MahirəNərimanqızı

humaniod, altruistik
tələbatlar 
mövcud olur və məhz həmin tələbatlar insan davranıĢının mənbəyini 
təĢkil edir.
Humanist psixologiya məktəbinə mənsub olan amerika psixoloqu 
Karl
Rocers 
(1902- 1987) Ģəxsiyyətin strukturunun fundamental 
komponenti kimi 
mən
konsepsiyasını qəbul etmiĢdir. Onun nəzəriyyəsi 
özünüaktuallaşdırma
adı ilə məĢhurdur. Onun fikrincə mən konsepsiya 
subyektdə ətraf mühit (birinci növbədə sosial mühit) arasındakı qarĢılıqlı 
təsir prosesində formalaĢır və onun davranıĢının özünütənziminin 
inteqral mexanizmini təĢkil edir. Mən konsepsiya və ideal mən 
haqqındakı təsəvvürləri arasındakı uyğunlaĢma, eləcə də bilavasitə real 
təcrübə və real «mən» arasındakı uyğunluğun pozulması 
özünüaktuallaĢdırma cəhdi yaradır.

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya 
174 
Karl Rocersə görə hətta ən ilkin tələbat və cəhd insana o Ģəraitdə 
təsir göstərə bilər ki, onlar müvafiq normalara uyğun olsun. Onun 
fikrincə tələbat müsbət qiymətləndirildikdə Ģəxsiyyətin inkiĢafı ilə 
yanaĢı həmin tələbatlar daha da əsaslı olmağa baĢlayır və son nəticədə 
insan öz orqanizminin tələbatlarının ödənilməsindən çox, baĢqa 
adamların onu bəyənməsinə və ona hörmət etməsinə ehtiyac duymağa 
baĢlayır. Hörmət əsasında özünəhörmət baĢ verir ki, bu da fərdin 
mühüm tələbatlarından birinə çevrilir.
Humanist psixologiyanın ən ifrat nümayəndələrindən biri 
amerikan 
psixoloqu Abraham Maslau
(1908- 1970) olmuĢdur. O, 
Ģəxsiyyət tələbatlarının ierarxik quruluĢunu vermiĢdir. Bununla əlaqədar 
olaraq o, insan tələbatlarının yeddi səviyyəsini qeyd etmiĢdir (bax, Ģəkil 
8). Bunu həmin tələbatların ierarxik piramidası kimi təsəvvür etmək 
olar.
ġəkildən göründüyü kimi burada ən aĢağı səviyyədə olan 
fizioloji tələbatlardan baĢlayaraq ən ali tələbat olan özü-
nüaktuallaĢdırmaya qədər ierarxik yüksəliĢ baĢ verir:

Fizioloji (üzvü) tələbatlar 

Təhlükəsizliyə tələbat 

Mənsubiyyətə və məhəbbətə tələbat 

Hörmətə olan tələbat 

Ġdrak tələbatları 

Estetik tələbatlar. 

ÖzünüaktuallaĢdırmaya tələbat 
Nəhayət, Ģəxsiyyətin humanistik nəzəriyyələrinə