M ü n d ə r I c a t

4.2.  Ərzaq sənayesi müəssisələrindən çirkləndirici maddə və çirkab 

suların çıxımının qiymətləndirilməsi 

İstaehsalatda 1980-ci ilin normalarına əsasən, şəkər tozu - 2,49 m

3

/ton, 

çörək  -  bulka  məmulatları  -  4,33  (30  t/sutka  gücündə  zavodda);  makaron 

məmulatları - 10,98 (105 t/sutka gücündə zavodda); preslənmiş mayalarda - 

195,5; kvas-suslası konsentratı - 54,85; kartof kraxmalı - 15,7. 1000 dekalitr 

markalı  şərab  materialları  almaq  üçün  tələb  olunur:  təmiz  su  sərfi  -  58,05 

m

3

;  araq  -  84  m

3

;  dəndən  çıxarılan  spirt  –  1756  m

3

,  o  cümlədən  artezian 

suyu - 479 m

3

;  soloda - 19,8 m

3

 pivə - 109,2 m

3

 çörək kvası - 20,3 m

3

 alko-

qolsuz içkilər (qazlı) 61,96 m

3

 ərzaq sənayesində sərf olunan suyun ümumi 

tələbatının 30% - i spirt zavodlarının payına düşür (Yarovenko V. L., 2002).  

Su  qanunvericiliyinin  əsaslarının  tələbatlarına  uyğun  olaraq  ərzaq 

sənayesi müəssisələrinin su təchizatı sistemi dövrü (qapalı) olmalıdır, başqa 

sözlə həm bütün müəssisənin, həm də qalan sahələr və şəxslər üçün qapalı 

dövriyə  kimi,  həm  də  qalan  sahələr  və  sexlər  üçün  qapalı  dövriyyə  kimi 

funksiyalaşmalıdır.  Su  təchizatının  qapalı  dövriyəsini  həyata  keçirmək 

mümkün  olmadıqda  biristiqamətli  axın    tətbiq  olunur.  Su  təchizatının  belə 

sistemi çörəkbişirmə müəssisələrində və makaron sənayesində işlədilir. 

---

386 

 

Məhsul alınması  prosesində  çirkab sular  yaranır  hansı  ki,  sərti  olaraq 

təsərrüfat-  məişət  və  istehsalat  sularına  bölünür.  Axınların  çirklənmə  dərə-

cəsi quru maddə qarğıdalı və asılı maddəyə, oksigenə bioloji tələbata (OBT) 

və oksigenə kimyəvi tələbata görə (OKT), qoxusuna, şəffaflığa və pH-a görə 

təyin olunur. Ərzaq sənayesinin çirkab sularının xaralteristikası cədvəl 4.11 

də verilmişdir. 

                                     

Müəssisə 

Məhsul 

vahidi 

Su təchizatı 

sistemi 

Su hövzəsinə axıdılan çirkab 

suyun məhsul vahidinə düşən 

miqdarı, m

3

 

Təmizlənməyə gedən 

Cəmi 

Istehsalat 

Məişət  

Çörək  zavodu  istehsal 

gücü (t/gün)  

1 ton 

çörək-

bulka 

məmulatı 

Bir istiqamətli 

axın 

 

 

 

136 

0,83 

0,3 

1,13 

30 

2,87 

0,98 

2,87 

Konditer  sexli  çörək 

zavodu,  istehsal  gücü 

(t/gün) 

 

Həmçinin 

 

Həmçinin 

 

 

 

65 

1,7 

0,79 

2,49 

40 

1,93 

1,21 

3,14 

Makaron  fabriki  isteh-

sal gücü, (t/gün) 

 

1t 

makaraon 

 

Həmçinin 

 

 

 

70 

1,73 

0,38 

2,11 

105 

4,66 

0,67 

5,33 

Maya zavodu 

1t 

preslən 

miş maya 

Sonra  istifadə 

olunan  dövri, 

bir  istiqamətli 

su təchizatı 

 

45 

 

0,5 

 

170,5 

 

Çirkab  suların  su  hövzələrinə  atılması  çirkləndirici  maddələrin  axın-

larda  tam  oskidləşməsi  uzun  müddətdə  baş  verir,  buna  görə  də  5  sutkalıq 

oksigenə tələbatı təyin edirlər (OBT

5

), 20 gün ərzində oksidləşmə tam başa 

çatmış hesab olunur (OBT

20

). OBT

5 

uzun müddətdə təyin olunduğundan çox 

vaxt  oksigenə  kimyəvi  tələbatdan  istifadə  (OKT)  olunur  –  1l  çirkab  suda 

olan  üzvi  birləşmələrin  bixromat  və  ya  kalium  permanqanat  məhlulunda 

oksidləşməsi üçün lazım olan oksigenin mg-la miqdarıdır.