Maddany ň gurlu

Amaly ýumuş
Şar şekilli kolbany alyp, suwdan dolduryň we onuň Gün 
şöhlelerini toplaýan häsiýetine gözegçilik ediň.
1. Adam nädip görýär?
2. Ýagtylyk hadysalary barada Biruny we Ibn Sinanyň aýdan 
pikirleriniň nähili derejede dogrudygy barada pikirleniň.
• Merkezi Amerikada 
Anableps
diýen balyk bar. Ol suwda hem, 
gury ýerde-de birmeňzeş görýär çemeli. Çünki ol suwuň üstünde 
uly gözleriniň ýarysy suwda, ýarysy bolan ýagdaýda ýüzüp gezýär.
52-nji TEMA
TEKIZ AÝNA
Aýna seretmedik adam bolmasa gerek. Oňa seredip nämäni 
görýäris? Aýnada biz öz şekilimizi we töweregimizdäki zatlary 
görýäris. Aýnadaky şekiliň ölçeg leri, zatlaryň ölçegi bilen bir hili 
bolýar. Aýna ýakynlaşsa şekil hem ýakynlaşýar, uzaklaşsak şekil 
hem uzaklaşýar. Diýmek, şekil aýnanyň üstünde däl, eýsem içersinde 
emele gelýär. Munuň sebäbi nämede? Bir tarapy kümüş bilen örtülen 
çüýşe plastina
 aýna
diýilýär. Zatlardan, predmetlerden serpilýän 
ýagtylyk aýna düşýär we onuň kümüşlenen gatlagyndan serpilýär. 
Ýagtylygyň serpilme kanu nyndan peýdalanyp, tekiz aýnada şekil 
emele getirmäge seredeliň (110-njy surat). Şekili emele getirmek üçin 
predmetden iki sany şöhle aýna ugrukdyrylýar. Bu şöhleler aýnanyň 
üstünden serpilme kanunyna görä serpilýär.
110-njy surat.
Serpilen şöhleler ters tarapa 
dowam etdirilse, predmetiň şekili 
aýnanyň arkasynda emele gelýär. 
Eger şekilden aýna çenli we aýna-
dan predmete çenli bolan aralyklar 
ölçense, olar deň bolup çykýar.
Aýnadaky şekilimize seredip, 
oňa sag elimizi uzatsak, suratymyz 

---

143
çep elini uzadýar. Diýmek, tekiz aýnada çep tarap bilen sag tarapyň 
ýeri çalşyp görünýär. Aýnadaky predmet özünden şöhle çykarmaýar. 
Şonuň üçin hem bu şekile