M əsləhətçi: C. Q. Nuriyev. Elm V ə Təhsil Mərkəzi «Təfəkkür»

4.2. 
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ XARİCİ TİCARƏT 
KONSEPSİYASI VƏ XARİCİ TİCARƏT SİYASƏTİ 
Dövlət müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsi, ölkələrin bir- 
birind
ən asılılığının getdikcə güclənməsi, bazar iqtisadiyyatına 
keçidlə əlaqədar olaraq meydana çıxan problemlərin 
mürəkkəbləşməsi, hər şeydən əvvəl milli iqtisadiyyatın 
formalaşması və ölkənin beynəlxalq əmək bölgüsündə iştirakı 
respublikanın xarici iqtisadi fəaliyyətinin konseptual əsaslarının 
işlənib hazırlanmasından asılıdır. 
Qeyd etm
ək lazımdır ki, müasir dünya təcrübəsinin və 
bütövlükdə, beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin nəzəri əsaslarının 
sistemli t
əhlili yuxarıda gəldiyimiz qənaətin obyektiv xarak 
247 

---

ter daşıdığmi ^göstərir. Xarici ticarət xarici iqtisadi əlaqələrin 
realizasiyasının əsas mexanizmi kimi çıxış edir. 
Beyn
əlxalq iqtisadi münasibətlər sistemində sərhədlərin 
getdikc
ə silinməsi texnologiya, nəqliyyat və rabitə sferalarında 
baş verən əsaslı keyfiyyət dəyişiklikləri nəticəsində geniş təkrar 
istehsal 
sferasının başlıca fazaları olan İstehsal və mübadilənin 
daha sıx çulğalaşması prosesini sürətləndirməklə real fakt kimi 
meydana çıxmışdır. 
Bu gün İstehsal edilmiş mal və xidmətlərin əsas hissəsi 
xarici ticar
ət vasitəsilə bazara çıxarılır, ya da həmin məhsulların 
istehsalında xarici komponentlərdən İstifadə olunur. Son 40 il 
ərzində beynəlxalq mal dövriyyəsi 15 dəfə, İstehsal isə cəmi 6 
d
əfə artmışdır. Bundan başqa, 10 il ərzində (1984-1993) xarici 
investisiyalar 4 d
əfə artaraq il ərzində 200 mlrd, dollara çat- 
mışd^^°
Az
ərbaycan 
Respublikasının 
potensial 
imkanları 
baxımından «kiçik ölkə» olduğunu, yəni nəinki dünya bazarında, 
h
ətta regional bazarlarda belə mövcud situasiyaya təsir etmək 
imkanının yoxluğunu, əksinə, özünün bütövlükdə iqtisadi 
f
əaliyyətinin təşkili və inkişafında real vəziyyətə uyğunlaşmaq 
m
əcburiyyətində qaldığını qəbul ediriksə, onda ölkənin xarici 
ticar
ət konsepsiyasının formalaşdırılmasında göstərilən cəhətləri 
n
əzərə almaq və onu qlobal kontekstdə araşdırmaq lazım gəlir. 
Bu baxımdan xarici ticarət konsepsiyası inkişaf mərhələ- 
rin
ə uyğun olaraq iki dövr üçün işlənib hazırlanmalıdır: 
1) 
keçid dövrünün xarici ticarət konsepsiyası; 
2) 
real bazar dövrünün xarici ticarət konsepsiyası.