Maddany ň gurlu

s
t
.

or 
=
150
3
50
km
sagat
km
sagat
=
.
Tapmaly

or
= ?
Jogaby:
50.
2. Suw täze gazylan ýapdaky suw bir deň akýar. Suwuň akyş 
tizligi 1,5
m
s
. Suwa taşlanan kiçi çöp 20 sekuntda näçe aralygy geçer
B e r l e n :
F o r m u l a s y:
Ç ö z ü l i ş i :

= 1,5
m
s
t
= 20 s

=
s
t
, mundan
s = 

∙ 
t.
s
= 1,5
m
s
∙ 20 s = 30 m.
Tapmaly
s
= ?
Jogaby: 
30 m.

---

50
1. Deň ölçegli hereket tizligi diýende näme düşünilýär?
2. Jisimiň hereketl wagty we tizligi mälim bolsa, deň ölçegli 
hereketlenip geçilen ýol nähili anyklanýar?
3. Nähili herekete deň ölçegsiz hereket diýýäris?
4. Jisimiň ortaça tizligi nähili anyklanýar?
3-nji gönükme
1. Haýsy ýagdaýda hereketlenýän serişdäni material nokat diýip 
garamak mümkin? a) awtomobil Samarkantdan Daşkende barýar; 
b) otly köprüden geçýär; c) Ýer öz okunyň daşynda aýlanýar. 
2. Welosipediň tigiri ballonyndaky howa giriziji gapajygynyň 
hereket traýektoriýasyny çyzyň. Bu nähili herekete girýär?
3. Ortaça tizligi 80
km
sagat
bolan otly 30 minutda näçe ýol geçer? 
(
Jogaby:
40 km.)
4. 1
km
sagat
ulumy ýa-da 1
m
s
mi? Jogabyňyzy esaslandyryň.
5. Nurata şäherinden Goşrabada awtobus 90 minutda barýar. Eger 
şäherleriň arasyndaky aralyk takmynan 90 km bolsa, awtobusyň 
ortaça tizligini anyklaň. (
Jogaby:
60 km/sagat.)
6. 54
km
sagat
näçe 
m
s
ga deň?
7. Tizligi 1,5
sm
s
bolan balykgulak 30 sm aralygy näçe wagtda 
geçer? (
Jogaby: 
20 s.)
8. Howa maglumatynda sekundyna 10 metr tizlik bilen şemal 
öwüsýär diýildi. Şemalyň tizligi 
km
sagat
larda aňladylsa näçä deň bolar?
9. Awtomobil 225 km aralygy 2,5 sagatda geçdi. Ortaça tizlik 
nämä deň? (
Jogaby: 
90 km/sagat.)
10. Bal arysy 2 sagadyň dowamynda bal ýygmak üçin 30 km 
aralygy uçup geçdi. Onuň ortaça tizligi nämä deň? (
Jogaby:
4,17 m/s.)
11
*
. Atly 46 km/sagat tizlik bilen bir obadan ikinjisine 2 sagatda 
ýetip bardy. Bu aralygy ortaça tizligi 0,5 km/sagat bolan pyşdyl näçe 
wagtda geçmegi mümkin? (
Jogaby:
184 sagat.)

---

51