www.elmler.net -
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 184
184
etmək imkanı əldə etmiĢdir. O.Ġ.Skoroxodova iyindən
adamları tanıya, əlini toxundurmaqla əĢyaları fərqləndirə,
otaqdakı əĢyaların arasında sərbəst hərəkət edə bilmiĢdir.
Bununla yanaĢı olaraq ciddi elmi-tədqiqat iĢi ilə məĢğul
olmuĢ, yazdığı Ģeirləri ilə ətrafdakıları təəccübləndirmiĢdir.
18
B.M.Teplovun qeyd etdiyi kimi, «mövcud olmayan
qabiliyyət çox geniĢ səviyyədə həmin insanda mövcud olan
yüksək inkiĢaf etmiĢ digər qabiliyyətlə əvəz oluna bilər»
19
.
Təcrübə göstərir ki, bir qabiliyyətin inkiĢaf etdirilmiĢ
baĢqa bir qabiliyyətlə əvəz edilməsi xassəsi hər bir adamın
qarĢısında peĢə seçmək və təkmilləĢmək sahəsində son dərəcə
geniĢ imkanlar açır.
Bütövlükdə qabiliyyətlərin keyfiyyət xarakteristikası
insanın hansı əmək fəaliyyəti sahəsində daha tez öz yerini
tapması, müvəffəqiyyət və nailiyyət əldə edə bilməsi sualına
cavab verməyə imkan yaradır. Bununla da qabiliyyətlərin
keyfiyyət xarakteristikası onların kəmiyyət xarakteristikası ilə
sıx Ģəkildə bağlıdır. Fəaliyyətin tələblərinə cavab verən
konkret psixoloji keyfiyyətləri müəyyən etdikdən sonra bu
keyfiyyətin hər bir adamda öz iĢ və dərs yoldaĢlarına nisbətən
nə dərəcədə az və ya çox inkiĢaf etməsi sualına cavab vermək
olar.
Qabiliyyətlərin kəmiyyət baxımından xarakteristikası və ölçülməsi. Psixologiya tarixində
qabiliyyətlərin kəmiyyət baxımından ölçülməsi
XIX
əsrin
sonları və XX əsrin əvvəllərinə təsadüf
edir. Həmin dövrdə
bir sıra psixoloqlar (Kettel, Termen, Spirmen və baĢqaları)
kütləvi ixtisaslar üçün daha münasib namizədlər seçmək iĢini
sahmana salmaq məqsədilə insanların qabiliyyət səviyyələrini
aĢkara çıxarmaq təklifini irəli sürmüĢlər. Bunun üçün məqsəd
qabiliyyətinə görə Ģəxsiyyətinə yerini və onun bu və ya digər
18