil,  bəİKƏ  özgə 
vəchlə 
də 
izhari-səxavət  etməK 
mümKÜndür. 
Məsələn:

______________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________
п
M üKnət  sahibləri  füqərayə  m al  ilə  səxavət  edəndə, 
üləm a  s in fi  də  elm  m ö h tacların a  elm lərilə  səx avət  edər- 
lər.  Necə  Kİ,  b ir  yetim   və  fəq ir  uşağa  xÖrəK  və  libas  ve­
randa  qəlbim izdə  b ir  fərəh   və behcət  z ü h u ra   g əlir.  Habe- 
lə  d ə rsin i  bilm əyən b ir  u şağın  da  d ərsin i  gözəlcə  təfh im  
və  təlim   edəqdə  x atirim izd ə  b ir  sevinc  və  şad h q   ehsac
edirİK.
Ə lhasil,  səxavət 
in s a n lıq   ş ə n in d ə n d ir , 
Səxavətin 
l ə z z ə t i n   a n la y a n la r   in s a n lıq   m ə r t ə b ə s in ə   y e t i ş i b l ə r . 
Bu 
g ö z ə l  s i f ə t   b öyÜ K İərd ən   v ə   d ö v lə t ,  s ə r v ə t   s a h ib lə r in d ə n  
z ü h u r a   g ə lm ə K d ə n s ə ,  K içİK İərdən,  x ü s u s ə n   m əK təb   u ş a q - 
la r ın d a n   z ü h u r a   g ə lm ə s i  d a x i  m ə h b u b   v ə   x o ş n ü m a d ır .
B ir  sin ifd ə  bir  şagirdə  qələmdən  və  qələm təraşdan 
və  s a ir  təlim   ləv azim atların d an  b irisi  lazım   olanda  səxa- 
v ə tli  u şa q la r  «Məndə  v ar,  al,  m ən  v erirəm ,  mənimKİ 
yaxşıdırl»  deyib 
İKram 
edərlər. 
Bəzi  v a x t  bir  şa g ird   bir 
şag ird ə  xitabən:  «Məhəmməd!  Qələmin  H aşım da  qaldı».- 
«Qalsın!  О  nə  bir  şeydir»  -  deyib,  so n ra ü z ü n   H aşım a tu- 
tu b :  «Bəradər!  О  qələm  sənin  ola  bilər»  -deyib,  təKrim 
eylər. 
H aşım   da  onun  müqabilində  razılıq  g östərib,  tə- 
zim   eylər.  S əxavətli  şag ird lər  bu  im la  d ərsin i  əzbər 
edəcəKİər.
O t u z   birijıci  i m l a
X Ə S İS   VƏ  P A X IL   U ŞA Q
E y  m ənim   səxavətli  şagirdlərim !  İndiyə 
Kİmi 
b ir 
çox  əxlaqi-həsənə  və  sifati-zəm im ədən  sizlərə  x a tirn iş a n  
eylədim   ,  A m m a  xəsis  və  paxıllıq  barəsində  heç  bəhs 
olunm adı.  İn d i 
sizlərə  m əlum   edirəm   Kİ,  məbada- 
m əbada  b u   İKİ  sifə tin   dövrübərinə  dolasanız.  ÇünKİ  xə- 
sasət  və  bəxalət  nalayiq  və  naşayəstə  sifə tlə rin   ham ısın- 
d an   b ə d tə r  və  napəsəndidədir.  Bu  sifə tlə rin   sahibi 
d ü n y ad a  rəzil  və  ax irətd ə  zəlil  olur.  Necə 
k
İ, 
hədisi- 
şə rifin   m əzm ununca  (paxıl  behiştə  d ax il  olmaz).  Habelə 
xəsis  adam   öz  m alım   öz  canından  əsirg ər.  Məsələn:
M əKulatın  (ərzağın)  təzəsini  alm ağa  q ü d rə ti  v ar 
İK ən  u c u z  
bilib,  KÖhnəsin  alır.  Təmiz  və  təzə  p a lta r 
geyməK 
m üm K Ü n 
olduğu  halda 
KÖhnə, 
y ırtıq ,  çirKin  li- 
baslar  giyər.

P ax il  Kimsələrin  həmişə  ru h u   xəstə,  qəlbi  tu tq u n  
və 
b əd ən i 
n a ra h a t  olur.  B üxl  b ir  sifə td ir 
kİ, 
h ə r  uşaqda 
KİçiKİİKdə  tap ılan d a 
böyüdÜKCə 
xalqm   nəzərində  x a r  və 
həqir  olur.
B ir  p ara  paxıl  uşaqlar  v a rd ır 
kİ, 
ata-an ası  ondan 
b izar  və  yoldaşları  n arazıd ır.  Yeməli,  baxm alı,  oynatm a- 
lı  b ir  şey  olanda  tam aşa 
etməK 
üçün  də  olsa,  b ir 
kəsə 
verməK  istəm əz.  MəKtəb  yoldaşları  onun  təlim   ləvazima- 
tm m   b irisin ə  əl  v u rsa   naləsi  ərşə  çıx ar.  Çox  v a x t  olur 
Kİ, 
məKtəbə  gələn  v ax td a  anası 
o n u n   k İçİk  
qardaşını 
məKtəbə  təşviq  üçün  və  məKtəbdə  ədəbli  və  ra h a t  dur- 
m aq  üçün  b ir  şey  verəndə  az  qalır  Kİ,  özünü  həlaK  elə- 
sin.  Та  özünün  hissəsini  ondan  ziyadə  olm asa  saKİt  ol- 
maz.  HalanKİ  özü  on