M. H. Ahmedov, M. R. Shermatov
Qishloq qaldirg‘ochi – Hirundo rustica L
Yüklə 1,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Qishloq qaldirg‘ochi – Hirundo rustica L.
Chumchuqsimonlar turkumining qaldirg„ochlar oilasiga kiradi. O„rta Osiyoning baland tog„ va sahrolardan tashqari qariyb hamma
joylarida uchraydi. Bularning patlari va yelkasi qora, bo„yni qo„ng„ir-qizg„ich, qorin tomoni
oqish yoki
qo„ng„irroq ko„rinishga ega bo„lib, jig„ildonida qora yo„llari bor. Farg„ona vodiysiga mart oyining
oxiri va
aprel oyining
boshlarida uchib
kela boshlaydi. Avgust, sentyabr oylarida uchib ketadi. Qishloq
qaldirg„ochi odamlar
yashaydigan joylar bilan bog„langan. Bular qishloq va shahardagi uylarga hamda boshqa qurilishlarga loydan guvalakchalar yasab so„laklari bilan ilashtirib uyalar quradi. Uyalarini mustahkam bo„lishi uchun qil va somonlarni ishlatadi. Uyalari quriganda ancha mustahkam bo„ladi. Uya qurishda erkak va makiyonlari ishtirok etadi. Uyalariga 4-7 ta tuxum qo„yadi. 12-14 kun atrofida tuxum bosadi va bolasini 20 kun uyalarida boqadi. Bolalari uchirma bo„lganidan keyin ham bir necha kun boqadi. Keyinchalik bolalari mustaqil hayotga o„tadi. Kattalari yana tuxum qo„yishga kirishadi va avgust oylarida uchirma qilib chiqaradi. So„ngra qaldirg„ochlar gala bo„lib to„plana boshlaydi. Galalari bir necha yuzlab, hatto minglab sonlarni hosil qiladi. Hindiston va Afrikaga qishlash uchun sentyabr- oktyabr oylarida uchib ketadi. Bular havoda uchib yurib, pashsha, chivin, qo„ng„iz, kapalaklarni chaqqonlik bilan tutib yeb xo„jalikka katta foyda keltiradi. Qadim zamonlardan insonlar mehrini qozongan qushlardan biri hisoblanadi. Insonlar qaldirg„ochlarga ozor bermaslikka harakat qiladi.
Yüklə 1,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|