M. Z. Islomova farmatsevtika ishini tashkil qilish

Qalbaki dori vositalari to‘g‘risida tushuncha
Jahon 
sog‘liqni 
saqlash 
tashkiloti 
ma’lumotlariga 
ko‘ra, 
qalbakilashtirilgan dori vositalari dunyoning deyarli barcha mamlakatida 
aniqlangan. 1992-yil Jahon sogdiqni saqlash tashkiloti bilan xalqaro 
farmatsevtik ishlab chiqaruvchi firmalar assotsiatsiyasi hamkorlikda 
o‘tkazgan dori vositalarini qalbakilashtirish muammolariga bag‘ishlangan 
1-xalqaro anjumanda “qalbaki dori vositasi” tushunchasiga ta’rif berildi.
“Qalbaki dori vositasi 
- bu oldindan ko‘zda tutilgan holda va aldov 
yo‘li bilan chinligi / yoki olinish manbalari bo‘yicha yolg‘on yorliqlar 
bilan ta’minlangan farmatsevtik mahsulotdir”. Qalbakilashtirish nafaqat
128

---

original vositalar, balki generik dori vositalariga ham taalluqli boMishi 
mumkin. Qalbaki dori vositalariga kerakli ingredientli yoki boshqa 
ingredientli, aktiv ingredienti yo‘q bo‘lgan yoki keragidan kam miqdorda 
aktiv ingredient saqlagan hamda qalbaki qadoqlangan dori vositalari 
kiradi.
Farmatsevtik bozor tizimiga qalbaki mahsulotlarning kirib kelishi 
natijasida quyidagi nojo‘ya holatlar kuzatilishi mumkin:
- Dori vositasi tarkibida asosiy ta’sir qiluvchi moddaning kam miqdorda 
boMishi yoki umuman boimasligi natijasida bemor organizmida tegishli 
farmakoterapevtik ta’sir vujudga kelmaydi.
- Agar vosita tarkibida yorliqda ko‘rsatilmagan ta’sir qiluvchi modda 
bo‘lsa saqlasa, bemor organizmiga salbiy ta’sir qiluvchi zaharli yoki 
keraksiz biologik faol moddaning tushib qolishiga olib keladi.
- Rasmiy ishlab chiqaruvchilar va ularning mahsulotiga nisbatan 
ishonchning susayishi kuzatiladi.
- Ishlab chiqaruvchi firmalar va davlat muassasalariga iqtisodiy zarar
yetadi.
Qalbakilashtirilgan dori vositalarining tasniflanishi
O'zbekiston Respublikasiga kirib kelgan va sotilgan qalbaki dori 
vositalari ishlab chiqarilish sharoitlariga ko‘ra 6 guruhga boMinadi: