M ü n d ə r I c a t

Azərbaycanın kənd təsərrüfatı yerlərinin torpaq 

 örtüyünün strukturu 

 

Torpaqlar 

           Ümumi sahədə xüsusi çəkisi, % 

k-t yerləri 

əkin yerləri 

Podzol və çimli- podzol 

12,3 

14,7 

Çimli və çimli-podzol 

2,4 

1,4 

Boz və qonur meşə 

11,8 

14,9 

Qaratorpaqlar 

42,9 

52,6 

Şabalıdı 

12,8 

10,6 

Şoran və şorakət 

7 

3,4 

Vadilər 

4,9 

0,6 

Digər torpaqlar 

5,9 

1,8 

 

Cədvəl 3.2 

Torpaqların kateqoriyalar üzrə paylanması 

 

Torpaqların aqroekoloji qiymətləndirilməsinin müasir nəzəriyyəsi aşa-

ğıdakıları  əhatə  edir:  bitkinin  aqroekoloji  tələbatı  -  torpağın  aqroqiy-mət-

ləndirmə meyarı kimi; ərazinin landşaft-ekoloji analizi; torpağın aqroekoloji 

qiymətləndirilməsi;  ağır  metallarla  çirklənmiş  torpaqların  aqroekoloji  qiy-

Torpaqların kateqoriyası 

           Sahələr 

Mln ha  %-lə 

Kənd təsərrüfat yönümlü 

406 

3,8 

Yaşayış məntəqələri 

187 

1,1 

Sənaye, nəqliyyat, kommunikasiya 

17,3 

1 

Xüsusi mühafizə olunan ərazilər 

32 

1,9 

Meşə fondu 

1096,8 

64,1 

Su fondu 

27,8 

1,6 

Ehtiyatda olan 

11,2 

6,5 

---

319 

 

mətləndirilməsi; radionuklidlərlə çirklənmiş torpaqların aqroekoloji qiymət-

ləndirilməsi; torpaqların fitosanitar və sanitar qiymətləndirilməsi; lad.aft  və 

aqrolandşaftların  davamlılığının  qiymətləndirilməsi  və  onların  antropogen 

təsirlərdən dəyişməsi (Кирюшин В.И., 1996). 

RF-da 50 mln ha-dan artıq  kənd təsərrüfatına yararlı torpaq su və kü-

lək eroziyasına məruz qalmışdır. Bundan əlavə, 66 mln ha eroziya təhlükəsi 

olan  torpaqlardır.  Su  eroziyası  yalnız  torpağın  humus  qatını  yuyub  apar-

maqla məhdudlaşmır, bu həm də intensivliyi 80-100 min.ha/il olan yarğan-

ların  yaranmasına,  bulaqların,  su  hövzələrinin,  çayların  lilləşməsinə  səbəb 

olur.  Nəticədə  kiçik  və  orta  çayların  cəmi  axınınları  hər  il  azalır,  məsələn, 

Yuxarı  Don  hövzəsində  0,2%,  Orta  Donda  0,4-0,45%.  Ərazinin  səhra-

laşması  Rostov vilayətində, Kalmıkiyada, Stavropol  ölkəsində, Zabaykalda 

üzə çıxır. Kənd təsərrüfatı yerlərində digər deqradasiya torpaqlarının xarak-

teristikası və intensivliyi cədvəl 3.3-də verilmişdir.   

Cədvəl 3.3