M. E. Mamarajabov, R. N. To’rayev zamonaviy dasturlash tillari

9.
strip(), rstrip() va lstrip() metodlari 
Bu metodlar matnning boshi va oxiridagi bo'sh joylarni olib tashlaydi. 

lstrip() — matn boshidagi bo'shliqni, 

rstrip() – matn oxiridagi bo'shliqni, 

strip() — matn boshi va oxiridagi bo'shliqlarni olib tashlaydi 
ism= “ Avaz ” 
print (“boshliq”+ism.lstrip()+ “boshliq”) 
print (“boshliq”+ism.rstrip()+ “boshliq”) 
print (“boshliq”+ism.strip()+ “boshliq”) 
print (“boshliq”+ism+ “boshliq”) 
boshliqAvaz boshliq 
boshliq Avazboshliq 
boshliqAvazboshliq 
boshliq Avaz boshliq 
10. replace()
 berilgan qiymatni ma’lum belgisini almashtiriradi. 
a= “Abdullayev Olim” 
print (a.replace(“O”, “A”)) 
Abdullayev Alim 

---

41 
11. format()
 belgilangan qiymatlarni satrga qo’shadi 
a= “Abdullayev Olimning {} da”
b=25 
print (a.format(b)) 
Abdullayev Olimning yoshi 25 da 
Matnlar bilan ishlaydigan metodlar ko'p. Ularning ba'zilari bilan kelajakda 
yana tanishamiz, to'liq ro'yhatni esa quyidagi sahifada ko'rishingiz mumkin. 
Metodlar o'zgaruvchi ichidagi asl matnni o'zgartirmaydi! 
Metod 
Tavsif 
capitalize()
 
Birinchi belgini katta harfga o'zgartiradi 
casefold()
 
satrni kichik harfga o'zgartiradi 
center()
 
Markazlangan qatorni qaytaradi 
count()
 
Belgilangan qiymat satrda necha marta sodir bo'lishini 
qaytaradi 
encode()
 
Satrni kodlangan versiyasini qaytaradi 
endswith()
 
satr belgilangan qiymat bilan tugagan bo'lsa, haqiqiyni 
qaytaradi 
find()
 
qatorni belgilangan qiymatni qidiradi va topilgan 
joyning holatini qaytaradi 
format()
 
Belgilangan qiymatlarni satrda berilgan sonni qo’shadi 
format_map() 
Satrda ko'rsatilgan qiymatlarni formatlaydi 
index()
 
belgilangan qiymatni qidiradi va topilgan joyini 
qaytaradi 
isalnum()
 
Agar satrdagi barcha belgilar alfboda bo'lsa, True 
qiymatini qaytaradi 
isalpha()
 
Agar satrdagi barcha belgilar alfboda bo'lsa, True 
qiymatini qaytaradi 

---

42 
isdecimal()
 
Agar satrdagi barcha belgilar o'nlik bo'lsa, True 
qiymatini qaytaradi 
isdigit()
 
Agar satrdagi barcha belgilar raqamli bo'lsa, True 
qiymatini qaytaradi 
isidentifier()
 
satr identifikator bo'lsa, True-ni qaytaradi 
islower()
 
Agar satrdagi barcha belgilar kichik bo'lsa, True 
qiymatini qaytaradi 
isnumeric()
 
satrdagi barcha belgilar sonli bo'lsa, True qiymatini 
qaytaradi 
isprintable()
 
Agar satrdagi barcha belgilar bosma bo'lsa, True 
qiymatini qaytaradi 
isspace()
 
Agar satrdagi barcha belgilar bo'sh joy bo'lsa, "True" 
qiymatini qaytaradi 
istitle()
 
Agar satr sarlavha qoidalariga amal qilsa, True 
qiymatini qaytaradi 
isupper()
 
Agar satrdagi barcha belgilar katta harf bilan yozilsa 
True qiymatini qaytaradi 
join()
 
Satrning oxirigacha takrorlanadigan elementlarga 
qo'shiladi 
ljust()
 
Satrning chapga asoslangan versiyasini qaytaradi 
lower()
 
satrni kichik harfga aylantiradi 
lstrip()
 
bo’shliqni chap tomondan kesadi 
maketrans()
 
tarjimalarda foydalanish uchun tarjima jadvalini 
qaytaradi