M Ə h ə m m ə d t a ğ I s I d q I 1 5 0 MƏHƏMMƏd tagi siDQİ Ə s ə r L ə r I

eli  və 
yaiıXKİ  M ura  yarım a-
dası;
5)  Şərqdə  K rım   yarım adası vaqedir.
A vropada  m əşhur  neçə  bərzəx  v ard ır?
A vropada  m əşhur 
İKİ 
bərzəx  v ard ır.
B irin cisi,  M ura  yarım adasııu  Y u n an ıstan a,  İKİncisi 
K rım  y a n m a d a sın ı  R usiya ilə b irləşd irir.
A vropa  qitəsində  neçə  m əşhur  b u ru n   v a rd ır?   H ara- 
d a d ır və isim ləri  nədir?
A vropa  qitəsində  m əşhur  on  b ir  b u ru n   v a rd ır.  On- 
iard an   b irin cisi  İsveç  məmləKətinin  şim al  tərəfin d ə  Şi- 
mal  b u rn u d u r,
2)  SKajen b u rn u   Danim arKanın  şim alm da  vaqedir.
3)  Londsand  b u rn u   B ritan iy anm   qərbi-cənubunda-
dır.
4)  H aq b u rn u   F ransanın  şim ali-qərbindədir.
5)  F in is tr b u rn u   Ispaniyanın  qərb  cəhətindədir.
6)  Senvinsan  b u rn u   P ortoqaliyaıun  qərbi-cənubun- 
dadır.
7)  KursİKa b u rn u   KursİKa  adasının  şimalındadır,
8)  Tulada b u rn u  S ardinya adasının  cənubundadır.
9)  P a sa ru  b u rn u   Siciliya  adasının  cənubunda olur.
10)  S p artin to  b u rn u   Italiy an ın   cənubundadır.
11)  M ataban  b u rn u   M ura  şibhə  cəzirəsinin  cənu- 
bunda vaqedir.
A vropa qitəsində  neçə  silsileyi-çibal  v ard ır?
1)  A vropa  qitəsində  doqquz  ədəd  silsileyi-çibal  var- 
d ır.  O nlardan  b irin cisi  A vropanın  şərq  tərəfin d ə  U ral 
d ağ larıd ır.
2)  Cənubi-şərqdə  bulunan  Qafqaz  silsileyi-çibalıdır 
Kİ, 
bəhri-X əzərdən bəhri-Siyaha 
Kİmi 
m üm tədd  olubdur,
Bu 
İKİ 
silsilələr A vropanı A siyadan  a y ırır.
3)  SKandinaviya d ağ larıd ır 
k
İ, 
İsvec  ilə  Norvec  ara- 
sındadır.
4)  K arp a t  d ağları A v striy a məmləKətində  vaqedir.
5)  Rum   elində  vaqe  BaİKan  d a ğ la n  
k
İ, 
bəhri-Siyaha
Kİmi  çəKİlibdir.
6)  A lpa  d a ğ la n d ır 
k
İ, 
F ran sa  ilə  A v stria-İtaliy a 
arasm d ad ır.  A penin  d ağları  ilə  birləşib,  İtaliy an ın   cənu- 
buna  Kimi  im tidad   edir.
7)  Son  d a ğ la n d ır 
k
İ,  F ran sa  öİKƏsində  vaqedir.

8)  P ire n a   d ağ larıd ır 
kİ, 
F ransa  ilə  İspaniya  arasın-
da.
9)  İberiya  d a ğ la n   İspaniya 
məmlƏKətindədir. 
A vropada  m əşhur  Kuhi-atəşfəşan,  yəni  y an ar  dağ-
la r  neçədir?
A vropada m əşhur üç  ədəd  Kuhi-atəşfəşan  v ard ır:
1)  İslanda  adasında  Heqla;
2)  tta liy a d a  Neapoli  şəhərinin  cüvarında Vuzov;
3)  Siciliya  adasında A tina y an ar  dağıdır.
«Asiya  qitəsinin bəyanı»
A siya  qitəsi  necə  qitədir?
A siya AmeriKadan  sonra  о b iri  qitələrdən 
böyÜKdür 
və A vropa  qitəsindən  savay sair  qitələrdən  m əm urdur.
A siya q itəsin in   hüdudu  nədir?
A siya  qitəsinin  şim al  tə rə fi  bəhri-m ühiti-M üncəm i- 
di-şim ali,  şərq  tərə fi  bəhri-m ühiti-K əbir,  cənub  tərəfi 
bəhri-Ç in  və  bəhri-m ühiti-H indi,  qərb  tə rə fi  A siyanı  Af- 
rİKadan  ayıran 
bəhri-Ə hm ər  (Qırmızı  dəniz)  və  nami- 
digərilə  bəhri-Q ülzüm   və  lisani-türK İdə  Şab  dənizi  və 
Süveyş  Kanalı  və  bəhri-Səfid,  A dalar  dənizi,  M ərmərə 
dənizi,  bəhri-Siyah,  Qafqaz  dağları,  bəhri-X əzər,  U ral 
n əh ri və  U ral  d ağ ları ilə  m əhduddur.
A siya qitəsində  neçə 
məmləKət 
v ard ır?
A siya  qitəsində  on 
İKİ  məmləKət 
v ard ır.  O nların 
İK İsi 
şim alda,  a ltısı  ortada, 
İKİsi 
cənubda, 
İKİsi 
qərbdə 
vaqedir.
Şim aldaK ilar  hansılardır?
1)  A siyam n  şim alında olan 
İKİ 
məmləKətin  birincisi 
S ibriya 
m əm ləK ətidir 
k
İ, 
bu  məmləKət  KÜreyi-ərzdə  olan 
m əm ləKətlərin böyüyüdür.
2)  Qafqaz 
m əm ləK ətidir 
k
İ, 
b u n lard an   h ər  İKİsi  Ru- 
siya  dövlətinin  təh ti-təsərrü fü n d əd ir.  S ibriyanın  т э г к э - 
zi-idarəsi  TubulsK  (TobolsK)  şəhəri,  OxotsK, 
trKutsK, 
YaxotsK  şəhərləri  m əruf  bələdələrindəndir.

Q afqazın 
mərKəzi-idarəsi 
Txflis  şəhəri,  Gəncə,  Ba- 
Ki, 
Şam axı,  Irəvan,  Qars  m əşhur 
şəhərlərindəndir.
A siyanm   ortasm daK i  məmləKətlər  h an sılard ır?
A siyanm   ortasındaK i  a ltı  məmləKətdən  b irin cisi 
TürK İstan  məmlƏKətidir 
k
İ, 
bu  məmlƏKətin  b ir  qism i 
R usiya  dö v lətin in   təsərrü fü n d əd ir.  M ərKəzi-idarəsi  Daş- 
Kənd  şəhəri,  Səm ərqənd,  Xoqənd  m əşhur  şəhərlərindən-
dir.
B ir  qism i  B uxara  əm irinin  və  Xivə  x an lığ ım n   əlin- 
də  m üstəqillən  id arə  o lu n u r  və  ru s  dövlətinin  təhti- 
him ayəsindədir.
2)  Ə fqanistan  deyilən  dağlıq  b ir  məm ləKətdir.  Ka- 
bil  şəhəri  Ə fqam stan  əm irinin 
m ərKəzi-idarəsidir. 
Cala- 
labad,  Q əndhar,  Qəznə,  H erat  m əşhur bələdələrindəndir.
3)  Ira n   məmləKətidir 
kİ, 
şim al  tə rə fi  bəhri-X əzərə 
və  cənub  tə rə fi  Bəsrə  Körfəzinə  sah ild ir.  Üsuli-hÖKÜmət 
hÖKÜməti-müstəqillədir.  P a y ta x t  şəhəri  T ehran  bələdəsi- 
d ir.  Təbriz,  Qəzvin,  Həmədan,  tsfah an ,  Şiraz,  Bəndərbu- 
şir,  M əşhəd  m əşhur  şəhərlərindəndir.
4)  Üm m an  dənizinin  sahilində  vaqe  B əluçistan  öl- 
Kəsidir. 
K əlat  bələdəsi 
mərKəzi-hÖKÜmətdir. 
M əşhur 
şə- 
h əri  Q andava 
şəhəridir.
5)  Çin,  yainKİ  X əta, 
bir 
özgə 
ibarətlə 
K itay  
məmlə- 
Kətidir 
Ki, 
nüfusunun  (əhalisinin)  Kisrəti 
və  ərazisinin
v u sə ti  cəhətilə  Küreyi-ərzin  məmlƏKətlərinin  b irincisi 
nesab  olunur.
Çin  hÖKÜməti  b ir  hÖKÜməti-müstəqillədir.  HÖKm- 
d arın a  xaqan  və  im p erato r və  çinlilər  arasın d a  buğdixan 
x itab   o lu n u r.  Çin  məmləKəti 
İKİ 
qismə  ay rılır:
B irisi  əsil  Çindir.  K ürsiyi-idarəsi  PəKİn  şəhəridir. 
N angin,  Q anton,  Şanqhay m əşhur  şəhərlərindəndir.
İKİnci  məmalİKİ-tabiədir 
kİ, 
Çin  im p erato ru n a  ve- 
rg i  verən  məmləKətiərdən  ib arətd ir 
kİ, 
onlar  da  Mançu- 
riya,  M onqolustan,  Tibet.  Çin  TürKÜstanı  və  K aşğər  öl- 
Kəsidir 
və  Çinin  şərq  tərəfində  Q ura  yarım  
adası  vardır 
Ki,  Çındən  a y n lıb ,  m üstəqillən idarə  olunur.
6)  A siya  qitəsinin  tərəfi-şərqində  vaqe  Yaponiya
C əzayiri-m üctəm iəsidir.  Nifon,  Yedo, 
Sİkok, 
K iyusiv
nam m da  və  daha  bir  neçə  böyÜK  və 
k
İ
ç
İ
k
  adalardan  iba- 
rətdir.

Y aponiya  əhalisi  qayət 
zirəK 
və  qeyrətli  və  mədə- 
niyyətli  b ir  m illətd ir  kİ,  sənət  və  ticarətd ə  avropalılar 
ilə  m üqabilə  edə  bilirlər.  Ü suli-idarəsi  idarəyi-m əşrutə- 
dir.
Y aponiya  кгаИ аппа  MİKado  ünvanı  v e rilir,  Pay- 
ta x tı  Yedo  (Yedov)  şəhəridir. 
T
ok
İ
o
, 
Miyaqo,  UzaKa, 
H aqudad  şəhərləri  m əruf bələdələrindəndir.
A siyanın  cənubunda  neçə 
məmləKət 
v ard ır?
A siyam n  cənubunda 
İKİ 
məmləKətdən  birincisi  Çin 
məmləKətinin  cəhətə  cənubunda  vaqe  Hind-Çin  deyilən 
b ir  y arım   ad ad ır  kİ,  H ind  ilə  Çln  arasın d a  vaqe  olmaq 
cəhətilə bu  isim   ilə  adlanıbdır.
Şim al  tə rə flə ri  Hindlə  Çinə  m ü ttəsil  olub,  cənub 
tərəfin d ə  M alaqa  boğazı  ilə  A vstraliya  ad aların d an   ayrı- 
lır . 
MəzKur 
m ə m lə K ə td ə  
Inam   im p erato rlu ğ u ,  Siyam 
Krallığı,  B irm an im peratorluğu və b u n lard an  əlavə Kam- 
boc,  Q uşin  və  salr 
k
İ
ç
İ
k
 
hÖKÜmətlər  v a rd ır 
k
İ, 
b u n ların  
bəzisi  tn g ilis  dövlətinin  və  bəzisi  F ran sa  cüm huriyyəti- 
n in   təhti-him ayəsindədir.
Müstəqil  hÖKumətlərin  birincisi  tnam  imperator- 
luğunun  məğərri-hÖKÜməti  Huye  şəhəridir.
İKİnci  Siyam  K ralhğının  p a y ta x tı  Вапкок  bələdəsi-
dir.
Üçüncü  Birman  hÖKÜmətinin  mərKəzi  idarəsi  Man- 
dala  şəhəridir.
iKİnci  Asiyanm  cənubunda  müsəlləs 
ü ş
>
şək
İİ 
və
 
dünyanın  qayət  mədaxilxiz  və  bərəKətli  torpaqlarından 
sayılan  Hindistan  məmləKətidir 
k
İ, 
bu  məmlƏKət  Hima- 
lay  dağlarının  ətəKİərindən  başlanıb,  Qumurun  burnuna 
Kİmi  çəKİlibdir.
H in d istan m   qismi-əzəmi  tn g ilis  dövlətinin  təh ti- 
tə sə rrü fü n d ə d ir  və  b ir  qism i  H ind  əm irlərinin  əlində 
m üstəqillən  idarə  olunur.  Bəzi  m əhəlləri  F ran sa  və  Por- 
toğal  dövlətlərinin  müstəmləKələrindən  sayılır.
tn g ilis  dövlətinin  təsərrü fü n d ə  oln  qism inin  mər- 
Kəzi-idarəsi 
KaİKutta 
şəhəridir.  K əşm ir,  L ohur,  Dehli, 
A llahabad,  Mürşxdabad,  Heydərabad,  Əhmədabad,  Bom- 
bey  m əşhur  şəhərlərindəndir.
A siyanın  qərbindəKİ 
m ə m lə K ə tlə r  
h an sılard ır?

A siya  q itəsin in   qərbində  vaqe 
İKİ 
məmlƏKətin 
b irisi 
Ə rəbistan,  İKİncisi  A nadolu  qitəsidir.  Bu 
İKİ 
m əm ləKətə 
A siyayi-O sm ani  deyilir.
Ə rəbistanın  şim al  tərəfində  Şam,  Hələb,  B eyrut, 
Q üdsi-şərif  və  cənub  tərəfində 
M əK K ey i-m Ü K ərrim ə, 
Mə- 
d in ey i-m ü n əw ərə  və  bəhri-Ə hm ərin  sahilində  Ciddə, 
Yənbu,  H ədidə,  Səna şəhərləri  m əşhur bələdələrindəndir.
Qərb  tərəfin d ə  Ədən vilayətinəm əxsus  olan b ir  qism 
ərazi  tn g ilis  dövlətinin  təsərrü fü n d əd ir.  Yenə  Ə rəbista- 
run  cənub  və  şərq  tərəflərin d ə  Üm m an  (Oman)  dənizilə 
Bəsrə  KÖrfəzinin  sahilində  Nəcd,  M əsqət,B əhreyn  nam la- 
r ı 
ilə b ir  neə 
m ə m lə K ə t 
v a rd ır 
k
İ, 
onlar b ir  neçə  qəbayili- 
ərəbdən ib a rə t  olub,  şeyx və  əm irlərin  təsə rrü fü n d ə d ir.
A nadolu  qitəsi  dövləti-O sm aniyyənin  K İsrəti-nüfu- 
zunda  və  m əm uriyyətdə  birinci  m əm ləK ətlərindəndir. 
B ursa,  tz m ir,  Trabzon,  Ə rzurum ,  Mövsul,  B ağdad,  Bas­
ra bəladi-m əşhurəsindəndir.
A siya  q itəsin i  neçə bəhri-m ühit  əhatə  edibdir?
A siyanın  şim al  tə rə fin i  bəhri-m ühiti-M üncəm idi- 
şim ali,  şərq   tə rə fin i  bəhri-m ühiti-K əbir,  cənub  tə rə fin i 
bəhri-m ühiti-H indi,  qərb  tə rə fin i  bəhri-Səfid  əhatə  edib­
dir.
Bu b əhri-m ühitlərdən  hasil  olan  dənizlər  neçədir?
Bu 
b ə h r i- m ü h it lə r d ə n   o n   İKİ  d ə n iz   h a s i l   o lu b d u r .
B iri  bəhri-m ühiti-M üncəm idi-Şim alidən  hasil  olan 
Q ara  dənizdir.
Üçü  bəhri-Səfiddən  hasil  olan  bəhri-Siyah,  Mərmə- 
rə  dənizi,  A dalar  dənizi 
necəKİ 
A vropanm   bəyanında 
zİKr 
olundu.
B iri  bəhri-m ühiti-H indidən  hasil  olan  bəhri-Ə hm ər 
və  yainKİ  Şab  dənizi  və  altısı  bəhri-m ühiti-K əbirdən  h a ­
sil  olan  Çin  dənizi,  bəhri-Ə sfər,  Q uriya  dənizi,  Yaponiya 
dənizi,  A xotqa  (Oxoçqa)  dənizi,  Behrəng  dənizi  və  b irisi 
bəhri-X əzərdir 
k
İ, 
heç  b ir  dənizdən  ayrılm ayıb,  göl  nö- 
vündəndir.
A siya  qitəsində  neçə  m əşhur  KÖrfəz  v a rd ır  və  isim- 
ləri  nədir?
A siya  qitəsində  doqquz  m əşhur 
KÖrfəz 
v ard ır:
1)  B əhri-m ühiti-M üncəm idi-şim alidə 
Obey 
(Ubey)
KÖrfəzi;
2)  B ehrəng  dənizində  A navar  Körfəzi;

3)  OxuçKa 
dənizindən 
hasil  olan KamçbİKa 
KÖrfəzi;
4)  B əhri-Ə sfərdən  hasil  olan  Pçili 
KÖrfəzidir;
5)  TunKİn  KÖrfəzi;
6)  Siyam   KÖrfəzi  Ki,  bu  İKİsi  də  Çin  dənizindən  hü- 
sula gəlibdir.
7)  Benqalə  KÖrfəzi;
8)
  Ü m m an  (Oman) 
KÖrfəzi;
9)
  Bəsrə 
KÖrfəzi. 
Bu  üçü  də  bəhri-m ühiti-H indidən 
hasil  olubdur.
A siya  qitəsində  neçə  m əşhur  boğaz  v a rd ır  və  isim ləri 
nədir?
A siya  nitəsində  m əşhur  on boğaz  v ard ır:
1)  Istan b u l  boğazı;
2)  Çanaqqala  boğazı  Kİ,  A vropa  ilə  A siya  arasında- 
dır;
3)  Bab  ül-məndəb  boğazı 
Kİ, 
A siya  ilə  AvrİKa  ara- 
sındadır.  Necə 
Kİ, 
bu 
üç 
boğazın 
zİKri 
A vropa  qitəsinin 
bəyanında  Keçibdir.
4)  H ürm üz  boğazı 
k
İ, 
Ə rəbistan  ilə  İra n   arasın d ad ır.
5)  Balıq boğazı  Ki,  H in d istan ın  cənubunda vaqedir.
6)  M alaqa boğazı 
k
İ,  H indi-Çinin  cənubundadır.
7)  Form us  boğazı 
Ki, 
Çin  dövləti  ilə  Form us  adası 
arasm d ad ır.
8)  Q ura  boğazı  Qura  şibhi-cəzirəsilə  Y aponiya  ara- 
sındadır.
,9)  T raqay  boğazı 
k
İ,  Saxalin  adası  ilə  M ancuriya 
arasında;
10)Behrəng  boğazı  Ki,  A sia  ilə  AmerİKa  arasın d a  v a­
qedir.
A siya  qitəsində  neçə  məşhur  nəhr  vardır  və 
isim ləri  nədir?
A siya  qitəsində  on yeddi  m əşhur  n əh r v ard ır:
1) 
Ubey  (Obey)  nəhri;
2) 
Yenisey  nəhri;
3) 
Lena  n əh ri.  Bu  üç  nəhr  Sibiryadan  çıxıb,  bəh-
ri-M üncəm idi-şim aliyə  tÖKÜlür.
4) 
A m ur 
nəhri  M ancuriyadan 
çıxıb 
Oxoçqa 
(OxoçKa)  dənizinə  tÖKÜlür.
5) 
H avanhu nəhri:
6) 
K iyanq  nəhri.

3 u  
İKİsi  də 
Çin 
məmləKətindən 
çıxıb  bəhri-Ə sfərə 
töKülür.
7) 
Toğu  nəhri 
məmləKəti-məzburədən 
Çin 
dənizi- 
nə  axır.
8) 
Mənam  n əh ri  Hindi-Çindən  çıxıb,  Çin  dənizinə
• •  
n
 
9 П
toKulur.
9) 
B rahim aputra;
10)  Qanc  nəh ri.  Bu  İKİsi  də  H in distan d an   çıxıb,
Benqal 
KÖrfəzinə  tÖKÜlür.
11)  Sind  n ə h rid ir 
kİ, 
Ə fqanıstandan  və  Bəluçi- 
s t a n d a n   K eçib  Ü m m a n   K ö r fə z in ə   tÖKÜlür.
12)  Dəclə  və  F ərat  nəhrlərindən 
təşKİl 
olunan 
Ş əttül-ərəbdir  Ki,  A nadoludan  çıxıb,  Bəsrə  Körfəzinə
toKulur.
13)  Seyhun  nəhri;
14)  Ceyhun  n əh rlərid ir 
k
İ,  TürK İstandan  çıxıb 
U ral  gölünə  tÖKÜlür.
15)  A raz  və  K ü r  n əh rlərid ir 
Kİ, 
h ə r 
İKİsi 
birləşib 
R usiya  ilə  Ira n   hüdudundan 
Keçib 
bəhri-X əzərə  cərəyan 
edir.
16)  Y aşıl  irm aq;
17)  Qızıl  irm aq.  Bu 
İKİsi 
də  A nadoluda  D ursun 
d ağ larm d an   çıxıb,  bəhri-Siyaha axar,
A siya  qitəsində  neçə  m əşhur  göl  v a rd ır  və  isim ləri 
nədir?
A siya  qitəsində  on  m əşhur  göl v ard ır:
1) 
Ваука!  gölü;
2) 
Çanı  gölü  -  Sibiryada vaqedir.
3) 
Bəlxəş  gölü;
4) 
B alta  gölü;
5) 
P uyanq gölü.  Bu  İKİ  göl  Çin 
məmləKətindədir.
6) 
B əhri-X arəzm   deyilən A ral  gölü;
7) 
tra n  məmləKətində  U rm iya  gölü;
8) 
Ə fqanistanda Zərə  gölü;
9) 
A nadoluda Van  gölü;  .
10)  Ə rəbistanda L u t gölüdür.
A siya  qitəsində  m əşhur  adalar  neçədir  və  isim ləri 
nədir?
A siya  qitəsində  m əşhur  adalar b u n lard ır:
-  Bəhri-m ühiti-M üncəm idi-Şim alidə  Sibiryayi-cədid
a d a sı;

- 
B əhri-m ühiti-K əbirdə  Yaponiya  cəzayi-müctəmə- 
əsi, 
LivKib 
adası,  OxoKça  dənizində  Saxalin  adası,  Çin 
məmlƏKətinin 
şərq  cəhətində  Form usen  adası,  cənub  tə- 
rəfində  H anyan  adası,  Benqal  dənizində  A ndm an  və  Ni- 
Kobar 
adası, 
H in d istan ın  
cənubunda 
Seylon  və  yaiıiKİ 
Sərəndib  adası,  qərb  cəhətində  Bombey  adası,  cənub  tə- 
rəfində  Laqdiv  adası və  M aldiv adaları,  Bəsrə 
KÖrfəzində 
Bəhreyn  ad aları,  bəhri-Səfiddə  Qibris  adası.  R adusen, 
Sisyam ,  Saqqız,  M ədüllü, 
StanKÜy. 
Bu 
axırdaKi 
beş 
adaya  S puradi-şərqi  deyilir.
A siya  qitəsində  neçə  yarım   ada  v ard ır?  H ansılar-
dır?
A siya  qitəsində  dörd  böyÜK  və  dörd 
k İ ç İ k  
şibhə- 
cəzirə,  yəni  yarım ada  v ard ır.  BöyÜKİərinin  b irin cisi 
A nadoludur.
2)  Ə rəbistan;
3)  H indistan;
4)  Hindi-Çin.
KiçİKİərinin  b irin cisi  H in d istan ın   qərbində  Gəcərat 
yarım adası;
2)  H indi-Ç inin  cənubunda Malaqa;
3)  Çinin  şərqində  Qura;
4) 
Sibiryada KamçatKa  yarımadasıdır.
A siya  qitəsində  m əşhur  neçə  b u ru n   v ard ır?  Hansı- 
lard ır?
A siya  qitəsində  yeddi  m əşhur b u ru n   v ard ır:
1)  S ibiryanm   şim alında  ÇelvisKİn;
2)  Behrəng boğazınm   üzərindcə  Şərq burnu;
3) 
KamçatKa adasında LopatKa burnu;
4)  M alaqa  y an m ad asım n   cənubunda  R um aniya 
b u rn u ;
5)  H in d istan ın   cənubunda  Q um urin b u rn u ;
6)  Ə rəbistanın  cənubunda Babül-məndəb  bu rn u ;
7)  Ə rəbistanın  şərqi-cənubunda  R əsül-hədid  və 
yairiKİ  H ədid b u rn u  vaqedir.
A siya  qitəsində  neçə  silsileyi-cibal  v a rd ır?   Hansı- 
la rd ır və isim ləri  nədir?
A siya qitəsində  on  dörd  silsileyi-cibal  v ardır:
1) 
XJral  d ağları  ru s  A vropası  ilə  ru s   A siyası,  yəni 
Sibrya  arasm da;

2)  Qafqaz  d ağları 
k
İ,  bəhri-X əzərdən  bəhri-Siyaha 
Kimi  çəKİlibdir. 
Qafqaz 
dağlarınm  
ən  uca 
m əhəlli 
Elbu- 
ru s   təpəsidir.  Bu 
İKİ  silsilən in  
bəyanı  A vropa  qitəsində 
z İK r 
olunubdur.
3)  Qafqazda vaqe  A ra ra t və 
yainKİ 
A ğ rı  dağıdır.
4)  A nadoluda vaqe  olan  cəbali-Lübnan;
5)  D urus  silsiləsi;
6)  Ə rəbistanda vaqe  olan  cəbəli-Üora;
7)  A nadolu  ilə  Iran   məmləKətinin  arasın d a  guhi- 
Əlvənd;
8)  Ə fqanistanın  şim al  tərəfində  HinduKeş  dağları;
9)  TürKİstan  ilə  Çin  arasın d a  guhi-B illur;
10)  Çin  ilə  H in d istan   arasın d a H im alay  dağları;
11)  Çin 
məmlƏKətində 
T ranşan  dağları;
12)  Çin  ilə  Sibirya  arasında A ltay  d a ğ la n ;
13)  Stanovi  dağları;
14)  Sibiryada vaqe  olan  Zablovnovi  d ağları.
A siya  qitəsində  neçə  yanar  dağ var?
A siya  qitəsində  KamçatKa  yarım adasında  və  Yapo- 
niya  adalarında,  xüsusən  N ifon  adasında  və  bəhri- 
m ühiti-H indidə  A ndam an  cəzayirində  m ütəəddid  (müx- 
təlif)  y an ar  dağlar  v ard ır.

MƏQALƏLƏR

QAZET,  YAXUD  QƏZETƏ  NƏDİR?
Bu 
suala 
h ər 
m illət  içində 
cavab  verən  çox  olur. 
Yəni  nəiıiKİ  yalnız 
qazet  Kəlməsini 
m əna 
edib,  cavab 
verməKİə? 
X eyir,  bəİKƏ  m ənasınm   zim nində  b u n u n   şərh 
və  bəyanma  m əxsus  və  fayda  və  m ühəssinatına  dair  ne- 
çə-neçə 
m ÜK əm m əl 
risalələr  və  nə 
qədər 
m üfəssəl  məqa- 
lələr yazılıb 
və  sual 
məqamında 
da yenə yıla b ilir.  Amma 
müsəlmanlara 
arasında, 
ümumən, 
İra n  
və 
Qafqaz 
müsəl- 
manlarınm  içində 
xüsusən 
qazet 
K əlm əsini 
sair 
Kəlmələr 
Kİmi 
itminani-qəlb 
və 
səfayi-xatir 
ilə  zİKr  etməK 
olmaz.
Qəzetənin  m ənfəəti  və  lüzum u  barəsində  söhbət 
açm aq  iştib ah  
və 
işKaldan  xali  qalm az.  Y əqindir 
kİ,  о 
söhbət  ax ırd a  m üstəm e  və  m üxatəblərin 
təərrüz  və  Ki- 
nayələri  ilə  xətm   olunar.  M əgər iıiKİ  bu  qədər  əhali  için- 
də  əqəlli-qəlil,  yəni  m indən  b ir  adam   ta p ılır 
k İ ,  
qəzetə 
oxum ağa  adət  edib  və  onun  lüzum una  b ərx ü rd   və  istifa- 
dəsinə  m ayil  və  nayil  olublar.  O nlara  da 
cam aat  bir 
özgə  nəzər  ilə  b ax ırlar.  Bəzisınə  deyirlər 
kİ, 
bu  xandır, 
b ir  p arasın a  bu  da  bəydir.  B ir  özgəsinə  bu  da  qulluqçu- 
d u r,  bu  da  u çiteld ir,  bu  da  firəngim aabdır,  b u n u n   da 
əqidəsi  x arab d ır,  bu  da  lam əzhəbdir,  nədir,  nədir.
X ülasə, 
uzun  bir  mərİKƏ...  və 
illa 
yerdə 
qalan  əha- 
linin  hamzsı  qəzetədən  rugərdan 
olub  və  bəİKƏ 
qazet 
Kəlməsindən  tənəffür  edirlər. 
Bu  günə 
müsəlmanlar  ara- 
sında 
ərəbi 
olsun,  farsi  olsun,  türKİ  olsun,  adına 
k İ ,  
qa­
zet 
dedin, 
iş  tamamdır. 
Ondan 
sonra 
h ə r  nə  desən 
mə- 
həlli-etina 
və 
layiqi-təvəccöh  deyildir.
Qazet  almaq,  qəzetə  oxum aq  üləm a 
m ülahizəsində 
K üfrdür.  Tüllab  nəzərində  günah,  tü ccar  içində  təzyin- 
övqat,  əsnaf  arsın d a  ləğviyyat  və  avam   yanm da  lap  heç 
zaddır. 
Özgə  y erləri 
bilm irəm . 
Hələ  bu 
tərəflərd ə  b ir 
pa­
ra   alim num a  nadan 
tələbələrin 
nəzərində 
(kİ 
zatən 
türK 
oğlu 
türK dür) 
türKİ  dilində  hər  nə  yazılrm ş  olsun  şaya- 
n i-etin a 
deyildir. 
Qəzetə 
kİ, 
olsa,  pənah 
bər 
Xüdaü
H əm çinin  onun