Mahsulotlar sifatini aniqlash va sertifikatlash

3
/h
500
havo bosimi, mm N
2
O (N/m
2
)
800(7840)
Ventilyatomi harakatlantiruvchi elektr dvigatel
0,6
quvvati, kW
Ta‟minlovchi zanjir kuchlanishi, V
220/380
+
J^°
Namunalar auritish kassetalari. o„lchamlari. mm:
diametri
400
balandligi
135
Kasseta to„rsimon tubi teshiklarinig o„lchami, mm
lxl
Gabarit o„lchamlari. mm.
olib ketish qismidan tashqari balandhgi
1390
kengligi
920
uzunligi
730
Massasi, kg
120
3.7. Paxtaning iflosligini aniqlash 
Paxtaning iflosligini aniqlashdan maqsad - iflos aralashmalar, har xil mineral 
va organik jismlaming va gommoz bilan kasallangan paxtaning vazniy usulini 
aniqlashdir. 
Paxta iflosliklarini aniqlash usullari 0„zDSt 592- standartida aniq bayon 
etilgan. 
Ushbu standartning talablarini bajarish majburiydir. 
0„lchashni bajarishda quyidagi oichov vositalari vayordamchi qurilmalar 
ishlatiladi: 
-o„xshash tavsiflarga ega boimagan va paxtaning ifloslikning aniqlashga 
moijallangan LKM (LKM-2), 2L-12 qurilmalari; 
-eng katta tortish chegarasi lOOOg boigan 3 yoki 4 sinf aniqlikka ega 
laboratoriya tarozilari, analogik metrologik tavsifga ega boshqa tarozilar ham 
ishlatilishi mumkin; 
-o„xshash qurilmaga ega boigan va paxtani quritishga moi- jallangan SXL-3, 
USX-1 rusumli yoki boshqa tipdagi laboratoriya quritgichi. 
Tabiiy yoki majburiy shamollatishga moslashgan qurituvchi shkaf, 
(110+1,5)°C issiqlik bilan ta‟minlaydigan, metall byukslarga ega termoregulyator, 
shkalasi 2°C boigan kontakt termometr, 
50 

---

shkalasi - 0,5°S dan yuqori boimagan, nazorat termometri bilan birgalikda. 
Oichash usullari quyidagicha: 
1.
Iflos aralashmalarning massani oichash, paxtadan iflos aralashmalami 
mexanik ajratishga asoslangan usullar yordamida bajariladi. 
Massaviy vazni ulush miqdori quruq iflos aralashmalar vaznining quruq paxta 
vazni nisbati bilan aniqlanadi. 
Iflos aralashmalarga quyidagilar kiritiladi: 
-
mineral aralashmalar (toshchalar, tuproq, qum, chang); 
-organik aralashmalar (barg, guidon, gul, qovichog
1
va shox qismlari, 
shuningdek, mustahkamlikka ega boimagan, qurigan, chirigan va boiingan paxta 
qismlari). 
2.
Gommoz 
bilan kasallangan paxtaning vazniy ulushi, 
gommoz bilan kasallangan paxta qismlari qoida tanlash bilan oichanadi. 
Oichashni bajarishga tayyorlashda paxta iflosligini va gommoz bilan 
kasallangan paxta miqdorini aniqlash uchun o„rtacha kunlik (birlashtirilgan 
namuna) olinadi. 
Paxta namligi 12% - dan oshmagan holatda sinash o„tkaziladi. Agar namlik 
yuqori boisa, paxta SXL-3 laboratoriya quritgichi yordamida quritiladi. 
Quritish paxtada yashil barg, yashil ko„sak, yashil shox va boshqalar 
boigandagi namlikka qaramay oikaziladi. 
Quritilgan paxta sanash oldidan sovitilishi lozim. 
Oichashni arbitraj usul bilan o„tkazishda 0„zDSt 644- standarti bo„yicha paxta 
namligining vazniy nisbati aniqlanadi. 
Namlik vazniy nisbati 12% - gacha boiganda paxtani qabul qilishda olingan 
o„rtacha kunlik (birlashtirilgan) namunaning sinash natijalarini ishlatish mumkin, 
namlik 12% - dan yuqori boiganda esa o„rtacha kunlik (birlashtirilgan) namuna 
namligi, u quritilgandan keyin alohida aniqlanadi. 
0„rtacha kunlik (birlashtirilgan) paxta namunasi sillik yuzaga joylashtiriladi va 
to„g„riburchak shaklida tekis qatlamda taxlanadi. Agar toshchalar, yer va loy 
kesaklari topilsa, u holda ular terib olinadi, maydalaniladi va o„rtacha kunlik 
(birlashtirilgan) namuna usti bo„yicha tekis sepib chiqiladi. 
51 

---

So„ngra namuna taxminan bir xil boigan to„rtta qismga boiinadi. Ikkita 
diagonal bo„yicha qarama-qarshi qismlar, ulardan tugilgan chang va ifloslar bilan 
birgalikda olib tashlanadi, qolgan paxta yana to„rtburchak shaklida yoyiladi va bu 
holat namuna 1 kg qolguncha davom ettiriladi. Bu vazndan sinash uchun vazni 300 
g boigan uchta namuna olinadi, ulardan biri zahira uchun. 
Paxtani ifloslangan uchqun bilan aniqlashda keltirilgan har bir to„dadan bitta 
300g namuna olinadi. 
Gommoz bilan kasallangan paxta miqdorini aniqlash uchun vazni 500g 
boigan namuna tanlanadi. 
Oichashni bajarishda LKM qurilmasi va uning modifikatsiyasi yordamida 
oichash usuli qoilaniladi. Vazni 300 g boigan har bir paxta namunasidan iflos 
aralashmalarga kiradigan, chirigan, singan va qurigan pallachalar olib tashlanadi. 
Paxta quritish rejimi (tartibi) 
17-jadval