MahirəNərimanqızı

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya
300 
300 
və uĢaq Ģəxsiyyətinin sonrakı inkiĢafı bu zəmindən çox asılı olur. Ona 
görə də ailədə uĢaqların tərbiyəsinə çox erkən, kiçik yaĢlardan 
baĢlamaq lazımdır. Bu vəzifə isə birinci növbədə ailənin üzərinə düĢür. 
Ġnsan anadan olduğu gündən ömrünün axırına kimi bir çox 
tərbiyəvi təsirlərin əhatəsində yaĢayır. Ona görə də valideynlər uĢağı 
ilk gündən elə tərbiyə etməlidirlər ki, onun hansı yaĢındasa yenidən 
tərbiyəsinə ehtiyac qalmasın. O, cəmiyyət üçün faydalı adam kimi 
böyüsün, ailə, kollektiv, ümumiyyətlə xalq üçün ağır yükə çevrilməsin. 
Adətən, Ģəxsiyyətində mənfi keyfiyyətlər formalaĢan adamdakı həmin 
keyfiyyətləri aradan qaldırmaq, onu yenidən tərbiyə etmək ağır və 
gərgin zəhmət tələb edir. Bu cəhəti nəzərə almaq uĢaqların ailədə 
tərbiyəsi zamanı birinci növbədə onların davranıĢ və rəftarlarında 
mənfi keyfiyyətlərin yaranmasının qarĢısını almaq, bu cür 
keyfiyyətlərin yaranması imkanlarını aradan qaldırmaq lazımdır. 
ġübhəsiz, biz burada ailə tərbiyəsinin bütün məsələlərini geniĢ əhatə 
etmək fikrində deyilik. Bu iĢlə tərbiyə nəzəriyyəsi sahəsində çalıĢan 
mütəxəssislər məĢğul olurlar. Lakin qısaca olaraq qeyd etmək lazımdır 
ki, ailədə uĢaqların tərbiyəsi onların Ģəxsiyyətinin formalaĢmasına 
xidmət etdiyinə görə onun bütün cəhətlərini də əhatə etməlidir. Bu 
mənada ailədə uĢaqların əqli, əmək, əxlaqi, fiziki, estetik tərbiyəsi 
məsələləri valideynlərin nəzərindən qaçmamalıdır.

VI.23.6. “Çətin” uĢaqlar və onlarla aparılan iĢin 
xüsusiyyətləri 
Psixoloji və pedaqoji ədəbiyyatda tez-tez «çətin 
uĢaqlar» sözünə rast gəlmək olur. Müəllim və tərbiyəçilər çox 
vaxt bəzi uĢaqların «çətinliyindən» Ģikayətlənirlər. Əksər 
halda «çətin» uĢaqların sırasına sözə baxmayan, Ģıltaq, tərs, 
intizamsız, kobud, tənbəl, yalançı və s. uĢaqları daxil edir və 
bunları asosial uĢaqlar kimi xarakterizə edirlər. Bu cür 
uĢaqların pedoqoji baxımsızlıqdan irəli gəldiyini xüsusilə 
qeyd edirlər.
Adətən «çətin» uĢaqların xüsusiyyətləri ən çox yeni- 
yetməlik dövründə özünü göstərir. Bu dövr uĢaqlarda 
“çətinliyin” yaranmasına təkan verir.
Psixoloji tədqiqatlar «çətin» yeniyetmələrin dörd
qrupunu müəyyənləĢdirmək imkanı vermiĢdir: 1) davra-

---