MahirəNərimanqızı
Yüklə 6,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
- Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 297 297 297 297 297 297 297 297 297 beynəlmiləlçilik, humanizm, borc, məsuliyyət, yoldaĢlıq, vicdan və s. kimi əxlaqi hisslərin formalaĢmasına müsbət təsir göstərir. Adətən, əxlaqi hisslərin, eləcə də əxlaqi inamın yaranmasına nail olmaq, həmin keyfiyyətləri tərbiyə etmək üçün onların Ģagirdlər tərəfindən fəaliyyət prosesində mənimsənilməsi və keçirilməsi tələb olunur. Əgər Ģagird heç olmazsa bircə dəfə yerinə yetirdiyi əxlaqi hərəkətdən razılıq hissi keçirərsə, sonradan bir daha həmin hissi halı keçirməyə can atacaqdır. Məhz buna görə də müsbət əxlaqi hissləri tərbiyə etmək üçün elə situasiya yaratmaq lazımdır ki, Ģagird qüvvətli müsbət nümunə ilə qarĢılaĢsın, həmin prosesdə iĢtirak etsin və müvafiq hisslər keçirə bilsin. Bu zaman Ģagird öz inam və idealı mövqeyindən çıxıĢ edərək özünü və bütün ətrafdakıları qiymətləndirməyə baĢlayır. Adətən, yüksək əxlaqi keyfiyyətlər insanların cəmiyyətin məqsədləri ilə müəyyən edilən praktik fəaliyyətlərində formalaĢır. Fəaliyyət prosesində cəmiyyətin nümunələri, idealları təĢəkkül tapır. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, fəaliyyətin düzgün seçilməsi, müvafiq yaĢ dövrünə uyğunluğu, düzgün təĢkili və tərbiyələndirici istiqaməti həlledici əhəmiyyətə malikdir. Lakin burada bir cəhəti də unutmaq, nəzərə almamaq olmaz. O da tərbiyə edən və tərbiyə olunanın qarĢılıqlı münasibətlərinin xarakterindən ibarətdir.Burada tərbiyəçinin tərbiyə olunana münasibəti güclü xarici təsir qüvvəsi kimi özünü göstərir. ġagirdin xarici təsirlə daxili aləminin qarĢılıqlı əlaqəsini, ona göstərilən xarici təsirə Ģəxsi münasibətinin xarakteri burada mühüm rol oynayır. Ona görə də Ģagirdin Ģəxsi təcrübəsi böyüklərin ondan tələb etdiyi əxlaq normalarına zidd olarsa, Ģagird bu tələbləri formal olaraq mənimsəyər, ona yalnız müvafiq Ģəraitdə – böyüklərin nəzarəti zamanı əməl edər. Təcrübə göstərir ki, qarĢılıqlı təsir düzgün qurulmadıqda, qeyri-uyğun rəhbərlik stili tətbiq olunduqda bəzən uĢaqlar tərbiyəçinin tələblərinə formal Ģəkildə də tabe olmur, özünü ona qarĢı qoyur, öz Ģəxsi əqidəsində qalır. Belə olduqda, adətən, uĢaq kollektivdən ayrılır, özünə məktəbdənkənar yoldaĢlıq mühiti – referent qrup seçir. Normal Ģəraitdə belə Ģagirdlərin tərbiyəçinin tələblərini mənimsəməsi, həmin tələblərin onun öz tələblərinə çevrilməsi birdən- birə baĢ vermir, bir sıra mərhələlər keçir. Ġlk dövrdə Ģagird həmin tələbi xarici, məcburi tələb kimi qəbul etməli olur. Sonra Ģagird həmin tələbi könüllü olaraq qəbul edir, öz vəzifəsini, borcunu dərk edir. Son mərhələdə kənardan verilən əxlaqi tələb Ģagirdin özünün Ģəxsi, daxili tələbinə çevrilir, özünə qarĢı həqiqi tələbkarlıq meydana gəlir. Yüklə 6,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|