M. L. Tursunxodjayev Tashkent davlat texnika universiteli

Nazorat uchun savollar
1. Logistika konsepsiyasining tashkil etuvchilari nimalardan iborat?
2. Tizimli yondashish tamoyilini amalga oshirishga nimalar kiradi?
3. Iqtisodiy kompromiss (kelishuv)lar asosida qarorlar qabul qilishni qanday
tushunasiz?

---

4. Butun logistik zanjir davomida xarajatlar hisobotiga nimalar kiradi?
5. Logistikaga korxonaning raqobardoshiigini oshiruvchi omillari nimalarda
namoyon bo'ladi?
6. Logistikaning asosiy maqsadlari va ularni amalga oshirish mohiyati hamda
ahamiyatini tushuntirib bering.
7 Logistika tizimi va unga kiruvchi tizimostilaming tarkibi nimalardan iborat?
8. Korxonaiarda logistika va marketingning tutgan о ‘mini tushuntirib bering.
9. Logistika va ishlab chiqarishni rejalashtirish qaysi omillarga ko'proq bog'liq
bo ‘ladi?
10. Logistikada tizim tushunchasi va uning qanday turlari mavjud?

---

I ll BOB. LOGISTIKADA MATERIALLARNI
BOSHQARISH VA TASHKIL QILISH
Reja:
1. Moddiy oqim tushunchasi va uning harakatlanish sxemasi.
2. M oddiy oqimlarni boshqarish tizimlari.
3. M oddiy oqim lar harakatlari sxemasining ta'rifi.
4. Korxonalarning tashkiliy tuzilmalari va ulam ing logistika tomonidan
boshqarish xizmatlari.
5. Logistik boshqaruvni tashkil etish.
3.1. Moddiy oqim tushunchasi va uning
harakatlanish sxemasi
Moddiy oqim xomashyoning birinchi manbayidan oxirgi iste’­
molchigacha yetib borgunigacha bir qator ishlab chiqarish bocg‘in- 
laridan o ‘tadi. Bu bosqichda moddiy oqimni boshqarish o‘ziga 
xos ko'rinishga ega bo‘lib, u ishlab chiqarish logistikasi deb 
nomlanadi.
Ishlab chiqarish logistikasining o‘rganish obyekti bo‘lib ichki 
ishlab chiqaruvchi logistik tizimlar hisoblanadi, bular: sanoat 
korxonalari, omborxonalarga ega bo‘lgan ulgurji savdo korxonalari; 
yuk stansiyalari va boshqalar.
Ichki ishlab chiqaruvchi logistik tizimlarni makro va mikroda- 
rajada ko‘rib chiqish m um kin. M akrodarajada ichki ishlab 
chiqaruvchi logistik tizimlar. makrologistik tizimlarning elementlari 
sifatida qabul qilinadi. Ular bu tizimlarning ishlash tezligini 
belgilaydi va moddiy oqimlarning manbayi sifatida xizmat qiladi.
Mikrodarajada ichki ishlab chiqaruvchi logistik tizimlar m a’lum 
butunlikni, birdamlikni tashkil etuvchi o‘zaro bog‘langan tizim 
ostilaming kompleksini tashkil etadi. Bu quyidagi tizimostilar: 
xarid qilishni tashkil etish, omborlaming ishi, transport — ombor, 
ishlab chiqarishda materiallar harakatini boshqarish, mahsulot 
sotishni tashkil etish va boshqalar. Ular moddiy oqimning tizimga
35

---

kirishini, uning ichida harakatlanishini va tizimdan chiqib ketishini 
ta ’minlaydi.
Ishlab chiqarish logistikasining asosiy vazifasi korxonada moddiy 
oqimlarni boshqarishning integrallashgan tizimini tashkil etishdan 
iborat. Sanoat korxonasida moddiy oqimni boshqarish moddiy va 
axborot oqimlarini mahsulot ishlab chiqarish nuqtasidan iste’mol 
nuqtasiga o‘tkazish bilan band bo‘lgan ishlab chiqarish bo‘lin- 
malariga maqsadga yoiialtirilgan ta’sir o ‘tkazish jarayonidan 
iborat.
Boshqaruv qarorlarini qabul qilish ishlab chiqarish buyurt- 
m alarining bajarilishi, resurslar va iste’mol talabi haqidagi 
m a’lumotlar asosida amalga oshiriladi (3.1-rasm).