www.elmler.net -
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 61
61
61
61
61
61
61
61
61
6. Məntiqi əlaqəsi və bir-birilə sıx bağlı olan fakt və
hadisələr daha asan yadda saxlanılır. Çünki bu zaman
assosiativ təəssürat daha asan və sistemli olur. Burada sanki
əĢya və hadisənin elementlərinin yadda saxlanması bir-biri ilə
sıx bağlanır.
QarĢıya
qoyulan
məqsəddən
asılı
olaraq
yaddasaxlamanın qeyri-ixtiyari və ixtiyari növlərini qeyd
edirlər.
Qeyri-ixtiyari yaddasaxlama qarşıya məqsəd qoymadan duyub-qavradıqlarımızın yadda saxlanmasıdır. Çox vaxt bizə emosional təsir bağıĢlayan material qeyri
ixtiyari olaraq yadımızda qalır. Ġxtiyari yaddasaxlama isə
qarĢıya qoyduğumuz məqsədlə bağlı olur. Ona görə də ixtiyari
yaddasaxlamanı xüsusi mnemik iĢ kimi xarakterizə edirlər.
Ġxtiyari yaddasaxlamanın müvəffəqiyyəti, məhsuldarlığı
mnemik məqsədin xüsusiyyətindən asılı olur. Ġxtiyari
yaddasaxlamanın məhsuldarlığı üçün mühüm Ģərt kimi yadda
saxlanılacaq materialın planını tutmaq, qarĢıya yaddasaxlama,
uzun müddətdə yaddasaxlama məqsədi qoymaq, materialı
təsnif etmək, sistemləĢdirmək, öyrəndiklərini təxəyyüldə
canlandırmaq və s. zəruridir.
Prinsipcə hər bir insanın hafizəsi, xüsusilə, qeyri-
ixtiyari yaddasaxlamanın seçiciliyi baxımından fərqlənir.
Ġxtiyari yaddasaxlamanın müvəffəqiyyəti isə qavranılan
informasiyanın xarakteri ilə bağlıdır. Məsələn, tanıĢları və ya
qohumlarında keçirilən qonaqlığın yada salınmasına diqqət
yetirək. Bəziləri (xüsusilə qadınlar) kimin və necə geyindiyini,
digərləri kimin nə və necə yediyini, üçüncülər isə (yeri
gəlmiĢkən çox az qismi) məclisin ümumi təsvirini və
söhbətlərin məzmununu xatırlayacaqdır.
Yaddasaxlamanın
davamlılığından
asılı
olaraq
qısamüddətli və uzunmüddətli növləri də vardır. Qısamüddətli
yaddasaxlama
saniyə
və
dəqiqələrlə,
uzunmüddətli
yaddasaxlama isə saatlarla, günlər, aylar, illərlə ölçülür.
Yaddasaxlamanın bir növü kimi süni yolla assosiasiya
