Separatorning ishlash prinsipi. A w alo separator
toza, yorug‘ va quruq xonaga o ‘matilishi kerak. Shu-
ningdek, uni yig‘ish, qismlarga ajratish va yuvish
uchun qulaylik bo‘lishi ham talab etiladi. Ish unumi
jihatidan soatiga 300 litr sutning qaymog‘ini oladigan
separatorlar mustahkam, sementlangan yoki beton
fiindamentlarga o ‘mashtiriladi.
Hozirgi vaqtda separatorlar sut tarkibidagi barcha
yog‘ miqdorini 99,7% ni ajratib bera olish quw atiga ega.
Sut yog‘ining to‘liq holda ajralib chiqishi bir qancha
omillarga bog‘liq. Masalan, yog‘i olingan sutning
harorati 30°-40° bo‘lishi, barabanning aylanish tezligi,
sutning sifatli va toza bo‘lishi, yog‘ sharchalarining yi-
rik bo‘lishi shular jumlasidandir.
Xususiy chorvador-fermer xo‘jaliklarida ko‘proq
qo‘l va ba’zan elektr yordamida harakatga keladigan
separatorlardan foydalaniladi.
Separatorda ishlash
uchun uning tuzilishini, ishlash prinsipini va buzilgan
vaqtida uni tuzata oladigan bilimdon kishilaming
ishlashi tavsiya qilinadi. Sut separatlanganda uning
qaymog'i tez va osonlikda ajralib chiqadi. Bunda sut
tarkibidagi qaymoq va yog‘i olingan qismi alohida
idishlarga quyiladi va talab etilgan maqsadlar uchun
ishlatiladi.
Olim va mutaxassislar tomonidan uzoq yillardan
boshlab turli xil markali va katta-kichik separatorlar
ishlab chiqarilgan
(10-jadval). Separatordan olingan qaymoq tarkibida o‘rtacha
20%-35% bo‘lishi mumkin. Separatomi ishga tushirish
bilan dastlab unga harorati o ‘rtacha 40-50°C bo‘lgan,
10 litr miqdorida sut solinadi. Buning natijasida
separator isiydi va shu bilan bir vaqtda uning normal
(bir me’yorda) ishlashi nazorat qilinadi. Bordi-yu,
bunda sut oqsa, uning barabani qaytadan sozlanadi va
yig‘ishtirilgan holda ishga tushiriladi. Nihoyat barcha
suv separatordan o ‘tib bo‘lgach, unga sut quyiladi va
136
www.ziyouz.com kutubxonasi
uning jo'm ragi ochiladi. Bunda dastlabki qisman bo‘lsa-
da, moyi olingan sut yana separatorga qayta quyiladi,
chunki uning tarkibida ko‘p miqdorda qaymoq bo‘lishi
mumkin.
