MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

132 

132 

əsas  hədəfi  türkçülük  (Türk  qanlı),  müasirlik  (Avropa  qiyafəli) 

və  islamçılıq  (İslam  imanlı)  olmalıdır.  Ancaq  müasir  ruhlu 

türklük və islamlıq Avropanı təqlid olmamalıdır. Əgər bu təqlid 

xarakter  daşıyarsa  o  zaman  qarşımızda  müasir  ruhlu  islam  və 

türk deyil, Avropa ruhlu Türk və İslam dayanmış olar. Bununla 

da, Hüseynzadə avropalaşmaq dedikdə, onun təzahürünü qəbulu 

etsə  də,  mahiyyətini    qəbul  etməmişdir.  Başqa  sözlə,  o, 

yeniləşməyi  zahirən  Qərb  mədəniyyəti,  mahiyyət  baxımdan 

İslam-Türk dəyərləri çərçivəsində görmüşdür. 

İslamla  sosial-demokrat  təlimi  arasında  oxşarlıqların 

olması  iddiasını  irəli  sürən  milli  ideoloq  Ə.Hüseynzadə 

«Milliyyət  və  insaniyyət»  məqaləsində  yazırdı  ki,  sosial-

demokratlar  bütün  xalqların  çıxış  yolunu  nasiyonalizmdə-

millətçilikdə,  milli  müxtariyyətlərdə  deyil,  sosializmdə, 

internasiyonalizmdə, bir sözlə beynəlmiləliyyətdə gördüyü kimi, 

müsəlmanlar  isə  bunu,  islamiyyət  daxilində  ittihad  və  ittifaq 

etməkdə 

görürlər. 

Deməli, 

islamiyyət 

sosializmə, 

beynəlmiləlçiliyə  nəinki  ziddir,  əksinə  bir  çox  cəhətlərinə  görə 

üst-üstə düşür. Ə.Hüseynzadə yazırdı ki, bu mənada sosializmin, 

beynəlmiləliyyətin  mahiyyəti  milliyyətdə  deyil,  insanlığın 

istiqlalına  müsaid  olduğu  kimi,  islamiyyətin  də  məqsədi 

insanlığın istiqlalıdır:  «Çünki islamiyyət bir dindir ki, millət və 

milliyyət  tanımaz,  kəlmeyi-şəhadət  gətirib  onunla  mütədəyyin 

olanlara  rəsmsiz,  şəklsiz,  yoldaşsız  bir  Allaha  iman  gətirənlərə 

bir  nəzərlə,  bir  ümmət  nəzərilə  baxar!..  Zəkat  qanununu  əvəz 

edən  «Əlkasibü  həbibüllah»,  «Külli  müslümün  üxüvvətin» 

deyən  və  «vələdi-qeyri-məşru»  namilə  Avropa  şəhərlərini 

dolduran hüquqi-mədəniyyədən, hüquqi-vərasətdən məhrum bir 

firqənin  törəməsinə  mane  olan  faizi,  mürabihəçiliyi,  hər  növ 

monopolya 

və 

inhisarlığı 

haram 

bilən 

islamiyyətin 

---