Maktabgacha ta’limda pedagogik jarayonlarni loyihalashtirish fanidan O’quv-uslubiy majmua

Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar: pedagogik faoliyat,loyihalash turlari, tarbiyachining faoliyat turlari, loyihalashtirish ahamiyati, yosh davrlari.


1-asosiy savol bo’yicha darsning maqsadi: pedagogik loyihaviy faoliyat, pedagogik faoliyatni loyihalashning ahamiyati, tarbiyalanuvchini har tomonlama rivojlanishida loyihalashning ahamiyati yuzasidan ma’lumotlar berish.
1-asosiy savolning bayoni:
O‘zbеkistоn Rеspublikаsidа maktabgacha tа’lim va tarbiya sohasidagi dаvlаt stаndаrtlаri yarаtilishi vа аmаliyotgа jоriy qilinishi zаmоnаviy pеdаgоgik tехnоlоgiyalаrni kеng qo‘llаsh uchun muhim аsоs bo‘ldi. Hоzirdа qo‘llаnilаyotgаn maktabgacha ta’limdagi zamonaviy pеdаgоgik tехnоlоgiyalаr o‘z mоhiyatigа ko‘rа maktabgacha pеdаgоgikа sohasidagi xalqaro tajribalar vа аmаliyoti yutuqlаrining sintеzini, ilgаrigi tаjribаning аn’аnаviy elеmеntlаri bilаn jаmiyat tаrаqqiyoti, jаmiyatni insоnpаrvаrlаshtirish vа dеmоkrаtlаshtirish nаtijаlаri yig‘indisini ifоdаlаydi.
Zamonaviy ta’limda shaxs kamolotini ta’minlash, uning intellektual, ma’naviy-axloqiy hamda jismoniy jihatdan rivojlanishiga erishishda turli yosh davrlari, har bir davrning o’ziga xos jihatlari, shuningdek, bolaning fiziologik, psixologik holatini inobatga olish maqsadga muvofiqdir.
Hozirgi vaqtda mamlakatimizda jahon ta'lim sohasiga kirib borishga mo‘ljallangan yangi ta'lim tizimining shakllanish jarayoni kechmoqda. Ushbu davr o‘quv-tarbiya jarayonining pedagogik nazariya va amaliyotida jiddiy o‘zgarishlar bilan kechmoqda: o‘qitishning mazmuni o‘zgaryapti, bilim berish jarayoniga boshqa yondashuv taklif etilyapti, boshqacha munosabatlar va o‘zini tutish tamoyillari shakllanyapti. Bularning barchasini bizning davrimiz – XXI asr – yangi texnologiyalar va insonlar o‘rtasidagi yangicha munosabatlar asri taqozo etmoqda. Maktabgacha ta’lim tashkilotlari va maktablar esa har qanday davrda jamiyatning ijtimoiy buyurtmasini bajarib kelgan.
Maktabgacha ta'lim tashkilotlarida o'qitish va tarbiyalashning integratsiyalashgan usuli sifatida loyihalash faoliyatini tashkil etiladi. Loyihalash faoliyati usuli 20-asr boshlarida amerikalik faylasuf, psixolog va pedagog Jon Dyui (1859 - 1952) tomonidan ishlab chiqilgan:
... Ta'lim "shaxsiy qiziqishlari va shaxsiy qadriyatlariga mos ravishda mazmunli faoliyat orqali faol asosda qurilishi kerak. Bola haqiqatan ham kerakli bilimni idrok etishi uchun o'rganilayotgan muammodan olinishi kerak haqiqiy hayot va birinchi navbatda, bola uchun ahamiyatli bo'lishi va uning qarori undan kognitiv faollikni va yangi bilimlarni olish uchun mavjud bilimlardan foydalanish qobiliyatini talab qilishi kerak
Tarbiyachilar o‘z faoliyatlarida ta’limiy jarayonlarni loyihalashtirishni tashkil etishda u haqida to‘liq ma’lumotlarga ega bo‘lishlari zarur. Loyihalash usuli- bu pedagogik texnologiya bo'lib, uning o'zagi bolalarning mustaqil faoliyati - tadqiqot, kognitiv, samarali bo'lib, uning davomida bola atrofdagi dunyoni o'rganadi va yangi bilimlarni haqiqiy mahsulotlarga kiritadi.
Maktabgacha ta’limga murojaat qiladigan bo‘lsak loyiha- bu tarbiyachi tomonidan maxsus tashkil etilgan va bolalar tomonidan mustaqil ravishda bajariladigan, muammoli vaziyatni hal qilishga qaratilgan va ijodiy mahsulot yaratish bilan yakunlangan harakatlar majmui. Loyiha nima va metod nima? Loyiha - bu kattalar tomonidan maxsus tashkil etilgan va bolalar tomonidan bajariladigan, ijodiy asarlar yaratish bilan yakunlanadigan harakatlar majmuasidir. Loyiha usuli - bu o'quv tizimi bo'lib, unda bolalar tobora murakkab amaliy vazifalarni - loyihalarni rejalashtirish va amalga oshirish jarayonida bilim oladi. "Usul" so'zi (yunoncha metodos): meta - tashqarida, tashqarida va hodos - yo'l. Demak, usul - bu ma'lum bir faoliyatdagi yo'l bo'lib, unga rioya qilish istalgan natijaga olib keladi. Loyiha usuli har doim o'quvchilar tomonidan muammoni hal qilishni nazarda tutadi. Loyihalar usuli deganda biz o'quvchi o'z muammolarini qo'yadigan va hal qiladigan o'quv vaziyatlarini tashkil etish texnologiyasini va bolaning mustaqil faoliyatini qo'llab-quvvatlash texnologiyasini tushunamiz. Loyiha faoliyati - bu ijtimoiy ahamiyatga ega bo'lgan muayyan mavzu doirasida pedagogik jarayonni rejalashtirish va tashkil etishda kattalar va bolalarning mustaqil va birgalikdagi faoliyati.
"Men o'rgangan hamma narsa nima uchun kerakligini va bu bilimlarni qayerda va qanday qo'llashimni bilaman." Loyiha - bu tarbiyachi va tarbiyalanuvchi o'zaro ta'siriga asoslangan pedagogik jarayonni tashkil etish usuli, ular bilan o'zaro munosabatda bo'lish usuli. Muhit, bu maqsadga erishish uchun bosqichma-bosqich amaliy faoliyat.
Maktabgacha ta'lim tashkilotlarida loyiha usulining maqsadi - bepul rivojlantirish ijodiy,shaxsiy rivojlanish vazifalari va vazifalari bilan belgilanadigan bola tadqiqot faoliyati.
Maktabgacha ta'lim tashkilotlarida loyiha turlari
Tadqiqot va ijodiy loyiha
Rol o'ynash
Axborot-amaliy yo'naltirilgan.
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida loyiha faoliyati an'anaviy o'quv dasturidan tashqarida ko'rib chiqiladi. Har bir loyiha puxta rejalashtirish va tafsilotlarga e'tibor berishni talab qiladi. Loyihani bolalar bog'chasidagi loyiha faoliyati quyidagi nazariy tamoyillarga asoslanadi:

• asosiy e'tibor bolaga qaratiladi;

  
  

• bolalarning individual ish sur'ati kuzatiladi, buning natijasida hamma muvaffaqiyatga erisha oladi;

  
  

• asosiy bilimlarning ko'p qirraliligi tufayli hazm qilish osonroq.

  
  

Nima uchun bolalarda loyiha faoliyati har doim yangilanadimi? Chunki har bir bolaning o'ziga xos aniq va yashirin xususiyatlari bor va har bir yoshda sezgir davrlar mavjud. Ushbu yo'nalish bularning barchasini hisobga olish va bolalar imkoniyatlarini maksimal darajada amalga oshirish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish imkonini beradi.

Loyihalar quyidagi mezonlarga ko'ra tasniflanadi: Mavzu bo'yicha: ijodiy, axborot, o'yin, tadqiqot. Ishtirokchilar tarkibi bo'yicha: guruh, individual, frontal, boshqa yosh guruhi bilan aloqada, oila bilan, madaniyat muassasasi bilan va boshqalar;Amalga oshirish shartlari bo'yicha: qisqa muddatli, uzoq muddatli, o'rtacha davomiylik.
Loyihalarning turlari: Ijodiy - loyihani amalga oshirgandan so'ng, natija bolalar bayrami shaklida rasmiylashtiriladi. Tadqiqot - bolalar eksperimentlar o'tkazadilar, shundan so'ng natijalar gazetalar, kitoblar, albomlar, ko'rgazmalar shaklida tuziladi. O'yin - bular ijodiy o'yinlar elementlari bo'lgan loyihalar bo'lib, bolalar ertak qahramonlari obraziga kirganda, vazifalar va muammolarni o'z yo'li bilan hal qiladilar , va boshqalar.