M ü n d ə r I c a t

 

2.8.   Vermikultura və biohumus. Hazırlanması və 

 tətbiqinin  ekoloji aspektləri 

 

2.8.1. Vermikulturanın xarakteristikası 

Kənd təsərrüfatı ekologiyasının qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri 

biogeosenoji örtüyün və onun ayrılmaz hissəsi olan aqroekosistemlərin har-

monik  inkişafının  optimal  sxeminin  yaradılmasıdır.  Əgər  son  15-20  ilin 

nəticələrini obyektiv qitymətləndirsək, kənd təsərrüfatı istehsalının məhsul-

darlığını  yüksəltməyin  çətin olduğunu  görərik. Bunun birinci  səbəbi-antro-

pogen texnologiyalarla ekoloji sistem qanunları arasında dərin uyğunsuzluq 

olması, bu və ya digər təbii komplekslərində tətbiq olunan texnologiyaların 

təsirinin qiymətləndirilməsinin olmamasıdır. Torpağa bu cür münasibət çox 

qədimlərdən mövcuddur. Hazırda onun məhsuldarlığında proqress var, eyni 

zamanda  bu  məhsuldarlığın  daimi  mənbələrinin  dağılmasının  proqressi  də 

mövcuddur. Qəbul etməmək olmaz ki, bu tezis bizim zəmanəmizdə öz əhə-

miyyətini  itirməyib,  əksinə,  kifayət  qədər  geniş  təsdiqini  alıb,  çoxplanlı 

neqativ ekoloji hadisələrdə reallaşıb. 

Yuxarıda  deyilənlər  aqroekosistemlərdə  məhsuldarlıq  prosesinin  sis-

temli  idarəolunmasının  vacibliyindən  danışır.  Bunun  əsasını  qoyan  təbii 

(biotik və  abiotik) sistem  əmələ  gətirənlərin mövcud uçotu,  onların funksi-

---

210 

 

yalarının  və  inkişafının  xüsusiyyətlərinin  savadlı  qiymətləndirilməsidir. 

Məhsuldarlıq  prosesi  əlbəttə  çox  mürəkkəb  dinamik  sistemmdir.  Hansı  ki, 

qarşılıqlı əlaqədə olan ayrı-ayrı yarımsistemlərdən 600 fərd yaşayır, onda 1 

ildə qurdların emal etdiyi torpaq 400-600 t/ha olar. 

Qurdların  təbii  şəraitdə  yaratdıqları  kaprolitlərin  miqdarı  nəhəngdir. 

Moskva  ətrafında,  məsələn  çoxillik  otların  tarlasında  boz  torpaqlarda  (180 

qurd 1 m

2

-də) 1 ildə 53 t/ha karolit formalaşır. Orta Asiyada N.A.Dimonun 

fikrincə 1 m

2

-də 150 fərd olmaqla illik kaprolit məhsulu 120 t/ha-ya çatır.