MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 135
əksinə bir çox müddəaları üst-üstə düşür. Bu mənada o, sosial- demokratizmlə yanaşı, islamiyyət üzrə birləşməyin də vacib olduğunu qeyd etmişdi. Çünki İslamda da, sosial- demokratizmdə də əsas məsələ insaniyyətdir. M.Ə.Rəsulzadə sonralar yazırdı: «Hümmət bayrağına o zaman, xəlifə Həzrət Əlinin bir kəlamını almışdı və içərisində üləmayı dinindən, burjuva və fabrikatördən başlamış orta əsnaf, orta münəvvər sinfinə və əmələsinə qədər hərkəs vardı» [245, 193]. Maraqlıdır ki, M.Ə.Rəsulzadə həmin dövrdə sosial- demokratizmi və islamiyyəti beynəlmiləlçiliyi təbliğ edən cərəyanlar kimi qəbul etdiyi halda, milliyyətçiliyi isə tənqid etmişdi. Rəsulzadə göstərirdi ki, milli ədavət toxumunu, milliyyət məsələsini ortaya atan ilk növbədə, çar Rusiyasıdır. Belə ki, çarizm milliyyət məsələsindən istifadə etməklə millətlər arasında ziddiyyət və düşmənçilik salır, sonra da guya, bunun qarşısına almaq bəhanəsilə bəzi xüsusi qanunlar verməklə, eləcə də yerlərdəki nökərləri-qulluqçuları vasitəsilə Rusiya təbəəsi millətləri: müsəlmanları, erməniləri, gürcüləri, polyakları və qeyrilərini təqib edib sıxışdırır [185, 74]. Onun fikrincə, çar Rusiyasının bu əməlləri sayəsində bəzi millətlərin nümayəndələri də milliyyətçilik fikrinə düşərək sinfi mübarizəyə qarşı çıxırlar. Bu baxımdan Daşnaksütyun, Kadetlərin bloku, Müsəlmanların bloku və başqaları təmsil olunduqları millətlərin adından danışsalar da, əslində açıq və gizli şəkildə onların düşmənləridirlər: ««Yer və ixtiyar» ilə Müsəlman blokunun arasında heç bir təfavüt yoxdur! Təfavüt yoxdur, deyiriz. Zira, həqiqətən millətçi olub üzünü dürlü- dürlü maskalar ilə örtən bir millətçinin, aşkara millətçilik edən ilə heç bir təfavütü olmasın gərək» [185, 97].
|